به گزارش خبرنگار اجتماعی شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ فرونشست پدیده‌ای جهانی است و بیش از ۱۵۰ کشور با آن درگیر هستند و آمارها نشان دهنده آن است که فرونشست زمین در ایران بیش از ۵ برابر متوسط جهانی بوده و ایران رتبه چهارم فرونشست در دنیا را دارد و متاسفانه ۲۹ استان کشور درگیر آن هستند.
شنیده ها حاکی از آن است که فرونشست یا غرق تدریجی زمین تا سال ۲۰۴۰ می‌تواند ۱۹درصد جمعیت جهان را تحت تأثیر قرار دهد. خشکسالی و کمبود بارش و از سوی دیگر برداشت و استخراج بی‌رویه آب از سفره‌های زیرزمینی، استحصال و استخراج معادن نفت، گاز، زغال‌سنگ و کانسارها، فروچاله‌ها و تنش ایجادشده به‌واسطه ایجاد و احداث سازه‌های بزرگ از جمله علل فرونشست زمین است.
متاسفانه طی چند سال گذشته شاهد فرو ریزش در استان‌هایی همچون تهران و اصفهان بودیم، در واقع باید گفت نخستین گزارش رسمی درباره فرونشست زمین در ایران سال ۸۳ از سوی سازمان نقشه‌برداری کشور منتشر شد. تغییرات ارتفاعی در منطقه تهران، اولین بار در شمال بزرگراه آزادگان در سال ۱۳۸۰ اتفاق افتاد که در مقایسه با سال ۱۳۷۱، فرونشستی معادل ۱,۲ متر در یک بازه ده ساله مشاهده شد. این پدیده در ایران از حدود سال ۱۳۴۷ در دشت رفسنجان دیده شده بود و سپس نشانه‌های سال ۶۶ در اصفهان خود را نشان داد.
فاجعه ای به نام فرونشست زمین
طبق گزارش سازمان زمین‌شناسی ایران از ۶۰۹ دشت ایران حدود ۵۰۰ دشت دارای آب شیرین هستند که تمامی آنها با پدیده فرونشست مواجه اند، به طوری که علیرضا شهیدی رییس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات این وضعیت را فاجعه و زلزله خاموش دانسته و تاکید کرده که در کل دنیا اجازه دسترسی به منابع آبی بین ۳ تا ۲۰ درصد است که بین ۶۰ تا ۸۰ درصد بحران است، این در حالی است که در ایران گاهی بالای ۸۰ درصد از منابع آبی را استفاده می‌کنیم.
همچنین به گفته علی بیت‌اللهی مدیر بخش زلزله و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی تنها در استان تهران ۵۰ هزار حلقه چاه وجود دارد که گفته می‌شود ۴۰ هزار حلقه آن غیرمجاز است.
این استخراج بی‌رویه منجر به فرونشست زمین شده که تبدیل به فروریزش‌هایی در مناطق مختلف تهران شده است. تا جایی که موسسه تحقیقاتی اینتل‌لب که گروه بین‌المللی مشاوره اطلاعاتی است، نیز تیرماه سال گذشته با انتشار چند تصویر ماهواره‌ای، فرونشست زمین در اطراف تهران را بمب ساعتی بی‌صدا دانست که تهدیدی برای ۱۳ میلیون نفر جمعیت ساکن در این مناطق محسوب می‌شود. بر اساس این گزارش سالانه ۲۵ سانی‌متر فرونشست زمین در برخی مناطق تهران رخ می‌دهد.
براساس آمارها، تهران در دنیا رکورددار فرونشستهاست. بیشترین خطر فرونشست نیز در مناطق غربی و جنوب غربی تهران است اما برخی از مسئولان معتقد هستند که در تهران خطر فرونشست زمین فعلا وجود ندارد.
در مناطق شهر تهران خطر جدی فرونشست زمین فعلا وجود ندارد
مهدی چمران رئیس شورای اسلامی شهر تهران در تشریح فرونشست زمین معتقد است: نشست زمین یک پدیده ای است که باید به آن پرداخت و پیگیری این مسئله فقط وظیفه شهرداری نیست تمامی سازمان ها در زمینه های مختلف هرکدام مسئولیت های خاصی دارند که باید انجام شود و باید یک حرکت اساسی صورت بگیرد.
مهدی چمران در پاسخ به اینکه خطرات فرونشت زمین چقدر جدی است و کدام مناطق تهران بیشتر در معرض خطر قرار دارد گفت: مناطقی گفته شده بیشتر جنوب و جنوب شرقی تهران بوده ولی به طور کلی آن میزانی که ما بخواهیم در آن نقاط کارهای عملیاتی از نظر ایمنی مردم انجام دهیم به آن حد هنوز نرسیده است.
تهدید فرونشست زمین، زنگ خطری برای تهران
سید محمد آقامیری رئیس کمیته عمران شورای اسلامی شهر تهران در گفتگو با خبرنگار اجتماعی شبکه اطلاع رسانی راه دانا با بیان اینکه اوضاع فرونشست‌ها در پایتخت مطلوب نیست، گفت: سازمان زمین شناسی کشور و سازمان جغرافیایی از جمله دستگاه‌هایی هستند که وضعیت فرونشست‌ها را بررسی می‌کنند، که بحث فرونشست از جنوب و جنوب غربی تهران به سمت پایتخت حرکت می کند که البته آثارش نیز مشخص شده و خسارات خود را نشان می‌دهد.
رئیس کمیته عمران شورای اسلامی شهر تهران تصریح کرد: اگر در دنیا سالانه چهار سانتی متر فرونشست ثبت شود، اعلام شرایط بحرانی خواهد شد، اما با این حجم فرونشست در تهران هیچ اتفاقی نخواهد افتاد و این خطر شهر را تهدید می‌کند که البته باید جدی گرفته شود.
وی در ادامه با بیان اینکه لایحه فرونشست زمین تدوین شده است، اظهار داشت: این لایحه در اجلاس شورای عالی استان‌ها به تصویب رسیده و قرار است به مجلس ارسال شود تا با قید فوریت در دستور کار قرار گیرد، گفت: در این راستا نیز لایحه‌ای برای شهرداری تهران درحال تدوین است که به زودی به شورا ارائه می‌شود تا بتوانیم هرچه سریع‌تر از این بحران انسان ساز عبور کنیم.
رئیس کمیته عمران شورای اسلامی شهر تهران در ادامه با بیان اینکه در این لایحه، تکلیف، شرح وظایف و مسئولیت سازمان‌ها و نهادها مشخص شده است، تصریح کرد: وظایف ۱۶ وزارتخانه مشخص شده تا دستگاه‌های متولی بدانند باید با چه راهکاری پیش روند که از ایجاد فرونشست‌ها جلوگیری شود که این موضوع زیر نظر وزارت کشور است.
به گزارش دانا؛ هر چند بسیاری از خسارت‌های فرونشست زمین و به ویژه فروریزش‌ها به شکل ملموس در زندگی روزمره مردم قابل لمس است، این پدیده پیامدهای غیرملموسی نیز دارد. از جمله خطرات فرونشست، افزایش خطر سیلاب، خسارت به ساختمان‌ها، فونداسیون‌ها و زیرساخت‌ها (جاده، خطوط ریلی، پل‌ها و تونل‌ها و ساختارهای زیرسطحی (شبکه‌ها و خطوط انتقال آب، گاز و...)، اختلال در مدیریت آب و بخش‌های مرتبط (افزایش هجوم آب شور در نواحی ساحلی، کاهش محصولات زراعی، تشدید پیامدهای خشکسالی و...)، افزایش دی‌اکسیدکربن خروجی به‌دلیل افزایش اکسیداسیون مناطق توربی و باتلاقی، کاهش تنوع زیستی و ارزش اکولوژیکی محسوب می‌شود. این پدیده در ایران در سال‌های اخیر رشد داشته و به گفته کارشناسان در صورت عدم توجه و سیاست‌گذاری‌های ضروری برای مقابله با آن می‌تواند تبدیل به بحران پردامنه‌ای در کشور شود.