• شنبه ۱۸ مهر ۱۳۹۴ ۱۴:۲۱
• کد خبر : 466541

• اخبار
• اجتماعی

تعاونی‌های منابع طبیعی یکی از انواع تشکل‌های مشارکتی هستند که به ایجاد نظام غیرمتمرکز تصمیم‌گیری، واگذاری امور به مردم، طراحی، اجرا و ارزشیابی مشارکتی پروژه‌های مختلف منابع طبیعی، بررسی نیازها و مشکلات ذینفعان، بهره‌گیری از امکانات و نیروهای محلی و… کمک می‌کند.

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا به نقل از اگری پرس، منابع طبیعی به عنوان یک منبع تجدیدشونده، مهمترین عامل پایداری در توسعه اقتصادی و اجتماعی در یک سرزمین بشمار می‌رود. منابع طبیعی بیش از ۸۰درصد از مساحت ایران را شامل می‌شود که این مقدار بالغ بر ۱۳۶میلیون هکتار از وسعت کشور را در بر می‌گیرد. تجارب گذشته نشان می­ دهد که مدیریت پایدار منابع طبیعی تجدیدشونده در ایران در گرو مشارکت آگاهانه همه آحاد مردم خصوصاً مجریان و بهره‌برداران منابع طبیعی است. در این فرایند، تعاونی‌ها به­ عنوان پایدارترین و عمیق ­ترین نهاد مشارکتی، تجربه بسیار موفقی در سازماندهی مشارکت گروه­ های مختلف مردم به ­شمار می­ روند [۱].

تعاونی ­های منابع طبیعی یکی از انواع تشکل­ های مشارکتی هستند که با ایجاد نظام غیرمتمرکز تصمیم گیری، واگذاری امور به مردم، طراحی، اجرا و ارزشیابی مشارکتی پروژه های مختلف منابع طبیعی، بررسی نیازها و مشکلات ذینفعان، بهره ­گیری از امکانات و نیروهای محلی و ایجاد یکپارچگی و یک دلی در میان اعضا، نقش چشمگیری در کاهش حجم بیکاری ایفا می­ کنند. تعاونی های منابع طبیعی با ایجاد فعالیت های جانبی در زمینه ­ی زنبورداری و تولید عسل، کشت قارچ، تولید فرآورده­ های دامی و لبنی و جمع آوری محصولات فرعی، می تواند برای افراد محلی عضو تعاونی، فرصت شغلی ایجاد کند [۲].

سیاست­‌های تعاونی‌های منابع طبیعی

در کنفرانس اتحادیه­ بین­‌المللی تعاون که در شهر منچستر کشور انگلستان در سال ۱۹۹۵ برگزار شد، مهمترین سیاست ­های تعاونی های منابع طبیعی مشخص شد. این سیاست‌ها عبارتند از [۳]:

• تمرکز بر سرمایه­ های کوچک افراد و توانمند ساختن این سرمایه ­ها برای اجرای برنامه ­های بزرگتر
• بکارگیری صحیح و منطقی سرمایه ­ها و نیروهای انسانی پراکنده و گرفتن بهره­ وری مطلوب از آن­ ها
• کاهش هزینه­ های تولید، بهره ­برداری، تبدیل و فرآوری
• افزایش بازده فعالیت­ های اقتصادی از نظر کمّی و کیفی
• ایجاد رابطه ­ی اندیشمندانه و قانونی میان عملکرد تعاونی­ ها و اهداف برنامه­ های دولت

اهداف تعاونی ­های منابع طبیعی به ­طور خلاصه به شرح زیر است: [۴]:

• ایجاد اشتغال در بخش ­های اقتصادی کشور (کشاورزی، صنعت و خدمات)
• جلوگیری از مهاجرت ­های بی ­رویه
• ایجاد تعادل در اقتصاد مناطق روستایی و مناطق شهری
• حفظ محیط زیست و ایجاد تعادل در تولید و مصرف
• کاهش تصدی­ های دولتی در بخش­ های اقتصادی و اجتماعی
• مشارکت دادن مردم در فعالیت­ ها و اجرای عدالت اجتماعی در روستاها
• ارتقا سطح کیفی تولیدات و بهبود روش ­های تبدیل و بسته ­بندی
• توزیع عادلانه درآمدها و رسیدن به توسعه پایدار
• اجرای اهداف و سیاست ­های اجرایی سازمان­ جنگل ­ها، مراتع و آبخیزداری کشور

نقش شرکت­‌های تعاونی در حفظ و احیای منابع طبیعی

در قوانین جاری کشور، بر حفظ و نگهداری از منابع طبیعی و محیط زیست به ارگان­ ها، سازمان ­ها، نهادهای دولتی، خصوصی، تعاونی و حتی به افراد جامعه تاکید فراوان شده است. بر همین اساس، شرکت های تعاونی معمولاً این وظیفه مهم را در دستور کار خود قرار می ­دهند [۵]. در اساسنامه شرکت ­های تعاونی منابع طبیعی علاوه بر آن ­چه گفته شد، نحوه استفاده از منابع طبیعی و چگونگی احیای مجدد و مراقبت ­های ویژه از این منابع مشخص شده است. با تشکیل شرکت ­های تعاونی منابع طبیعی نتایج زیر حاصل می­‌شود [۵]:

• بهره ­برداران واقعی از جنگل ها­ و مراتع یعنی جنگل ­نشینان و دامداران بومی مشخص و نسبت به عضوگیری آن­ ها اقدام می ­شود. این انتخاب که در حقیقت یکی از شرایط عضویت در این شرکت­ های تعاونی می ­باشد سبب افزایش دلبستگی و علاقمندی افراد بهره ­بردار از منابع طبیعی گردیده و قطعاً این علاقمندی در حفظ و احیاء پایدار منابع­ طبیعی موثر می ­باشد.
• شرکت ­های تعاونی جنگل و مرتع تحت نظارت و راهنمایی سازمان جنگل ­ها، مراتع و آبخیزداری کشور و با استفاده از حمایت­ های دولتی طبق اساسنامه و مقررات خود می ­توانند براساس زمان ­بندی منطقه ­ای سازمان جنگل ­ها، مراتع و آبخیزداری کشور از منابع طبیعی منطقه خود به نحو مطلوب بهره­ برداری نمایند.
• انجام عملیات مختلف برای اجرای طرح­ ها (بهره­ برداری، حفاظت و احیاء) و اشتغال ­زائی برای اعضای تعاونی.
• شرکت تعاونی می­ تواند صنایع مرتبط مانند کارخانجات چوب ­بری، نئوپان ­سازی، کاغذسازی و… در بخش جنگل­ و کارگاه­ ها و مراکز تولید، دامداری، دامپروری، صنایع تبدیل شیر، پشم ریسی، چرم­ سازی، صنایع تبدیلی و بسته ­بندی گوشت و فرآورده­ های لبنی و امثالهم در بخش مرتعداری را ایجاد نماید.
• شرکت ­های تعاونی منابع طبیعی ضمن هماهنگی با برنامه­ های محلی، منطقه ­ای و توسعه ملی، در کاهش فرسایش و تخریب جنگل ها و مراتع نقش دارند.
• شرکت ­های تعاونی مرتع ­داری برای اعضای کوچنده خود امکانات لازم جابجایی دام ­هایشان را در فصول ییلاق و قشلاق آماده می ­نماید.
• در صورت اجرای برنامه ­ها و اهداف تعاونی­ های منابع­ طبیعی، تحول و پویایی در توسعه منطقه بوجود می­آید که در این حالت نقش تعاونی ­ها در حفظ و احیاء منابع طبیعی به عنوان بستر توسعه پایدار و دگرگونی در وضع اقتصادی و اجتماعی مردم و اعضاء تعاونی ملموس می­ گردد.
• شرکت ­های تعاونی منابع­ طبیعی با بسیج سرمایه ­های فکری و مالی اعضاء و نیز ارتقای دانش و مهارت آن­ ها زمینه ایجاد مشاغل جایگزین دامداری را به­ وجود آورده و به این وسیله فشار دام بر جنگل و مراتع کاهش می ­یابد.
• شرکت ­های تعاونی منابع­ طبیعی تلاش می ­نماید تا جنگل و مرتع تحت پوشش تعاونی را به حداکثر تولید و ظرفیت برساند.
• تعاونی می­ تواند با برگزاری دوره ­های آموزشی، انجام بازدید در سطوح منطقه ­ای و ملی و نیز ایجاد صندوق ­های اعتباری، زمینه توانمندسازی اعضاء را فراهم نماید.

علیرضا رحیمی/ کارشناس ارشد مهندسی کشاورزی- توسعه کشاورزی دانشگاه تهران

منابع

[۱] رضایی،م. ۱۳۸۱٫ تعاونی ­های منابع طبیعی در یک نگاه. مجله تعاون، دوره جدید، آبان ماه، شماره ۱۳۴، صص ۴۹-۴۸٫

[۲] شمشاد، م، ملک محمدی، ا، حسینی نیا، غ (به نقل از اسدی و حسینی نیا). ۱۳۹۱٫   شناسایی و تحلیل مؤلفه های مؤثر بر اشتغال زایی در تعاونی های منابع طبیعی استان گلستان. فصلنامه پژوهش‌های جغرافیای انسانی، بهار، شماره ۷۹ . صص۱۵۶- ۱۴۱٫

[۳] شمشاد، م، ملک محمدی، ا، حسینی نیا، غ. ۱۳۹۱٫   شناسایی و تحلیل مؤلفه های مؤثر بر اشتغال زایی در تعاونی های منابع طبیعی استان گلستان. فصلنامه پژوهش‌ های جغرافیای انسانی، بهار، شماره ۷۹ . صص۱۵۶- ۱۴۱٫

[۴] رضائی،م. ۱۳۸۲٫ شاخص های موفقیت تعاونی­ های منابع طبیعی. مجله تعاون، دوره جدید، مهرماه، شماره ۱۴٫ صص۲۹-۲۸٫

[۵] رضائی، م، هادربادی، غ. ۱۳۹۳٫ تعاونی­ها، بستر تحقق مشارکت در منابع طبیعی. تهران: ناشر سازمان جنگل­ ها، مراتع و آبخیزداری کشور.

انتهای پیام/خ

• برچسب ها
• #
• #
• #
• #