محور اصلی ترامپ در برنامه فشار حداکثری خود روی سخت‌تر شدن فشارهای اقتصادی علیه حکومت مادوور و بویژه شرکت ملی نفت ونزوئلا ) PDVSA) متمرکز شده است.  ترس از نقض کردن تحریم‌های ایالات متحده همه شرکت‌های بین‌المللی نفتی را به استثنای روسنفت، از ونزوئلا دور کرده است؛ به عنوان نمونه پیش از وضع تحریم‌ها علیه شرکت ملی نفت ونزوئلا در ژانویه 2019، این شرکت به واردات بنزین، گازوئیل و سایر فرآورده‌های نفتی مشغول بود اما پس از اعلام تحریم‌ها، عرضه‌کنندگان سوخت همکاری‌های خود را با ونزوئلا متوقف کردند.

 

 

روسنفت اما تحویل سوخت و فرآورده‌های نفتی به ونزوئلا را برای ادامه حیات اقتصادی ونزوئلا ادامه داد چرا که پالایشگاه‌های این کشور به لطف سوءمدیریت و عدم سرمایه‌گذاری از کارآیی لازم برخوردار نیستند. بدون واردات سوخت توسط روسنفت، سیستم حمل و نقل داخلی ونزوئلا از کار خواهد افتاد که این به معنای افزایش بی سابقه نارضایتی های اقتصادی شهروندان این کشور و صعودی شدن مشکلات سیاسی کاراکاس است.

 

روسنفت نقش دیگری را نیز برای در قدرت نگه داشتن مادوور بازی می‌کند و آن بازاریابی و آماده کردن منابع مالی برای شرکت ملی نفت ونزوئلاست. همانطور که الیون آلرامز، مسئول میز ونزوئلا در دولت آمریکا پیشتر به روزنامه فاینشال تایمز گفته بود روسنفت نقش مهمی را با خرید نفت این کشور در بقای حکومت ونزوئلا ایفا می‌کند. بر اساس گزارش‌های منتشر شده، همه نیازهای سوختی این کشور در ژوئن 2019 توسط روسنفت تامین شده است.

 

سوالی که اینجا ایجاد می‌شود آن است که چرا دولت آمریکا شرکت روسنفت را به دلیل همکاری با PDVSA تحریم نمی‌کند؟ تحریم‌هایی که آمریکا اعمال کرده به افراد و شرکت‌های آمریکایی مربوط می‌شود، قوانین ایالات متحده این امکان را برای رئیس‌جمهور فراهم کرده است که هر نهاد داخلی و خارجی را که از شرکت ملی نفت ونزوئلا به صورت جدی می‌کند، در لیست تحریم‌های خود قرار دهد لذا روسنفت به دلیل خنثی کردن تلاش‌های ترامپ برای سرنگونی مادوور، یک هدف منطقی برای تحریم‌ به شمار می‌رود.

 

آبرامز در همان مصاحبه‌ای که با فاینشال تایمز داشته است پاسخ این سوال را داده و با تشریح اینکه موضوع تحریم روسنفت مورد بحث قرار گرفته و در قالب چارچوب روابط روسیه و آمریکا جای دارد گفت: ما درباره این موضوع به روابط جهانی خود با روسیه فکر می‌کنیم؛ مساله روسنفت در ذهن هر کسی در واشنگتن روشن است.

 

در واقع، روسنفت که بازیگر مهمی در  شکست فشار حداکثری علیه ونزوئلا و ناکامی کاخ سفید در سرنگونی مادوور است، هنوز نقشش به آن شکل برای ترامپ جدی نشده است که رئیس‌جمهور را متقاعد سازد این شرکت را تحریم کند. ضمن آنکه روسنفت یک شرکت بسیار مهم برای شخص ولادیمیر پوتین محسوب می‌شود چه از نظر استراتژیک و چه به لحاظ شخصی. ایگور سچین مدیرعامل روسنفت از دوستان قدیمی پوتین محسوب می‌شود که سابقه دوستی‌شان بیش از دو دهه است.  

 

از سوی دیگر روسنفت می‌تواند همین سناریو را در ایران تکرار کند تا ایران را از فشار حداکثری آمریکا رهایی پیدا دهد.  بر اساس خبری که در اکتبر 2018 در روزنامه تایمز اسرائیل منتشر شده بود، یک منبع اگاه در وزارت امور خارجه اسرائیل ادعا کرده بود در دیداری که بین روحانی و پوتین در تاریخ 7 سپتامیر 2018 برگزار شده بود، دو طرف توافق کردند برای دور زدن تحریم‌های امریکا، نفت ایران از طریق دریای خزر به روسیه ارسال شده و پس از تبدیل شدن به سوخت، به عنوان فرآورده‌های نفتی روسیه راهی اروپا شود. روسنفت هم به عنوان محوریت این برنامه قرار گرفت.

 

اخیرا مسکو رسما از کمک خود به تهران برای صادرات نفت ایران در برابر تحریم‌های واشنگتن گفته است؛ در جولای 2019 هم وزیر امور خارجه روسیه به فاینشال تایمز گفته بود این کشور برای حضور در کانال مالی اینتکس آماده است. در اینتکس قرار است ایران کالاهای خود را به اتحادیه اروپا صادر کند و در قبال آن، محصولات غذایی و دارو دریافت کند. تهران علاقه دارد صادرات نفت خود را در این ساز و کار جای دهد اما به گفته مسکو، این تلاش‌ها به موفقیت نرسیده است.

 

با توجه به تلاش‌های ایگور سچین برای برقراری روابط راهبردی میان روسنفت و شرکت ملی نفت ایران، به نظر می‌رسد این شرکت قصد دارد در دور زدن تحریم‌های امریکا علیه ایران به صورت محوری وارد شود. به گفته روزنامه‌نگاران روسی، برنامه در نظر گرفته شده شامل یک برنامه کشتیرانی است که نفت ایران را به بندر ماخاچ‌کال، تنها بندر روسیه که اثری از یخ در آن دیده نمی‌شود، منتقل می‌کند. وال استریت ژوزنال هم چندی پیش نوشت نقت ایران با ورود به این بندر، با نفت روسیه مخلوط شده و به اروپایی‌ها فروخته می‌شود و در ازای آن، ایران غذا، دارو و سایر کالاهای اساسی را دریافت می‌کند.

 

به نظر می‌رسد این فراتر از یک فرضیه است؛ خرس‌ها سرمایه‌گذاری سنگینی را طی سال‌های گذشته در بندر ماخاچ‌کال انجام داده‌اند در سال 2018 میزان واردات نفت از این بندر به نسبت سال‌ گذشته‌اش 198 درصد افزایش یافته است در حالی میزان صادرات آن هم 138 درصد افزایش را تحربه کرده است که بخش مهمی از آن مربوط به ایران است؛ به عنوان مثال از مجموع صادرات 380 هزار تنی گندم، حدود 300 هزار تن صادرات گندم مربوط به ایران است. جالب اینجاست که صادرات نفت به این بندر در اکتبر 2019 نسبت به سال قبلش نیز دو برابر شده است. البته این افزایش به نظر می‌رسد مربوط به میزان واردات نفت خام از ترکمنستان و قراقستان باشد.

 

به گفته ویکتور واسیلیف، رئیس‌جمهور داغستان میزان واردات نفت از این دو کشور به بندر ماخاچ‌کال در سال 2017 با افزایش 350 درصدی مواجه بوده است. البته در این میان، شرکت ویتول یکی از بازیگران اصلی در ورود نفت و فرآورده‌های نفتی به این بندر است و پیشتر نیز همکاری‌های زیادی را با ایران داشته است.

 

این شرکت که مقر آن در ژنو است، در سال 2012 نیز به دور زدن تحریم‌ها به سود ایران فعال بوده و در برنامه تحریم‌های سازمان ملل علیه صدام، به عراق برای دور زدن تحریم‌ها کمک کرده بود که پس از دادگاهی شدن در آمریکا به پرداخت جریمه 17.5 میلیون دلاری محکوم شد هرچند که این جریمه در مقابل درآمد 303 میلیارد دلاری این شرکت در سال 2012 ناچیز بود.

 

ویتول و روسنفت علاقه بسیاری برای تعریف همکاری‌های بلندمدت‌تر دارند؛ در سال 2014 به دلیل تحریم‌های آمریکا علیه روسیه قرارداد دو میلیارد دلاری میان این دو شرکت لغو شد. با این وجود واشنگتن باید بررسی کند که نفت ایران آیا از طریق نفتکش‌های ویتول به روسیه ارسال می‌شود یا خیر؟

 

پی نوشت: این گزارش توسط متئو بریزا از اعضای ارشد بخش انرژی شورای آتلانیتک شمالی نوشته شده است؛ وی بیش از 20 سال از دیپلمات‌های آمریکا بوده معاون وزیر امور خارجه آمریکا در حوزه اروپا و اوراسیا بوده است.

 

منبع: میز نفت