در مورد فضایل شب قدر باید گفت که شب نازل ‌شدن دفعی و یک‌جای قرآن در بیت‌المعمور است که به طور تدریجی طی ۲۳ سال بر قلب نازنین پیامبر گرامی اسلام(ص) نازل شده است. همچنین عبادت و کارهای نیک، در شب قدر، بهتر است از عبادت و کارهای نیک در هزار ماه که شب قدر نباشد. از فضایل دیگر شب قدر آنکه این شب، شب نزول و پایین آمدن فرشتگان خداوند، خصوصاً بزرگ‌ترین فرشته خداوند، به زمین است و این شب، شب تقدیر و سرنوشت یک سال انسان است. خدای تعالی در آن شب حوادث، یک سال یعنی از آن شب تا شب قدر سال آینده را تقدیر می‌کند، زندگی، مرگ، رزق، سعادت، شقاوت و چیزهایی دیگر از این قبیل را مقدر می‌‏سازد که فرشتگان به امر پروردگار، آن را انجام می‌دهند. در این شب، درهای جهنم بسته و درهای بهشت، گشوده می‌شود و شیطان در این شب بیرون نمی‌آید تا صبح آن طلوع کند و درهای آسمان و رحمت الهی روی بندگانش گشوده می‌شود و شب قبولی اعمال است.

 

اسلام عزیز تنها دینی است که معجزه‌اش کتاب بزرگی به نام قرآن کریم است. شکی نیست که نزول کتاب قرآن حکیم، تاکید بر اهمیت دین مبین اسلام بر کتاب و خواندن است چرا که در نخستین آیه‌ای که نازل شد، به پیامبر فرمان خواندن می‌دهد. (اقرا باسم ربک الذی خلق) و در ادامه خداوند از میان نعمت‌های بی‌شمارش فقط به دو نعمت اشاره کرده است: آفرینش و آموزش.

* خلق الانسان(آفرینش انسان)

*علم بالقلم(انسان را با قلم آموخت)

 

شاید دغدغه مهم همه ما این باشد: این شب‌های عزیز که سرنوشت یک‌ساله انسان در آن مقدر می‌شود را چگونه بگذرانیم؟ مخصوصا که احیا و شب زنده‌داری در این شب‌ها از مستحبات است. تا به صبح چه کنیم و چه بگوییم؟ بزرگان ما چه می‌کردند؟ سیره عالمان دین ما در این شب‌ها چه بوده؟ آیا باید فقط دعا خواند و نماز و قرآن؟ کار دیگری هم می‌شود کرد؟ صرف نظر از اعمال وارده در این شب‌های باعظمت و نورانی، جالب است بدانیم برخی از عالمان برجسته دین ما در شب قدر مشغول علم بودند و کتاب می‌نوشتند. اشتباه نکنید هیچ منافاتی میان علم و عبادت نیست. چه‌بسا همان عالمانی که در شب قدر به تالیف اشتغال داشتند و کتابت می‌کردند، بخشی از شب را نیز به عبادت و دعا اختصاص می‌دادند.

 

سخن کوتاه اینکه عالمان دین ما در بهترین و برترین شب سال که مقدرات یک‌سال آینده عمر انسان رقم می‌خورد، علاوه بر عبادت و قرائت قرآن و تفکر، دستی به کتابت هم داشتند. از آسمان نور معرفت گرفته و زمینیان را با کتاب‌ها و نوشته‌هایشان نورانی می‌کردند. هرچند عالمان بسیاری در تاریخ بودند که در شب قدر کتاب نوشتند و تاریخ آن‌ها را ثبت نکرد اما در خاتمه به کتاب‌هایی اشاره می‌کنیم که نویسندگان آن‌ها در پایان کتاب‌هایشان تاکید ‌کرده‌اند آن کتاب‌ها را در شب ۱۹یا ۲۱ یا ۲۳ ماه مبارک رمضان به اتمام رسانده‌اند:

 

۱-کشف الغمه فی معرفه الصحابه از بهاءالدین اربلی، شب ۲۱رمضان۶۸۷

۲-جام جم از رکن‌الدین اوحدی‌مراغی، شب قدر ۷۳۲

۳-تفسیر القطب الشاهی از محمدشاه قاضی‌یزدی، شب قدر۱۰۲۱

۴-بحارالانوار ج ۲۲از علامه محمدباقر مجلسی، شب ۲۱رمضان ۱۰۸۴

۵-جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام از شیخ محمدحسن نجفی، شب ۲۳رمضان ۱۲۵۴

۶-عیون‌الوصول الی علم‌الاصول از محمدمهدی کلباسی‌اصفهانی، شب قدر ۱۲۵۶

۷-نفس‌الرحمان فی فضائل سلمان از میرزا حسین نوری، شب ۲۳رمضان ۱۲۸۳

۸-تحفه‌الاحباب فی نوادر آثارالاصحاب از شیخ عباس قمی، شب۱۹رمضان۱۳۳۱

۹-الاحکام الشرعیه فی مواریث الجعفریه از محمدحسن بیک، شب ۲۳رمضان۱۳۴۹

۱۰-منتهی‌الآمال فی تواریخ‌النبی و الآل از شیخ عباس قمی، شب ۲۳رمضان۱۳۵۰

۱۱-تصحیح کشف‌الاسرار و عده‌الابرار از علی‌اصغر حکمت، شب ۲۳رمضان۱۳۸۰

۱۲-معجم رجال‌الحدیث و تفصیل طبقات‌الرواه از آیت‌الله سیدابوالقاسم خویی، شب۱۹رمضان۱۳۸۹

۱۳-تصحیح مانقه عبدالوهاب فی شرح کلمات امیرالمومنین از میر جلال‌الدین حسینی‌ارموی، شب۲۳رمضان۱۳۸۹

۱۴-المیزان فی تفسیر القرآن از علامه طباطبایی، شب ۲۳رمضان۱۳۹۲

۱۵-حدیث‌الافک آیت‌الله جعفر مرتضی عاملی، شب ۲۱رمضان ۱۳۹۹

۱۶-اصول‌الحدیث و احکامه فی علم‌الدرایه از آیت‌الله شیخ جعفر سبحانی، شب ۲۱رمضان۱۴۱۱

۱۷-تفسیرالقرآن المجید المستخرج من تراث الشیخ المفید از حجت‌الاسلام سید محمدعلی ایازی، شب قدر ۱۴۱۳

۱۸-ترجمه قرآن از استاد بهاءالدین خرمشاهی، شب ۲۳رمضان۱۴۱۵

و حکایت کتابت عالمان و بزرگان در شب‌های قدر همچنان باقی است.

 

*صبح نو