از خرید تضمینی محصولات تا توسعه صنایع تبدیلی/ فقدان شفافیت زنجیره تولیدات و خام فروشی؛ بزرگترین موانع جهش کشاورزی در کشور

[

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از تیتریک، رهبر معظم انقلاب در پیام نوروزی خود به رسم سال های گذشته سال جدید را سال «جهش تولید» نامگذاری کردند و خطاب به مسئولان کشور فرمودند؛ «جوری عمل کنید که با جهش تولید تغییری محسوس در زندگی مردم به وجود آید».

, شبکه اطلاع رسانی راه دانا, تیتریک,

ایشان لازمۀ رسیدن به جهش تولید را «کار ده برابری» دانستند و اعلام کردند که به رغم مسائل و مشکلات اقتصادی «نقش تولید بی همتا است و با راه افتادن تولید و استفاده از بازار فروش هشتاد میلیونی در داخل... مشکلات اقتصادی قطعاً پایان می یابد و تحریم ها به نفع کشور تمام خواهد شد».

, نقش تولید بی همتا است و با راه افتادن تولید و استفاده از بازار فروش هشتاد میلیونی در داخل... مشکلات اقتصادی قطعاً پایان می یابد و تحریم ها به نفع کشور تمام خواهد شد,

, ,

صادرات 5 میلیارد دلاری محصولات کشاورزی

, صادرات 5 میلیارد دلاری محصولات کشاورزی ,

ایران یکی از پهناورترین کشورهای جهان به لحاظ طبیعت چهار اقلیمه است به همین جهت این امر زمینه را برای رونق تولید محصولات کشاورزی در کشورمان و صادرات آنان فراهم کرده است.

بررسی جزئیات آمار تجارت خارجی بخش کشاورزی و صنایع غذایی نشان می‌دهد که در نه‌ماهه سال ۱۳۹۸، مقدار صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی ۵ میلیون و هزار تن و به ارزش ۴ میلیارد و ۹۹ میلیون دلار است که ازنظر وزن ۵.۶ درصد و ازنظر ارزش ۱۶.۶ درصد کل صادرات کالاهای غیرنفتی کشور را به خود اختصاص داده است. همچنین ارزش افزوده بخش کشاورزی حدود 10 الی 12 درصد از کل ارزش افزوده اقتصاد ایران بوده است.

عوامل متعددی بر صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی اثرگذارند که از مهمترین آنها می توان به عواملی چون سطح تولید، قیمتهای نسبی، هزینه های تولید، نرخ ارز، سطح قیمتهای داخلی، سیاستهای دولت، مشوقها یا محدودیتهای صادرات را اشاره کرد.

صادرات محصولات بخش کشاورزی در ایران شامل محصولاتی مثل پسته، زعفران، کشمش، انواع میوه های درختی، سبزیجات و محصوالت جالیزی، لبنیات، شیلات و سایر محصولات صنایع غذایی بوده است.

روند افزایشی صادرات بخش کشاورزی از سال 92 آغاز شده است و با افزایش تولید، رشد صادرات و کاهش واردات، تراز تجاری بخش کشاورزی و غذای کشور از منفی 1.۸ میلیارد دالر در سال 92 با کاهش ۸.3 میلیارد دلاری به منفی 3.۴ میلیارد دلار در سال 97 بهبود یافته است.

, ,

صادرات یکی از اولویتهای اصلی و مهم در سیاستهای اقتصاد مقاومتی و حمایت از کالای ایرانی محسوب می شود که مقام معظم رهبری نیز بر این موضوع تاکید فراوان داشته اند.

البته ایران ظرفیتهای بسیار بالایی برای صادرات محصولات متنوع بخش کشاورزی از جمله گیاهان دارویی، انواع میوه ها، محصولات صنایع غذایی، نوشیدنی ها و سایر محصولات به کشورهای مختلف دنیا دارد که با یک برنامه ریزی اصولی می توان این ظرفیت را بیش از گذشته فعال کرد.

تولید 122 میلیون تن محصول کشاورزی در کشور

, تولید 122 میلیون تن محصول کشاورزی در کشور ,

طبق گفته محمد علی طهماسبی معاون وزیر جهاد کشاورزی در امور باغبانی سالانه 128میلیون تن محصولات کشاورزی در کشور تولید می شود، این در حالی است که قبل از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی میزان تولید کل محصولات کشاورزی فقط 36 میلیون تن بود.

از این میزان 86 میلیون تن مربوط به محصولات زراعی، 24 میلیون تن محصولات باغی و 18 میلیون تن محصولات دامی و آبزی است.

چالش ها و موانع تحقق شعار سال در بخش کشاورزی

, چالش ها و موانع تحقق شعار سال در بخش کشاورزی,

برای شکوفایی رونق و جهش تولید در محصولات کشاورزی وزارت جهاد با چالش ها و موانعی به شرح زیر مواجه است که هر چه سریعتر با همیاری همه مسئولین و نهادها باید این موانع رفع شوند.

1- وابستگی به واردات محصولات غذایی اساسی

, 1- وابستگی به واردات محصولات غذایی اساسی ,
,

عمده واردات کالاهای مرتبط با کشاورزی کشور را غذاهای اساسی تشکیل می‌دهد و این درحالی است که صادرات غذای کشور عمدتاً غذای غیراساسی (عمدتاً میوه) است. در نتیجه، کشور از ناحیه واردات غذا به کشورهای صادرکننده که عمدتاً همسو با جمهوری اسلامی ایران نیستند، وابسته بوده و تامین امنیت غذایی با چالش مواجه است.

همچنین به دلیل افزایش سرانه مصرف در تامین برخی غذاهای اساسی از جمله ذرت دامی، برنج، کنجاله، روغن خام و گوشت قرمز، نیاز به واردات وجود دارد؛ هر چند در سالیان اخیر میزان وابستگی کشور به این محصولات کاهش یافته است.

, ,

2- فقدان شفافیت در زنجیره ارزش محصولات کشاورزی

یکی دیگر از مشکلات و چالش‌های جهش تولید در بخش کشاورزی و عدم توسعه این بخش، نبود آمار و اطلاعات دقیق از میزان تولیدات و موجودی انبار‌ها است. این خلاء بزرگ در بخش کشاورزی باعث شده است مسئولین آمار و ارقام مختلفی از میزان نیاز، موجودی انبارها و واردات محصولات کشاورزی ارائه دهند.

, 2- فقدان شفافیت در زنجیره ارزش محصولات کشاورزی ,
,
,
,

3- پراکندگی و خرد بودن اراضی کشاورزی در کشور

, 3- پراکندگی و خرد بودن اراضی کشاورزی در کشور ,

یکی از موانع اصلی توسعه کشاورزی در کشور و سودآور بودن آن، کوچک بودن و پراکندگی اراضی است که موجب تولید کم محصولات کشاورزی و عدم امکان استفاده از فناوری و امکانات نوین می شود. همچنین قطعه قطعه بودن اراضی کشاورزی یکی از دلایل اصلی پایین بودن سطح بهره وری و سرمایه گذاری در بخش کشاورزی است.

اجرای قانون اصلاحات ارضی در قبل از پیروزی انقلاب اسلامی یکی از عوامل مهم خردشدن اراضی کشاورزی بوده اما مهم ترین عامل کوچک شدن زمین های کشاورزی در چند دهه اخیر، قوانین مربوط به وراثت است؛ به همین دلیل، سالانه هزاران هکتار از اراضی کشاورزی کوچک و کوچک تر می شود.

4- خام فروشی محصولات کشاورزی

, 4- خام فروشی محصولات کشاورزی ,

خام فروشی محصولات کشاورزی نیز مانند خام فروشی نفت، باعث می شود ارزش افزوده و درآمد ایران از مواد خام که صاحب آن است، بسیار کمتر از دیگر کشورهایی که این مواد را فرآوری می کنند، باشد.

به عنوان نمونه ایران بزرگترین تولیدکننده زعفران در جهان است و به 50 کشور از جمله اسپانیا، امارات و هنگ‌کنگ این محصول را صادر می کند؛ اما این کشورها عمدتا خریدار زعفران فله ای هستند تا بتوانند با بسته بندی مناسب، آن را به کشورهای دیگر صادر کنند.

اقدامات اولویت دار برای تحقق جهش تولید در بخش کشاورزی

, اقدامات اولویت دار برای تحقق جهش تولید در بخش کشاورزی ,

بدون هیچ شکی راهکارهای فراوانی برای جهش تولید محصولات کشاورزی وجود دارد که می تواند این امر را به سرانجام مطلوب برساند.

1- افزایش تولید داخلی محصولات غذایی اساسی با استفاده سیاست های تضمین خرید

به منظور کاهش وابستگی به واردات غذای اساسی از کشورهای مختلف، ضروری است برای تولید محصولاتی چون گندم، دانه های روغنی، شیر خام، گوشت قرمز، گوشت طیور، تخم مرغ، چغندرقند، جو، ذرت دانه ای و ... برنامه ریزی منسجم انجام شود و با استفاده از سیاست های تضمین خرید و اجرای قانون مرتبط با آن، از این حوزه حمایت شود.

در کشورهای مختلف، بخش کشاورزی از بخش های راهبردی بوده و کشورها هر ساله یارانه های متعددی را برای حمایت از این بخش و تامین امنیت غذایی خود در نظر می گیرند.

2- افزایش تولید داخلی نهاده‌های اساسی محصولات غذایی

, 2- افزایش تولید داخلی نهاده‌های اساسی محصولات غذایی ,

علاوه بر محصولات غذایی اساسی، بعضی نهاده های اساسی تولید غذا و دام نیز هستند که عدم وجود خودکفایی در تولید آنها، تامین این محصولات را در داخل کشور با مشکل مواجه می کند. بذور محصولات مختلفی چون گندم، برنج، چغندرقند، سیب زمینی، دانه های روغنی، حبوبات، پنبه، ذرت و جو از جمله این موارد است. لذا واجب است که تمهیداتی برای افزایش تولید نهاده‌های اساسی غذایی در داخل کشور تولید شود.

3- توسعه کشت دیم با فعال سازی ظرفیت های تولید از آب های سبز

, 3- توسعه کشت دیم با فعال سازی ظرفیت های تولید از آب های سبز ,

یکی از بهترین روش ها برای تامین امنیت غذایی کشور، توسعه کشت دیم است که از طریق آن، بدون هیچ‌گونه مصرف اضافی از منابع آبی تجدیدپذیر کشور، ظرفیت‌های تولید غذا افزایش خواهد یافت.

در جهان ۷۰ درصد تولید کشاورزی بدون هزینه آب و آبیاری از منابع تجدیدپذیر و از طریق کشت دیم انجام می شود؛ اما در ایران ۹۰ درصد محصولات به وسیله آب های تجدیدپذیر کشت می‌شود و با وجود ظرفیت های گسترده تنها 10 درصد از محصولات کشاورزی به وسیله دیم کشت می شود.

بررسی ها نشان می دهد که در مناطق مختلف کشور، امکان توسعه کشت دیم برای تامین غذای اساسی وجود دارد.

, ,

4- ایجاد سامانه جامع کشاورزی با یکپارچه سازی سامانه های موجود و اعطای دسترسی عمومی به کشاورزان

, 4- ایجاد سامانه جامع کشاورزی با یکپارچه سازی سامانه های موجود و اعطای دسترسی عمومی به کشاورزان,

به منظور مدیریت صحیح و به روز محصولات کشاورزی و انبارهای ذخیره محصولات توسط مسئولین وزارت جهاد، ضروری است سامانه های موجود در وزارت کشارزی یکپارچه شده و سامانه ای جامع شکل بگیرد.

همچنین ایجاد دسترسی عمومی برای کشاورزان به بخشی از اطلاعات این سامانه، آنها را از میزان تولید محصولات کشاورزی و موجودی انبارها مطلع نموده و موجب می شود بتوانند از این طریق برای میزان و نوع تولید محصول کشاورزی خود برنامه ریزی دقیق و مناسبی داشته باشند.

,
,

5- تشکیل نهادهای تامین کننده کشاورزی به منظور افزایش بهره وری در زمین های کوچک

, 5- تشکیل نهادهای تامین کننده کشاورزی به منظور افزایش بهره وری در زمین های کوچک ,

از آنجا که تجمیع اراضی کشاورزی بدلیل قوانین مربوط به وراثت امکانپذیر نیست، راهبردی ترین اقدام برای افزایش بهره وری زمین های کوچک، تقویت نهادهای واسط خدمت محور یا نهادهای تامین کننده است که نقش تسهیل گری را در میان کشاورزان به خوبی ایفا می کنند.

این نهادها به دلیل قرار دادن نهاده های ارزان قیمت در اختیار کشاورزان، معرفی ارقام پر بازده و دیگر راهکارها برای افزایش تولید محصولات کشاورزی، با صرف هزینه پایین به بهره وری بالای زمین های کشاورزی کمک می کنند و در کشورهای مختلف نیز نمونه دارد. در ادامه زنجیره نیز این نهادها با نقش آفرینی در خرید محصولات تولیدی کشاورزان و عرضه به بازار، این فعالیت را نیز برای کشاورزان کم هزینه و بهره ور می کنند.

6- توسعه صنایع تکمیلی و تبدیلی به منظور افزایش بهره‌وری در محصولات کشاورزی

, 6- توسعه صنایع تکمیلی و تبدیلی به منظور افزایش بهره‌وری در محصولات کشاورزی ,

به منظور کاهش خام فروشی در محصولات کشاورزی و همچنین افزایش بهره وری از طریق کاهش دورریز و ضایعات، توسعه صنایع تکمیلی و تبدیلی در بخش کشاورزی ضروری است.

به عنوان نمونه سالانه 30 درصد محصولات کشاورزی بدلیل توسعه نیافتگی صنایع تبدیلی و تکمیلی از بین می روند که ارزش این محصولات به بیش از 5 میلیارد دلار می رسد؛ با فرآوری این میزان ضایعات، می توان سالانه تغذیه لازم برای حدود ۱۵ میلیون نفر را تامین کرد.

انتهای پیام/

]

ایران یکی از پهناورترین کشورهای جهان به لحاظ طبیعت چهار اقلیمی است؛ از همین رو، این امر زمینه را برای جهش تولید در محصولات کشاورزی کشورمان و رونق صادرات آنان فراهم می کند.