به گزارش خبرنگار اجتماعی شبکه اطلاع رسانی راه دانا، دریاچه ارومیه نه تنها یکی از جاذبه‌های ایران بلکه یکی از نمادهای مهم کشور بوده که طی چند دهه گذشته کم‌جان شده، چرا که مسئولان در دولت‌ها قبل نتوانستند مشکل را به طور ریشه‌ای برطرف کنند.
شاید اگر تدابیر بیشتری در سال‌های ابتدایی خشک شدن این دریاچه می‌شد، اکنون شاهد شرایط فعلی نبودیم، البته عده‌ای وضعیت موجود دریاچه را حاصل سه دهه روند کاهش آب، شرایط اقلیمی، کاهش بارندگی، افزایش دما و برداشت های غیر مجاز آب و سد سازی می‌دانند؛ در حالیکه همه‌ی ما می‌دانیم کشور ما خشک و کم آب است و مردم و مسئولان باید مدیریت کنند، در کل بدیهی است که مدیریت درستی اتخاذ نشده چراکه اگر این اتفاق محقق می‌شد شاهد چنین فاجعه زیست محیطی در کشور نبودیم.
از زمان آغاز به صدا درآمدن زنگ خطر خشکی دریاچه ارومیه، ستاد احیاء برای نجات دریاچه تشکیل شد و اقداماتی در قالب پروژه‌های مختلف برای صرفه‌جویی در آب و انتقال آب به دریاچه ارومیه آغاز و تا حدودی دریاچه فیروزه‌ای شمال غرب که دومین دریاچه شور دنیا است را از خشک شدن نهایی نجات داد تا اینکه دیگر خبری از اقدامات ستاد به گوش نرسید.
در حالی که دریاچه ارومیه نفس‌های آخرش را می‌کشید و اصلا حال و روز خوشی نداشت رئیس جمهور ۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۱ به استان آذربایجان غربی سفر کرد. طرح نجات و احیاء دریاچه با نگاه ویژه دولت با سرعت بیشتری در دستور کار وزارت نیرو و مسئولان ذی ربط قرار گرفت و با تامین اعتباری بالغ بر ۵۰۰ میلیارد تومان استارت کار مجددا زده شد و مهندسان بدون وقفه با استفاده از روش‌های نوآورانه اقدام به تکمیل طرح کردند.
احیای دریاچه ارومیه؛ بزرگترین طرح زیست محیطی منطقه غرب آسیا
تمرکز اصلی ستاد احیای دریاچه ارومیه تکمیل پروژه‌های قبلی از جمله نهایی کردن طرح انتقال آب از رودخانه زاب به پیکره دریاچه ارومیه با استفاده از تونل کانی سیب بود، در واقع طرح انتقال آب از سر شاخه‌های رودخانه زاب به حوضه آبریز دریاچه ارومیه به عنوان یکی از راهکارهای ۱۹ گانه، سرآغازی برای کمک به احیای دریاچه ارومیه است، به طوری که می توان گفت طرح احیای دریاچه ارومیه بزرگترین طرح زیست محیطی منطقه غرب آسیا است.
جزئیات اجرایی از تونل انتقال آب به دریاچه ارومیه
تونل انتقال آب کانی‌سیب واقع در ۹ کیلومتری جنوب‌شرق شهرستان نقده، به طول تقریبی ۳۵/۷ کیلومتر و قطر حفاری ۶/۳۲ متر برای قطعه دوم و ۶/۴۲ متر برای قطعه اول جهت انتقال ۶۴۶ میلیون مترمکعب آب در سال، از سد کانی‌سیب به دشت نقده و حوضه آبریز دریاچه ارومیه طراحی شد.
دهانه ورودی این تونل از بالادست مخزن سد کانی‌سیب آبگیری کرده و دهانه خروجی این تونل در دامنه شمالی کوهستان بیگم قلعه، آب را وارد دشت نقده و حوضه آبریز دریاچه ارومیه خواهد کرد.
افتتاح تونل انتقال آب به دریاچه ارومیه با حضور رئیس جمهور
عملیات اجرایی تونل انتقال آب به دریاچه ارومیه سال ۱۳۹۴ آغاز شد که ۳۶ کیلومتر تونل حفاری شده بود. تونل کانی سیب یک پروژه بسیار عظیم عمرانی است که قسمتی از آن زیر یک رودخانه قرار دارد و به یک سازند آبرفتی برخورد کرده است. با روی کار آمدن دولت سیزدهم روند احداث تونل سرعت گرفت و بخشی از تونل دچار اشکال شده بود با تامین اعتباررئیس جمهور در سریع ترین زمان ممکن روند احداث تونل به اتمام رسید.
لازم به ذکر است؛ حدود ۷۹۰ متر از طول تونل به منظور ترمیم بخش آسیب‌دیده جمع‌آوری و اصلاح شد در واقع پس از ورود آب از سد کانی سیب به تونل ۳۶ کیلومتری، آب به کانال ۱۱ کیلومتری وارد شده و پس از آن، از طریق گدارچای به پهنه دریاچه ارومیه می‌رسد که امروز با حضور رئیس جمهور به بهره برداری رسید.
در فاز اول طرح که افتتاح آن با حضور رئیس‌جمهور است، ۳۰۰ میلیون مترمکعب آب در دریاچه رهاسازی می‌شود و اگر فاز ۲ تا پایان سال آینده، تکمیل شود حجم آب انتقالی به ۴۸۰ میلیون مترمکعب می‌رسد، این در حالی است که دریاچه برای احیاء کامل به ۲ میلیارد مترمکعب آب نیاز دارد.
گفتنی است؛ در این طرح تاکنون نزدیک به ۳هزار ۵۰۰ میلیارد تومان هزینه شده که یک هزار میلیارد تومان آن در دولت سیزدهم و با نگاه ویژه ریاست جمهور برای این طرح اختصاص یافته و هزینه شده است. همچنین برای تکمیل طرح، مبلغ یک هزار ۴۳۰ میلیارد تومان مورد نیاز است و پیش بینی می‌شود که با تأمین مالی به موقع طرح، هر سه ماه یکی از پروژه‌های احیای دریاچه ارومیه به بهره‌برداری برسد که می توان گفت برنامه میان مدت دولت، تثبیت وضعیت دریاچه ارومیه است.
مقطع تونل انتقال آب، دایره ای با قطر تمام شده حدود ۵/۵ متر است که به صورت مکانیزه حفاری شده است. اجزای اصلی طرح شامل سد کانی‌سیب به ارتفاع ۵۷ متر، حجم مخزن ۲۲۰ میلیون مترمکعب، بند انحرافی بادین آباد و کانال، تونل ۳۶ کیلومتری، کانال ۱۱ کیلومتری و بسترسازی و لایروبی رودخانه گدار چای است که در مجموع امکان انتقال ۶۰۰ میلیون متر مکعب سالانه را امکان پذیرخواهد کرد.
وعده دولت سیزدهم بدون تاخیر محقق شد
یکی از پروژه‌های بسیار مهم برای احیای دریاچه ارومیه اجرای سامانه تامین حقابه این دریاچه است که پس از روی کار آمدن دولت سیزدهم، عملیات تعمیرات و تکمیل خط انتقال آبرسانی در دستور کار قرار گرفت، تونل کانی سیب به طول ۷۰۰ متر در منطقه‌ای آبرفتی دچارمشکلاتی شده بود و در اثر این مشکلات در سازه تونل ایراداتی رخ داده است. کارشناسان داخلی و خارجی برای اصلاح مشکل رخ داده طرح‌هایی ارائه کردند که در حداقل زمان به صورت سه شیفت از مردادماه عملیات اجرایی در تونل انجام شده و به مرحله تکمیل و پایانی رسید، در نهایت ظرفیت انتقال ۶۰۰ میلیون مترمکعب آب به دریاچه با اجرای این پروژه فراهم شد.
رها سازی آب که به عنوان شاخص ترین پروژه طرح جامع احیا مطرح است و یکی از نکات مهم که باید به آن پرداخت این است که رها سازی آب در فصول زراعی صورت نخواهد گرفت، چرا که در اردیبهشت یا خرداد ماه سال آینده با آغاز فصل زراعت میزان رها سازی آب کم یا قطع خواهد شد که موجب می‌شود دوباره دریاچه خشک شود، در واقع هدف از انتقال آب، عبور از شرایط بحرانی دریاچه است و ظرفیت احیاء کامل وجود ندارد.
به گزارش دانا؛ با وجود این که بسیاری از کارشناسان معتقدند که دریاچه ارومیه دیگر هیچ وقت به صورت کامل احیا نخواهد شد، اما دولت سیزدهم امید خود را برای احیای دریاچه حفظ کرده و معتقد است اگر حقابه دریاچه ارومیه تامین شود و وضعیت بارندگی‌ها بهبود یابد، امکان رسیدن این دریاچه به تراز اکولوژیک آن در سال‌های آینده وجود دارد.