به گزارش خبرنگار اقتصادی شبکه اطلاع‌رسانی راه دانا؛ بررسی کارنامه ۶ماهه صادراتی کشور نشان می‌دهد که محصولات صادراتی کشورمان عمدتاً ارزش‌افزوده پایینی دارند و به‌نوعی درگیر خام‌فروشی هستیم. به‌طوری‌که حجم بالایی صادرات متانول و ورق‌های فولادی را به‌عنوان مواد اولیه داریم و میزان دریافت مالیات خام و نیمه‌خام فروشی در کشورمان بالاست.
ارزآوری پایین محصولات صادراتی نیمه‌خام؛ تهدیدی برای حیات اقتصادی کشور
به‌عنوان‌مثال، طی یک فرایند طولانی و هزینه بر به تولید متانول می‌پردازیم و آن را با قیمتی پایین‌تر از خوراک اولیه تولید همین محصول که گاز است، به فروش می‌رسانیم. محصولات شرکت‌های فولاد نیز ارزآوری بالایی برای کشور ندارند. حیات این صنایع به رانت خوراک وابسته است و اگر گاز به قیمت واقعی به آن‌ها عرضه شود، نمی‌توانند به فعالیتشان ادامه دهند.
بیشتر بخوانید:
اعطای یارانه انرژی به صنایع، مشروط به توسعه زنجیره ارزش/ لزوم خلق ارزش‌افزوده در پتروشیمی‌ها به نفع اقتصاد
این شرایط اسفناک، نشان از لزوم تغییر در سیاست‌گذاری‌ها را دارد، به‌نحوی‌که زمینه برای تولید محصولات با ارزش‌افزوده بالا فراهم شود.
به‌منظور تغییر شرایطی که گفته شد، برنامه‌هایی در دست اجرا است. مثلاً، بندی با عنوان اعتبار مالیاتی به بودجه ۱۴۰۲ اضافه شده که زمینه را برای تقویت تحقیق و توسعه صنایع فراهم می‌کند. چنانچه صنایع در راستای توسعه زنجیره ارزش محصولاتشان در حوزه تحقیق و توسعه هزینه کنند، این هزینه‌ها به‌عنوان اعتبار مالیاتی برای آن‌ها در نظر گرفته می‌شود و در سال بعد اعمال می‌شود.
لزوم تولید محصولاتی با ارزش‌افزوده بالاتر
به‌این‌ترتیب، با پوشش بخشی از هزینه‌های تحقیق و توسعه صنایع، توسعه زنجیره ارزش محصولات و تکمیل زنجیره ارزش و تولید محصولی با ارزش‌افزوده بالاتر شرکت فعال در این حوزه مورد تشویق قرار می‌گیرد.
سعید میرترابی، کارشناس انرژی در خصوص این موضوع به راه دانا اظهار کرد: در همه جای دنیا مرسوم است که انرژی باقیمت‌های واقعی به صنایع داده می‌شود تا زمینه برای ایجاد ارزش‌افزوده روی آن‌ها فراهم شود و خام‌فروشی گسترش نیابد.
در همین موضوع بخوانید:
اعطای گاز ارزان به پتروشیمی‌ها، رانتی که مانع توسعه زنجیره ارزش است
وی توضیح داد: سودآوری بنگاه‌ها بر اساس قیمت‌های واقعی سنجش می‌شود. مشکلی که در کشورمان وجود دارد این است که انرژی را باقیمت‌های بسیار پایین به صنایع می‌دهیم و بنابراین خام و نیمه‌خام فروشی برای شرکت‌ها سودآوری دارد. در حوزه کشاورزی نیز همین مشکل را داریم. آب با قیمت ناچیز در اختیار کشاورزان قرار می‌گیرد و آن‌ها محصولاتی تولید و گاهی صادر می‌کنند که ارزش‌افزوده بالایی ندارد؛ اما به دلیل قیمت‌های پایین انرژی صرفه اقتصادی برایشان دارد.
وی افزود: در واقع ما در حال صادرات آب یا انرژی در قالب محصولات تولیدی با ارزش‌افزوده پایین هستیم که از آن تحت عنوان صادرات انرژی مجازی یاد می‌شود. در این شرایط، صادرات برایمان صرفه اقتصادی ندارد و حتی به زیان اقتصاد ملی هم هست.
وی در ادامه گفت: صنایع در کشور ما همواره انرژی را با قیمت پایین و یارانه‌ای دریافت کرده‌اند و حیاتشان به این یارانه بستگی دارد؛ بنابراین، در عالم واقع شاید امکان حذف کامل این یارانه وجود نداشته باشد. در این شرایط بهتر است به سمت هدفمندسازی اعطای یارانه‌ها حرکت کنیم.
نقش دولت و مشوق‌های مالیاتی در توسعه زنجیره ارزش
وی در مبحث ارائه راهکار گفت: باید طی سیاست‌گذاری‌های صحیح، شرایطی به وجود بیاوریم تا صنایعی که به توسعه زنجیره ارزش محصولاتشان می‌پردازند از یارانه بهره‌مند شوند و خام فروش‌ها مشمول دریافت انرژی یارانه‌ای نشوند. البته سیاست‌گذاری‌ها در این زمینه باید به‌صورت پلکانی و تدریجی باشد تا صنایع بتوانند خودشان را با شرایط جدید وفق دهند.
این کارشناس انرژی در پایان افزود: در دنیا اگر یارانه‌ای به صنایع داده می‌شود، این حمایت در بخش تحقیق و توسعه و در جهت توسعه زنجیره ارزش است. اعتبار مالیاتی مشوق بسیار خوب و مهمی برای شرکت‌های صنعتی است که به تحقیق و توسعه بیشتر بپردازند و زنجیره ارزش محصولاتشان را توسعه دهند.
وی تصریح کرد: به‌طورکلی، باید به انحای مختلف تلاش کنیم صنایع را به سمت تقویت بخش تحقیق و توسعه خودشان سوق دهیم و باید سیاست‌گذاری‌ها به سمتی برود که خام‌فروشی برای صنایع صرفه اقتصادی نداشته باشد و سود در توسعه زنجیره ارزش محصولات باشد.
خبرنگار: محمود گودرزی