به گزارش خبرنگار اقتصادی شبکه اطلاع‌رسانی راه دانا؛ موضوع تولید خودرو مشکلات و چالش‌های آن در تقابل با موضوع تحریمی که منجر به افزایش التهابات بازار خودرو و در پی آن افزایش قیمت در سال جاری شد از پربحث‌ترین موضوعات سال ۱۴۰۱ در جراید و رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی و محاوره‌های روزمره مردم بود.
همین بهانه‌ای شد تا با پایان سال و فرارسیدن نوروز باستانی این کارنامه را مروری کنیم و نگاهی به خط‌مشی این صنعت و این بازار برای سال‌های آینده نیز داشته باشیم.
چندی پیش و در روزهای میانی اسفند ۱۴۰۱ منوچهر منطقی، معاون صنایع حمل‌ونقل وزارت صمت، گفت: خودرو دو ویژگی ایجاد اشتغال و ارزش‌افزوده بالا را دارد که در برنامه‌ریزی‌ها به این دو ویژگی باید توجه خاص داشت، بنابراین سیاست‌گذاری جدید بر این است که شرکت‌ها حتماً به سمت ایجاد ارزش‌افزوده بالا حرکت کنند و طراحی محصول هم به‌روز و دانش‌بنیان شوند.
میزان تولید خودرو در کشور ما تا قبل از تحریم‌ها ۱.۶ میلیون دستگاه در سال بود؛ یعنی خودروسازان ما ثابت کرده بودند که توان این تولید را دارند؛ ولی عدم دانش‌بنیانی موجب شد تا با آغاز تحریم میزان تولید نصف شد و ۱۰۰ هزار خودروی ناقص در پارکینگ‌ها ماند و به مردم عرضه نشد.
امسال در سال ۱۴۰۱ یک میلیون و ۲۶۰ هزار خودرو در کشور تولید شده که نسبت به پارسال ۴۵ درصد افزایش تولید را داشته‌ایم و با احتساب تحویل خودروهای در پارکینگ مانده، یک میلیون و ۴۰۰ هزار خودرو به متقاضیان تحویل داده شده است.
باید افزود که خودروسازهای خصوصی نیز باید عمق ساخت داخل را بیش‌تر کنند و باتوجه‌به اینکه شرکای خارجی دارند، توسعه مدل‌ها را در دستور کار داشته باشند تا شرایط صادرات هم مهیا شود.
البته مهم است که مسئولان به این موضوع توجه ویژه داشته باشند که بیش از ۶۵ درصد مردم توان خرید خودروهای بالای ۱۰ هزار دلار را ندارند. اما باید با مبلغ پایین خودروی مدرن و ایمن برای آنها تولید شود و یا در زمینه واردات یک مدل خودرو اقتصادی در نظر گرفته شود که مصرف و استهلاک پایین داشته باشد و برای مصارف اجتماعی مقرون‌به‌صرفه باشد.
بورس راه‌حل موقت برای قیمت‌گذاری
وعده‌های مسئولان صمت و تولید خودرو در ماه‌های گذشته حاکی از این است که سال آینده تولید خودرو در کشور به حد تقاضا در شرایط نرمال می‌رسد. تقاضای نرمال ۱.۴ میلیون دستگاه در سال است که امسال تقریباً همین میزان تولید شده؛ ولی نگاه سرمایه‌ای به این کالا و عقب‌ماندگی سال‌های گذشته موجب شده هنوز در این زمینه نصبت به تقاضا عقب باشیم؛ ولی انشا الله در سال آینده با احتساب واردات و تولید داخلی به عرضه ۱.۸ میلیون دستگاه خودرو خواهیم رسید تا بازار اشباع شود و التهاب بازار خودرو آرام شود.
این در حالی است که با وجود مشکلاتی که سیستم قرعه‌کشی با آن درگیر بود در روزهای اخیر شاهد این موضوع بودیم که قرعه‌کشی حذف و صف خرید جایگزین آن شد. در این صف حتماً به همه متقاضیان خودرو داده می‌شود؛ اما مکانیزمی برای تعیین نوبت هر متقاضی و زمان تحویل به‌صورت رندومی حاکم است.
روند ثبت‌نام جدید خودرو چگونه است؟
در مرحله اول ثبت سفارش خودروهای وارداتی ۱۰۰ هزار دستگاه است که متقاضیان ثبت‌نام کرده‌اند. سپس در فرایند نوبت‌دهی قرار می‌گیرد و این خودروها به‌نوبت تحویل داده می‌شود.
هرگاه قیمت پایه به بورس نزدیک‌تر شود، مشتریان با قیمت واقعی‌تری می‌توانند خودرو تهیه کنند.
تمام خودروسازان دو لیست برای مشتریان معمولی و مادران دارای دو فرزند به بالا دارند. هر حالتی که برای فروش ایجاد شود این دو لیست وجود دارد و دچار مشکل نخواهد شد.
پیش‌بینی شده که با افزایش تولید خودرو، ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار دستگاه ظرفیت برای جایگزینی با خودروهای فرسوده باقی می‌ماند.
مجوز تولید و فروش خودرو به وزارت دفاع نیز داده شد
امسال در نشست علنی نمایندگان مجلس که روز شنبه ۱۳ اسفندماه برگزار گردید، یک‌بند جدید به تبصره ۷ ماده‌واحده لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ اضافه گردید که به‌موجب آن، وزارت دفاع نیز می‌تواند در زمینه تولید و فروش خودرو، اقدام کند.
پس از چهار سال دوباره تیراژ تولید خودرو از یک میلیون گذشت
تولید خودروسازان کشور در سال جاری، نسبت به سال گذشته، رشد ۲۵ درصدی داشته است و رکورد تولید ماهانه خودرو در پنج سال اخیر نیز با تولید ۱۳۱ هزار خودرو در بهمن‌ماه سال جاری شکسته شد.
عبدالله توکلی لاهیجانی، دبیرکل صنایع خودرویی وزارت صمت، درباره این موضوع به راه دانا اظهار کرد: تا سال گذشته تولید خودرو هیچگاه در بهترین حالت از حدود ۸۰۰ هزار خودروی کامل فراتر نرفته بود؛ اما امسال برای نخستین‌بار تولید سالیانه خودرو بعد از چهار سال از مرز یک میلیون دستگاه گذشت و تا امروز حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار دستگاه خودرو در کشور تولید شد.
وی افزود: اکنون محدودیتی در عرضه خودروها توسط خودروسازان داخلی وجود ندارد و در هفته‌های پایانی سال شاهد عرضه انبوه خودروهای داخلی خواهیم بود. در این روش عرضه که بر اساس الگوی فهرست اولویت‌بندی شده شکل می‌گیرد و در بسیاری از کشورهای جهان مرسوم است، خودروساز بر اساس جریان پایدار تولیدی که شکل‌گرفته زمان تحویل خودرو را به مشتری اعلام می‌کند تا در صورت تمایل مشتری نسبت به قطعی کردن ثبت‌نام اقدام کند.
وی توضیح داد: باعرضه انبوه خودروهای داخلی به بازار هم‌زمان با اجرایی‌شدن واردات خودرو، پیش‌بینی می‌شود که در سال آینده بازار خودروی کشور رقابتی شود و خودروسازان و واردکنندگان برای فروش خودروهای خود به روش‌های متنوع فروش از جمله فروش لیزینگی روی بیاورند.
وی در پایان گفت: هدف‌گذاری تولید برای سال آینده یک میلیون و ۸۰۰ هزار دستگاه است که با اتکا به توان شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی و زنجیره تأمین توانند داخلی کاملاً دست‌یافتنی است. البته هدف‌گذاری چالشی‌تری به خودروسازان اعلام شده است.
تولید مشترک خودرو بین ایران و چین کلید خورد
رئیس سازمان توسعه تجارت با اشاره به نتایج سفر رئیس‌جمهور به چین گفت باتوجه‌به تأکید رئیس‌جمهور، توافقات و قراردادهای این سفر طی ۲ ماه آینده وارد فاز اجرایی شده و اثرات مثبت آن در ارتقای کیفیت موتور و تجهیزات خودرو با همکاری مشترک برندهای بزرگ چینی به نتیجه خواهد رسید.
آخرین آمار تولید خودرو در سال‌های گذشته
بهمن ۱۴۰۱: در سال ۱۳۹۸، تولید خودرو برابر ۶۷۱ هزار و ۴۳۵ دستگاه بود که این عدد در سال ۱۳۹۹ به ۸۱۴ هزار و ۵۰۹ دستگاه، در سال ۱۴۰۰ به ۸۳۱ هزار و ۵۷۶ دستگاه و در ۱۰ماهه سال ۱۴۰۱ به ۹۹۴ هزار و ۱۵۶ دستگاه رسید. سهم خودروهای سواری در سال ۱۳۹۸ معادل ۶۱۴ هزار و ۵۰۹ دستگاه، در سال ۱۳۹۹ معادل ۷۳۹ هزار و ۹۰۷ دستگاه، در سال ۱۴۰۰ معادل ۷۵۲ هزار و ۳۱۳ دستگاه و در سال ۱۴۰۱ معادل ۸۶۲ هزار و ۴۷۰ دستگاه بود.
میزان تولید کل خودرو در ۱۰ماهه امسال نسبت به سال ۱۳۹۸ معادل ۴۸ درصد، در سال ۱۳۹۹ معادل ۲۲ درصد و نسبت به سال ۱۴۰۰ معادل ۲۰ درصد افزایش‌یافته است. میزان رشد تولید خودروهای سواری در ۱۰ماهه امسال نسبت به سال ۱۳۹۸ معادل ۴۰ درصد، در سال ۱۳۹۹ معادل ۱۷ درصد و نسبت به سال ۱۴۰۰ معادل ۱۵ درصد بوده است.
تولید در سال ۱۴۰۱ تقریباً ۳۰ درصد از برنامه پیش‌بینی شده عقب ماند
همه این آمارها در شرایطی منتشر شد که وزارت صمت تأکید کرده بود که تولید خودرو در سال ۱۴۰۱ به یک میلیون و ۶۰۰ هزار دستگاه خواهد رسید. اما بااین‌حال، طبق برآوردهای انجام شده از سوی این وزارتخانه، تولید خودرو تا پایان سال تا مرز یک میلیون و ۲۰۰ هزار دستگاه پیش خواهد رفت؛ یعنی تولید خودرو در سال جاری تقریباً ۳۰ درصد از برنامه پیش‌بینی شده عقب می‌ماند.
بهبود نسبی فرایند تولید در سالی که گذشت
سید رضا فاطمی امین، وزیر صمت، می‌گوید که بهبود فرایند تولید داخل جزء برنامه‌های امسال است و چه‌بسا که در مورد خودروهای ناقص نیز نتایج قابل‌قبولی حاصل شود.
وزیر صفت افزود: میزان تولید خودرو کامل، از ابتدای سال تاکنون، ۲۷۹ درصد رشد کرده است؛ یعنی خودروسازان از ۸۸ هزار و ۳۱۲ خودرو کامل تولید شده، به ۳۳۴ هزار و ۴۶۳ خودرو کامل در سال جاری رسیده‌اند و تنها ۴۱ هزار دستگاه خودرو ناقص وجود دارد؛ درحالی‌که این رقم در مدت مشابه سال گذشته برابر با ۲۹۱ هزار دستگاه خودرو بود.
طراحی محصولات جدید تا سال ۱۴۰۳
منوچهر منطقی، مدیرکل صنایع حمل‌ونقل وزارت صمت، در آیین رونمایی از پوستر نمایشگاه برنامه تحولی صنعت خودرو، به خبرنگار اقتصادی راه دانا گفته بود: صنعت خودرو یک صنعت ۵۰ساله است؛ اما در حقیقت در ۲۶ سال اخیر توسعه‌یافته است.
وی ادامه داد: برای بلوغ اقتصادی و فناوری صنعت خودرو سه‌فاز و مرحله شامل تسلط بر فرایندهای تولید و قطعه‌سازی، نوآوری در اجزا و قطعات و نوآوری در محصول و طراحی محصول نیاز است. از سال ۷۴ تاکنون این سه‌فاز و مرحله به طور نسبی طی شده، اما رفت و برگشت‌ها و نوسان‌هایی داشته است.
وی تأکید کرد که امروزه به دنبال تثبیت آنچه در این صنعت داریم و ایجاد آنچه که نداریم هستیم و در این راستا سند تحول صنعت خودرو منتشر شده و در معرض نقد قرار خواهد گرفت.
منطقی توضیح داد: ظرفیت تولیدی سالیانه ۳ میلیون دستگاه خودرو در کشور وجود دارد که با رسیدن به حداکثر ظرفیت تولید، هزینه‌های سربار و در نتیجه قیمت تمام‌شده خودرو را کاهش خواهد داد؛ زمان‌بندی این مرحله از مهر ۱۴۰۰ تا تیرماه امسال بوده که به طور نسبی به این هدف دست یافتیم.
وی تأکید کرد: بر اساس برنامه‌های تدوین شده از تیرماه امسال تا تیرماه ۱۴۰۳ در راستای طراحی محصولات جدید و محصولات خاص کشورمان گام برخواهیم داشت تا صادرات و نوآوری داشته باشیم و در این راستا توانمندی بسیار خوبی نیز وجود دارد. امروزه علاوه بر شرکت‌های بزرگ خودروسازی، شرکت‌های خصوصی نیز تمایل به تحقق سند تحول خودرو دارند؛ به‌طوری که در نمایشگاه یاد شده به‌موازات چهار پلتفرمی که از سوی ایران‌خودرو و سایپا عرضه خواهد شد، سه پلتفرم از سوی بخش خصوصی در معرض دید قرار می‌گیرد.
وی دررابطه‌با واردات گفت: اگر واردات خودرو اجرایی شود، دولت می‌تواند از محل واردات خودرو کسب درآمد کند و از انتقادها بابت وجود انحصار در بازار خودرو کشور بکاهد. از طرفی، وقتی واردات آزاد شود، قیمت خودروهای خارجی افت سنگینی را تجربه خواهد کرد.
وی توضیح داد: با اجرای صحیح این سیاست اقتصادی در گام اول بخشی از بازار خودرو ریزش قیمت را تجربه می‌کند. پیش‌بینی می‌شود قیمت خودروهای داخلی نیز در اثر آزادسازی واردات افت کند.
در سال ۱۴۰۲ منتظر ورود خودروهای اقتصادی به بازار باشید
سید رضا فاطمی امین، وزیر صمت، در رابطه ورود خودروهای اقتصادی اظهار کرد: طراحی خودرو ۱۸ ماه طول می‌کشد؛ شرکت ایران‌خودرو کار طراحی خودرو اقتصادی را از اواخر سال گذشته آغاز کرده و سال آینده وارد بازار می‌شود. امکان دارد خودرویی با قیمت واقعی و معقول عرضه شود، اما باز هم بخشی از مردم قادر به خرید آن نباشند که این نقص در صنعت خودروسازی کشور را نشان می‌دهد.
فاطمی امین گفت: در آیین‌نامه واردات خودرو نیز امتیاز ویژه‌ای برای خودروهای اقتصادی قرار دارد تا هم به تعداد بیش‌تری وارد شوند و هم سقف قیمتی به‌گونه‌ای باشد که افراد بیش‌تری قدرت خرید آن را داشته باشند. البته خودروهای وارداتی نیز باید به‌تدریج داخلی‌سازی شوند.
به گزارش راه دانا؛ امروز به سامان رسیدن موضوع صنعت و بازار خودرو به‌عنوان یک خواسته عمومی مطرح است که این روند با افزایش نظارت در مقطع کوتاه‌مدت و اصلاحات اساسی در حوزه خودرو به‌صورت اساسی و تمرکز روی مسئله کیفیت خودرو عملی خواهد شد.