مدیر قطب علمی فلسفه دین پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی ادامه داد: طبع بشر این گونه است، چنانچه خداوند نیز در موارد مختلفی به آن اشاره داشته که انسان به هنگام سختی‌ها روی به آسمان و معنویت می‌کند، طبق تحلیل اسلامی این مسأله و چنین رویکردی حتی به فطرت آدمی باز می‌گردد. پس از شیوع کرونا در سطح جهان، حتی در کشورهایی که نَه اسلام وجود دارد و نَه به آن معنا اعتقادات دینی، گرایش عجیبی به معنویت، خدا و دعا کردن ایجاد شده است.

 

پس از شیوع کرونا در سطح جهان، حتی در کشورهایی که نَه اسلام وجود دارد و نَه به آن معنا اعتقادات دینی، گرایش عجیبی به معنویت، خدا و دعا کردن ایجاد شده است

 

این پژوهشگر افزود: در طول تاریخ، این چنین شرایطی بوده و تجربه شده، اما هرگز مانند امروز نبوده است. طبیعی است که در عصر تکنولوژی و علم، پیدا شدن چنین چیزی تفاوت دارد با بیماری‌هایی نظیر طاعون که قدیم الایام در کشورهای مختلف و به ویژه در پروسه زمانی خاصی در اروپا شایع شد. اکنون دنیا به مثابه دهکده‌ای کوچک است و شرایط بحرانی را تجربه می‌کند. طبیعی است که در این شرایط بحرانی بشر روی به خدا می‌آورد.

 

وی گفت: از جوانب مختلفی می‌توان چالش‌های الهیاتی به وجود آمده ناشی از شیوع ویروس کرونا را بررسی کرد؛ از جنبه توجه به نیایش در میان ملل مختلف تا گرایش برخی به مسائل خرافاتی و عدم رعایت مسائل بهداشتی. در این میان اما عرصه‌ای چون فلسفه دین با وجود گستردگی که دارد هنوز به نقش پدیده دین در حل کردن شُروری که در طبیعت وجود دارد نپرداخته است. آرامشی که این شرور برای بشر به ارمغان می‌آورد بررسی نشده است. در موقعیتی این چنین، قطعاً اعتقادات دینی در نوع مواجهه با شرور طبیعت نقش دارد؛ اینکه انسان امید و خودباوری داشته باشد و نسبت به نیروهای معنوی امیدوار باشد. این مباحث در فلسفه دین هنوز به شکل جدی مورد بررسی قرار نگرفته‌اند.

 

حجت‌الاسلام قائمی‌نیا در بخش دیگری از مباحث خود اظهار کرد: موضوع دومی که هنوز به نحوی شایسته مورد تحلیل واقع نشده، مسأله «دعا» و همچنین رجوع به بزرگان دین، شخصیت‌ها و رجال مهم دینی است. واقعیت آن است که هنوز جایگاه ادعیه به صورت عقلی تبیین نشده است. برخی گمان می‌کنند دعا کردن صرف کافی است، اینکه همه چیز از جمله راهکارهای عقلی را کنار گذاشته و رو به آسمان کنند کفایت می‌کند، این اشخاص در واقع اعتقادات افراطی دارند، نقطه مقابل آنان نیز افرادی هستند که صرفاً به جنبه مادی مسأله توجه دارند و معتقدند همین که مسأله در آزمایشگاه و فرمول‌های علمی ثابت شد دیگر نیازی به توجه به مواردی نظیر معنویت و امثالهم نیست. این مباحثی است که هنوز به شکل تحلیلی در فلسفه دین مورد توجه واقع نشده است.

 

در نگاه اسلامی، انسان هم باید به علل طبیعی توجه کرده و در پی درمان و رفع مشکل باشد و هم اینکه دعا کند و این دو مسأله منافاتی با یکدیگر ندارند

 

وی ادامه داد: نگاه اسلام نسبت به مباحث فوق این است که انسان هم باید به علل طبیعی توجه کرده و در پی درمان و رفع مشکل باشد و هم اینکه دعا کند و این دو مسأله منافاتی با یکدیگر ندارند. در جریان اخیر که دامن کشورهای مختلف جهان از جمله کشور ما را گرفته است، رفتن به بقاع متبرکه و حرم امام زادگان منافاتی با مسأله درمان ندارد، به شرطی که افراد سراغ درمان طبیعی بروند و در کنارش دعا هم داشته باشند. این چنین است که بالاخره خداوند به کارهای انسان جهت می‌دهد.

 

حجت الاسلام قائمی نیا گفت: متأسفانه در جامعه ما این افراط و تفریط وجود دارد؛ از یک طرف خرافات که برخی افراد را درگیر کرده است، از سوی دیگر عدم وجود تمایز میان دعا و خرافه در میان بسیاری از مردم، عامل بروز بسیاری از چالش‌ها شده است. در این میان شبکه‌های خارجی نیز از این قضایا سوء‌استفاده کرده و همه را به نام دین تمام کردند.

 

وی ادامه داد: در پاسخ به چنین شبهاتی در مورد شفا دادن اهل بیت (ع) و عدم مراجعه به پزشک باید گفت که اولاً ارتباط معنوی با ائمه (ع) مهم است. بسیاری از عرفای شیعه از دور به حرم اهل بیت (ع) نگاه کرده و سلام می‌دادند و اصلاً وارد محوطه نمی‌شدند. رفتن به حرم یکی از راههای ارتباط است و اما تنها راه ارتباطی نیست. ارتباط عقلی و معنوی است که اهمیت دارد. از سوی دیگر ائمه اطهار (ع) در مورد مداوای بیماری‌ها همواره تأکید بر معالجه و مراجعه به طبیب داشتند و در کنار این مسأله سفارش به دعا داشتند.

 

نظام معرفتی و فلسفی و نگاه الهیاتی بشر بعد از جریان کرونا تغییر خواهد کرد

 

حجت‌الاسلام قائمی نیا با بیان اینکه در مورد ویروس کرونا مشخص شد که این ویروس از قم شیوع پیدا کرد، افزود: اولاً به نظر می‌آید که این ویروس از مدت زمانی قبل تر وارد ایران شده و در قم شناسایی شده است. از سوی دیگر قم با کشورهای مختلفی ارتباط دارد. برخی در این بین خلط مبحث می‌کنند، هیچ روحانی عاقلی نگفت جایی که دعا و زیارت زیاد باشد، بیماری و زلزله پیدا نمی‌شود. این موارد حساب و کتابش دست خداست و نباید وارد این دست مباحث شده و به یکدیگر ارتباط شأن بدهیم. باید جایگاه دعا را پیدا کنیم. در واقع امروز بیش از هر بحث دیگری ذیل فلسفه دین، نیازمند پدیدارشناسی دعا هستیم به این معنا که دعا چیست و چه ارتباطی با زندگی بشر دارد.

 

وی با اشاره به گسترش بازار مباحثی به نام طب اسلامی در شرایط کنونی اظهار کرد: طبیعی است که در این میان عده‌ای برای خودشان بساط باز کرده‌اند؛ کتاب سوزی راه می‌اندازند و طب گیاهی را به نام طب اسلامی معرفی می‌کنند. بسیاری از بزرگان در برابر این اقدامات موضع گرفتند. بازار طب گیاهی، خرافات و بخور را به عنوان علم مطرح می‌کنند، دود این جریان‌ها به چشم دین‌داران جامعه می‌رود. ما اصلاً طب اسلامی نداریم، روایاتی که از ائمه نقل شده، به آن اندازه فراوانی ندارند که بتوانند دانش طب را ارائه کنند. بنابراین اکنون افرادی برای خود دکان باز کردند.

 

ما اصلاً طب اسلامی نداریم، روایاتی که از ائمه نقل شده، به آن اندازه فراوانی ندارند که بتوانند دانش طب را ارائه کنند

 

مدیر قطب علمی فلسفه دین اسلامی در بخش دیگری از مباحث خود گفت: اما فارغ از این، برخی شبهات با شیوع ویروس کرونا در جوامع مختلف شکل گرفت، از جمله اینکه آیا خدا می‌پذیرد این همه مرگ و میر ناشی از یک بیماری در جهان ایجاد شود؟ پاسخ من به این شبهات آن است که اولاً هیچ دینی تضمین نکرده است که جامعه‌ای برای همیشه امنیت دارد، از سوی دیگر چه این ویروس آزمایشگاهی باشد و چه تولید بشر در هر صورت انسان در ایجاد آن نقش داشته است.

 

وی گفت: بسیاری معتقدند که بعد از گذر از کرونا عصر جدیدی پیدا می‌شود، چراکه نظام سیاسی و اقتصادی کشورها تغییر می‌کند، به نظر من مهمتر از این، نظام معرفتی و فلسفی بشر است که بعد از این جریان تغییر خواهد کرد. بشر جدید دیگر به بیوتکنولوژی و فناوری‌های زیست شناسانه نگاه سابق را نخواهد داشت، چراکه نگرش معرفتی و فلسفی اش عوض شده است. نگاه انسان تغییر پیدا می‌کند و این مسأله مهمی است. اکنون همه کشورها درگیر این مسأله هستند، اما به یاری خداوند این مقطعی است و بشر مثل بسیاری از چیزهای دیگر از آن عبور خواهد کرد، اما مشخصاً نگاه الهیاتی انسان بعد از این جریان تغییر می‌کند.

 

انتهای پیام/