به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ در حالی که تصور می‌شد سابقه تاریخی شهرستان دهلران به ۹ هزار سال پیش و آغاز یکجانشینی انسان باز می‌گردد پژوهش‌های جدید حاکی از پیشینه ۴۰ هزار ساله سکونت در این شهرستان، همگان را شگفت زده کرد. سابقه تاریخی دهلران نه به زمان اهلی کردن بز و کشت گندم و جو برای نخستین بار توسط بشر در ۹ هزار سال پیش در تپه علی کش بلکه فراتر از تصورها و به ۳۰ تا ۴۰ هزار سال پیش باز می‌گردد.
با بررسی‌های انجام گرفته در حوزه رودخانه دویرج و منطقه وسیعی از بخش موسیان شهرستان دهلران محوطه‌ها و سایت‌هایی از دوره‌های پارینه سنگی میانی، جدید و فراپارینه سنگی تا دوره اسلامی یافت شده است.
تپه علی کش
تپه علی کش به عنوان مهد کشاورزی جهان شناخته شده چون کاوش‌ها ثابت کردند که برای اولین بار ساکنان علی کش در ۹ هزار سال پیش نوعی گندم و جو را کشت کرده و همچنین به اهلی کردن برخی حیوانات مانند بز پرداخته‌اند.
قلعه شاخ یا شیاخ در نزدیکی روستای سرکمر و در ۱۵ کیلومتری شهر پهله قرار گرفته است. مصالح بکار رفته در ساخت این بنا قلوه سنگ و ملات گچ نیمکوب است و دارای قسمت‌های مختلفی مانند دروازه ورودی، برج باروها، یوارهای قطور، اتاق‌های مسکونی و کانال آبرسانی است.
در قسمت شمالی قلعه کانال آبرسانی قرار دارد که از تنگه طبیعی تاریخی وویله و با استفاده از شیب طبیعی زمین، آب تنگه به داخل قلعه هدایت شده است.
سنگ نوشته والیان میمه نیز مربوط به حکومت والیان در شهرمیمه است که با توجه به آب و هوای معتدل و سرسبز بودن مورد توجه والیان بوده و مشرف به رودخانه میمه است.
چشمه‌های آبگرم دهلران
چشمه‌های آبگرم دهلران از نادرترین پدیده‌های طبیعی کشور محسوب می‌شوند و به سبب اهمیت آنها، سال ۱۳۵۵ در ردیف آثار طبیعی ملی سازمان حفظ محیط زیست کشور به ثبت رسیده است.
این پدیده نادر، دارای خواص فراوان در آب درمانی، میکروب کشی، مبارزه با بیماری‌های پوستی بوده و اثر ضد قارچ دارد، بررسی‌های علمی نشان می‌دهد که چشمه‌های آبگرم دهلران از نوع فسیلی بوده که در اثر جوشش و وجود منابع نفت و گاز در زیر زمین تشکیل شده است.
خواص طبیعی و گوگردی آبگرم چشمه‌ها باعث شده که سالانه هزاران نفر از مناطق مختلف کشور برای آب تنی، چشمه‌های آبگرم دهلران را به عنوان مقصد گردشگری سلامت خود انتخاب کنند.
چشمه‌های طبیعی آبگرم یکی از زیباترین و در عین حال اعجاب برانگیزترین جلوه‌های طبیعی شهرستان مرزی دهلران بوده که مقصدی زیبا و سحرانگیز برای گردشگران و بیماران بومی و غیربومی استان ایلام به شمار می‌رود.
این چشمه‌ها که از دو رشته اصلی سرچشمه می‌گیرد پس از تلاقی به یکدیگر، رودخانه‌ای از آب گرم به همراه مواد معدنی تشکیل می‌دهند.
چشمه‌های آبگرم دهلران که منشأ اصلی جوشش آنها ریشه در زیرزمین دارد، از نادرترین جلوه‌های طبیعی استان و کشور بوده که آبگرم با خواص گوگردی را برای مداوا و درمان بیماری‌ها به گردشگران هدیه می‌کند.
این چشمه‌ها با خواص درمانی و گوگردی در شمال و فاصله سه کیلومتری شهر دهلران بر دامنه ارتفاع سیاه کوه نزدیک به غار خفاش دیگر جاذبه طبیعی عجیب و منحصر به فرد کشور و حتی خاورمیانه قرار دارد.
جوشش این چشمه‌ها از دل زمین با گرما و خواص طبیعی از زیبایی‌های خیره کننده و چشم نواز منطقه است که برای لحظاتی روح و روان آدمی را به اعماق زمین در جست و جو و کشف این زیبایی‌ها به میهمانی می‌برد.
چشمه‌های آبگرم دهلران با دمای حدود ۵۰ درجه سانتی‌گراد، مکانی بهداشتی و دارای استخرهای لجن مالی بوده که از اهمیت درمانی فراوانی برخوردار است.
گردشگران، طبیعت دوستان و بیماران دردهای مفصلی، روماتیسم و افراد دارای عارضه‌های پوستی و جلدی همواره با آگاهی و اطلاع از خواص درمانی و دارویی مواد معدنی به ویژه گوگرد، چشمه‌های آبگرم دهلران را به عنوان پزشک طبیعت بهترین مکان برای درمان خود معرفی می‌کنند.
در کنار این ویژگی‌ها، آنچه زیبایی این جاذبه‌های طبیعی را جذاب‌تر و صد چندان می‌کند، این است که چشمه‌ها در طول روز به رنگ‌های مختلف تغییر رنگ داده و پرتویی رنگین کمانی هفت رنگ در خود منعکس می‌کنند.
چشمه قیر روان یکی از عجایب طبیعی استان ایلام
چشمه قیر دهلران یکی از پدیده‌های نادر طبیعی استان ایلام است و از بی‌نظیرترین عجایب طبیعی استان ایلام به شمار می‌رود.
این چشمه شامل یک چشمه اصلی و سه چشمه فرعی است که در حدود ۸۵ هکتار مساحت دارد و برای رسیدن به این چشمه سیاه‌رنگ که دهانه آن ۹ متر است باید از شهر دهلران به سمت بوستان جنگلی آبگرم رفت.
این اثر طبیعی به عنوان یکی از آثار تفریحی، توریستی استان ایلام و با ظرفیت اقتصادی ویژه در ۷ کیلومتری شهر دهلران قرار دارد و سالیانه به ویژه در ایام نوروز گردشگران زیادی از این اثر طبیعی بازدید می‌کنند.
تنها غار خفاش کشور در ایلام
غار خفاش واقع در شهرستان دهلران تنها غار خفاش کشور است که متأسفانه در کشور ناشناخته مانده است. این غار به طول ۱۵۵ متر، عرض ۳۰ متر و ارتفاع آن از سقف با کف ۵۰ متر است.
دهلیزهای وسیعی در این غار وجود دارد که عمق بعضی از قسمت‌های آن به ۴۰۰ مترمی رسد و این غار به علت زندگی خفاش‌ها در داخل آن (حدود ۲۰ هزار خفاش)، به غار خفاش معروف شده است.
خفاش‌های آن از نوع دم دار و بزرگ هستند. غار خفاش دهلران یکی از غارهای تاریخی عصر غارنشینی است که بعدها به زیستگاه خفاش‌ها تبدیل شده است.
این غار طبیعی حدود یک کیلومتر از چشمه‌های آبگرم شهرستان دهلران فاصله دارد، غار خفاش دهلران حدود ۲۶۵ متر طول دارد و دارای استالاگتیتها و استالاگمیتهای فراوانی است و ده‌ها گونه از خفاش دمدار- خفاش بال پهن در آن زندگی می‌کنند.
فراوانی خفاش در این غار باعث می‌شود در هنگام غروب در زمان خروج این خفاشان از غار که اغلب به صورت دسته‌های بزرگ انجام می‌شود، فضای جالبی را برای علاقمندان به طبیعت ایجاد کند.
موضوع مورد توجه این غار وجود توده عظیم و ضخیم فضله خفاش در کف غار است که طی هزاران سال پدید آمده است و کشاورزان از آن برای تقویت زمین‌های زراعی استفاده می‌کنند. غار خفاش در فهرست آثار ملی ثبت شده و مورد حفاظت و مراقبت است.
در نوروز بسیاری از مردم به سفر و گردش می‌پردازند و بیشتر هم به مکان‌های تاریخی معروف کشور سفر می‌کنند ولی در این بین در استان‌هایی دوردست مثل ایلام آثار نهفته تاریخی وجود دارد که گردشگران را به طرف خود می‌خواند.