به گزارش خبرنگار اجتماعی شبکه اطلاع رسانی راه دانا، در هر کشوری حفظ محیط زیست از اهمیت بالایی برخوردار است، چرا که هیچ تمدنی بدون طبیعت شکل نمی‌گیرد.
جالب است بدانید در سال ۳۵ دستگاهی به نام کانون شکار ایران به منظور حفظ نسل شکار تشکیل شد و ۱۱ سال بعد به سازمان شکاربانی و نظارت بر صید تغییر نام داد تا فعالیت های خود را نیز گسترش دهد، اما چهار سال بعد از آن در سال ۱۳۵۰ سازمان حفاظت محیط زیست جای آن گرفت که اختیارات و اقدامات امور زیست محیطی پهنه گسترده ای یافت.
سازمان در این ایام وظایفی از جمله پیشگیری و ممانعت از تخریب و آلودگی محیط زیست، حفاظت از تنوع‌زیستی کشور، وسعت بخشیدن به منابع طبیعی، شناسایی و تعیین زیستگاه‌های بحرانی با ارزش زیست‌بومی بالا، گسترش همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی در زمینه محیط زیست، گسترش آگاهی زیست‌محیطی و... را دنبال می‌کند.
گفتنی است؛ طرح حفاظت از تالاب‌های ایران، طرح حفاظت از زیستگاه درنای سیبری، طرح حفاظت از یوزپلنگ آسیایی، طرح توانمندسازی در مواجه با اثرات تغییر اقلیم از جمله مواردی بود که با فراز و نشیب‌های روبه‌رو بود که سازمان محیط زیست برای حفظ آن تلاش بسزایی انجام داد.
در ادامه سعی داریم به مهمترین اتفاقات زیست محیطی که در سال ۱۴۰۱ افتاد اشاره کنیم و به طور کوتاهی محیط زیست کشومان را در سالی که گذشت مورد بررسی قرار دهیم.
خطر انقراض ۱۲۸ گونه جانوری در ایران
در حال حاضر حدود ۱۲۸ گونه جانوری و مهره‌دار کشور در معرض خطر انقراض هستند که برخی وضع خوبی ندارند و«دوزیستان» بیشترین آسیب پذیری را در این حوزه دارند. خطر انقراض، دامن رده پستانداران، خزندگان، دوزیستان، ماهیان و پرندگان ایران را گرفته است و برخی گونه‌ها نظیر «یوز آسیایی» هم از بُعد ملی و هم از نظر بین المللی در خطر انقراض شناخته شده‌اند.
در رده پستانداران گور ایرانی، یوزپلنگ ایرانی، خرس سیاه و گوزن زرد، از رده خزندگان گونه‌هایی مانند افعی شاخدار دم عنکبوتی و افعی دماوندی، ۲۰ گونه از رده دوزیستان شامل وزغ‌ها، قورباغه‌ها و سمندرها، پنج گونه از خاویار ماهیان دریای خزر در رده ماهیان و پرندگانی نظیر درنای سیبری، بالابان، اردک سرسفید، میش مرغ، عقاب طلایی و اردک مرمری در معرض خطر انقراض هستند.
مروری بر پرونده آلودگی هوا در سالی که گذشت
در سالی که گذشت؛ آلودگی هوا در رأس معضلات حوزه محیط زیست قرار گرفت و رسانه‌ها بیش از تمامی مسائل بر سر آلودگی هوا با مسئولان مربوطه کلنجار رفتند و امسال بحث آلودگی هوا با وارونگی دما ختم نشد، بلکه آلودگی به همراه برودت هوا بود که سبب تعطیلی مدارس برخی استان‌ها شد.
آلودگی هوا نیز همچنان یکی از مهمترین مسائلی است که زندگی سالم را برای بسیاری از شهروندان در شهرهای بزرگ ایران به مخاطره انداخته است، در واقع باید گفت تهران و اصفهان همچنان جزو آلوده‌ترین شهرهاست.
متاسفانه آلودگی هوای تهران باعث مرگ خاموش شهروندان شده است و در سال جاری به‌قدری شدت گرفت که می‌توان گفت که حتی نفس کشیدن در آن هم سخت بود که مردم هیچ راهی برای فرار از آن وجود نداشت.
مهدی اقراریان عضو شورای شهر تهران با بیان اینکه آلودگی هوای تهران باعث مرگ خاموش شهروندان شده است، گفت: شهرداری تهران در بخش معاینه فنی تمام تلاش خود را می‌کند، اما موضوع آلودگی هوا در پایتخت نیازمند ورود جدی دولت و قوه قضاییه است، چه اشکالی دارد که آلودگی هوای پایتخت در جلسات سران سه قوه مطرح و مورد بررسی قرار گیرد تا یک کار ویژه برای کاهش آلودگی هوا انجام شود.
آبگیری سد چمشیر فعلا متوقف شد
چند صباحی است که وزارت نیرو اعلام کرده که آماده آبگیری سد چمشیر است، این موضوع مخالفان زیادی را به همراه داشته، چرا که کارشناسان معتقدند در بستر دریاچه این سد و مسیر رودخانه علاوه بر چشمه‌های نمک زار، لایه‌های نفتی وجود دارد که در صورت بی‌توجهی شاهد فاجعه زیست محیطی در منطقه خواهیم بود.
براساس بررسی‌ها در بستر دریاچه این سد و مسیر رودخانه، لایه‌های نمکی وجود دارد و اگر آبگیری در سد صورت گیرد کیفیت آب رودخانه شور خواهد شد. همچنین کارشناسان معتقد هستند که با آبگیری سد چمشیر فاجعه‌ای که در سد گتوند رخ داد دوباره تکرار می‌شود که دیگر قابل جبران نیست.
با وجود اینکه وزارت نیرو اعلام کرده بود که هیچ‌گونه مشکل زیست محیطی با آبگیری سد چمشیر رخ نخواهد داد، اما سازمان حفاظت محیط زیست صراحتا اعلام کرده است که با توجه به ابهاماتی که درباره احتمال وجود گنبدهای نمکی نهفته در سد چمشیر وجود دارد، از وزارت نیرو خواسته‌ایم که مجددا نمونه‌برداری کند و مجوز آبگیری سد را تا زمان نمونه‌برداری مجدد صادر نمی‌کنیم، لذا تا اطلاع ثانونی آبگیری سد چمشیر متوقف شده است.
آب سد کانی‌سیب به دریاچه ارومیه رسید
در حالی که دریاچه ارومیه نفس‌های آخرش را می‌کشید و اصلا حال و روز خوشی نداشت رئیس جمهور ۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۱ به استان آذربایجان غربی سفر کرد. طرح نجات و احیاء دریاچه با نگاه ویژه دولت با سرعت بیشتری در دستور کار وزارت نیرو و مسئولان ذی ربط قرار گرفت و با تامین اعتباری بالغ بر ۵۰۰ میلیارد تومان استارت کار مجددا زده شد و مهندسان بدون وقفه با استفاده از روش‌های نوآورانه اقدام به تکمیل طرح کردند.
تمرکز اصلی ستاد احیای دریاچه ارومیه تکمیل پروژه‌های قبلی از جمله نهایی کردن طرح انتقال آب از رودخانه زاب به پیکره دریاچه ارومیه با استفاده از تونل کانی سیب بود، در واقع طرح انتقال آب از سر شاخه‌های رودخانه زاب به حوضه آبریز دریاچه ارومیه به عنوان یکی از راهکارهای ۱۹ گانه، سرآغازی برای کمک به احیای دریاچه ارومیه است، به طوری که می توان گفت طرح احیای دریاچه ارومیه بزرگترین طرح زیست محیطی منطقه غرب آسیا است.
با وجود این که بسیاری از کارشناسان معتقدند که دریاچه ارومیه دیگر هیچ وقت به صورت کامل احیا نخواهد شد، اما دولت سیزدهم امید خود را برای احیای دریاچه حفظ کرده و معتقد است اگر حقابه دریاچه ارومیه تامین شود و وضعیت بارندگی‌ها بهبود یابد، امکان رسیدن این دریاچه به تراز اکولوژیک آن در سال‌های آینده وجود دارد.
تلف شدن پیروز
اردیبهشت سال جاری، ایران یوزپلنگ ایرانی در شرایط اسارت و به روش سزارین سه توله به دنیا آورد. بعد از به دنیا آمدن توله‌ها، «ایران» آنها را نپذیرفت و توله‌ها به صورت دستی تغذیه کردند. توله اول ۱۴ اردیبهشت و آنطور که مسئولان سازمان محیط زیست گفتند، به علت نقص ژنتیکی تلف شد. دو هفته بعد نیز (۲۸ اردیبهشت) توله دوم تلف شد. حالا هم نوبت به توله سوم رسید.
پیروز توله یوز پردیسان که به علت نارسایی کلیوی از پنج شنبه (پنجم اسفند) در بیمارستان دامپزشکی مرکزی بستری شده بود، بعد از انجام دیالیز در ۱۰ اسفند ماه تلف شد که موجی از ناراحتی و نگرانی را میان فعالان محیط زیست ایجاد کرد.
متاسفانه آمار دقیقی از جمعیت یوزپلنگ ایرانی در دست نیست. پیش از این انجمن یوزپلنگ ایرانی اعلام کرد حداقل تعداد یوزپلنگ‌هایی که احتمال می‌رود طی سال‌های ۱۳۹۵ الی ۱۴۰۰ زنده بوده باشند، به ۲۰ فرد می‌رسد.
درنای امید بازهم تنها شد/ رویای بلژیکی در ایران ماند
درنای امید که چند سالی بود به تنهایی به ایران مهاجرت می‌کرد با تصمیم مسئولان و دوستداران محیط زیست با یک درنای دیگر به نام «رویا» که از خارج از کشور وارد شده بود، جفت شد تا بتوانند باهم مسیر رفت و برگشت به سیبری را پرواز کنند.
«رویا» درنای بلژیکی که همراه امید از فریدون‌کنار به سمت سیبری پرواز کرده بود، در تنکابن از ادامه سفر صرف نظر کرد؛ امید رفت و رویا ماند.
گزارش دانا؛ اگرچه هنوز کشور از معضلات محیط زیستی متعدد رنج می برد ولی برخی وقایع مهم حوزه محیط زیست امیدها را برای بهبود شرایط محیط زیست در ایران بیشتر می کند.