به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از سرویس یادداشت «لاهیجان»، مرتضی میرحسینی کارشناس تاریخ در آخرین یادداشت خود نوشت:

چنان‌که می‌دانید ایران در اوایل دوره قاجار، یعنی در دوره سلطنت فتحعلی‌شاه دو جنگ بزرگ با امپراتوری روسیه را تجربه کرد؛ در دوره‌ای که قاجارها برای حراست از مرزهای شمالی کشور می‌کوشیدند و روس‌ها به دنبال توسعه امپراتوری خود به سوی خلیج فارس بودند. این را هم می‌دانید که ما در هر دو جنگ ـ باوجود پیروزی‌های اولیه و دلاوری‌های ستودنی، درنهایت ـ شکست خوردیم و مجبور به پذیرش دو عهدنامه‌‌ی‌ گلستان و ترکمان‌چای شدیم.

طبق این معاهدات بخش‌هایی از قلمرو سنتی ایران از سرزمین مادری جدا شد و حسرت آن برای نسل‌های بعدی به میراث ماند. این فصل حزن‌انگیز از تاریخ ایران را «جنگ‌های ایران و روس» و به تعبیر قدیمی‌ترها «محارابات قفقازیه» می‌نامند.
چیزی که شاید ندانید و یا کم‌تر شنیده باشید این است که ما گیلانی‌ها در هر دو دور این جنگ‌ها شرکت کردیم و حتی در زمستان سال ۱۱۸۳ خورشیدی، قوای روسیه را از خاک گیلان بیرون راندیم؛ وگرنه شاید استان ما هم مانند شهرهای قفقاز از ایران جدا می‌شد و به تابعیت روس‌ها درمی‌آمد.
عبدالرضا مهدوی در کتاب تاریخ روابط خارجی ایران آورده: در فوریه ۱۸۰۵ نیروی دریایی روسیه مرکب از دوازده کشتی جنگی … به بندر انزلی حمله‌ور شده و در آنجا قوا پیاده کردند. نیروهای ایرانی در زمین‌های باتلاقی ساحل مرداب انزلی به مقاومت پرداختند و تلفات سنگینی به روس‌ها وارد آوردند؛ به طوری که قوای روسی مقاومت را بی‌فایده دیده با کشتی‌های خود راه فرار را پیش گرفتند.

فرماندهی جبهه مقاومت‌ گیلان را میرزا موسی لاهیجی به عهده داشت؛ علی‌اصغر شمیم در کتاب ایران دوره قاجار می‌نویسد که تدبیر جنگی میرزا موسی باعث شکست مهاجمان شد. او حیله‌ای به کار برده از برابر سپاهیان روس عقب نشست و آنان را به داخل جنگل‌ها کشید. در آنجا سپاهیانی … که در پناه درختان کمین کرده بودند بر سر روس‌ها ریختند. سربازان روسیه پس از دادن هزاران نفر تلفات با زحمت زیاد خود را از آن مهلکه نجات داده و تمامی مهمات جنگی خود را برجای گذاشتند و خود را به کشتی‌های جنگی روس در دریای خزر رساندند.
میرزا موسی یکی از مردان خاندان بانفوذ و ثروتمند منجم‌باشی در لاهیجان بود. آن‌ها از یک قرن قبل بر بخش‌های وسیعی از شرق گیلان حکومت می‌کردند و در تصاحب پادشاهی ایران نیز به حمایت ازآقامحمدخان برخاستند و خان قاجار را در جنگ با لطفعلی‌خان زند یاری دادند. به اعتبار همین اتحاد و وفاداری بود که قاجارها حکومت سراسر گیلان را به این خاندان سپردند. نفوذ این خاندان آنقدر زیاد بود که کار انتقال جسد آقامحمدخان به عراق را به آن‌ها واگذار کردند و مأمور تدفین نخستین شاه قاجار در نجف شدند. به هرحال با مدیریت میرزا موسی، گیلان از تعرض دشمن ایمن ماند و شکست ایران از روس‌ها سنگین‌تر از چیزی که بود نشد.

پایان پیام/