به گزارش خبرنگار شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ چهارشنبه 16 فروردین ماه، خبری تلخ و شوکه کننده جامعه هنری ایران را عزادار کرد؛ «کیومرث پوراحمد کارگردان پیشکسوت سینما و تلویزیون در 74 سالگی خودکشی کرد.» کارگردانی که در دهه هفتاد خاطرات شیرین و ماندگاری را برای همه ما به یادگار گذاشته بود و حالا با این خبر دردناک، همه ما را در بهت و شوکی بزرگ فرو برد.

حالا بماند که برخی از رسانه ها تلاش کردند تا شیوه مرگ پوراحمد را ستایش کرده و از کیومرث قهرمانی اجتماعی خلق کنند؛ درصورتی که با وجود همه آثار ماندگار این کارگردان پیشکسوت، نمی توان از خودکشی او دفاع کرد و این عمل قیبح را عادی جلوه داد. چون معمولی جلوه دادن این کار باعث می شود تا بذر نا امیدی در جامعه گسترش پیدا کند و شاید عده ای که قصد خودکشی دارند، با خواندن این متن ها جسارت این کار را هم پیدا کنند؛ البته این دلیل نمی شود که با ریزبینی علل و عوامل این کار را بررسی نکرد. دلایلی که باعث شد مردی مانند پوراحمد دست به چنین کاری بزند!

با این حال ما در این گزاش سعی داریم تا با بررسی آثار ماندگار کیومرث پوراحمد، نگاهی به کارنامه سینمایی و تلویزیونی کارگردان مو سپید سینمای ایران داشته باشیم؛ روحش شاد.

بدون شک دهه هفتاد را می شود به عنوان درخشان ترین دهه کاری پوراحمد به شمار آورد؛ دهه ای که در ابتدای آن سریال ماندگار و دیدنی «قصه های مجید» از شبکه اول سیما پخش شد؛ سریالی اقتباسی از کتابی به همین نام نوشته هوشنگ مرادی کرمانی و داستان نوجوانی به نام مجید که پیش مادربزرگ پیرش به نام بی بی زندگی می کند و هر بار اتفاقاتی برای او در مدرسه و خارج از آن می افتد که مسیر سریال را جلو می برد.

پروین دخت یزدانیان در نقش بی بی، مادر کیومرث پوراحمد است که برای نخستین بار جلوی دوربین می رود و با بازی فوق العاده خود به یکی از مادربزرگ های ماندگار تلویزیون تبدیل می شود. اما شخصیت پردازی «مجید» با نقش آفرینی مهدی باقربیگی آنقدر درست و بجا از کار درآمده و در جان مخاطب نشسته که اگر امروز بعد از گذشت سه دهه از پخش این سریال، مجددا به روی آنتن برگردد، بدون شک مخاطبان فراوانی خواهد داشت.

جهانبخش سلطانی در نقش ناظم مدرسه، شمایلی واقعی از ناظم های آن دهه را به نمایش گذاشته؛ با ابهت، سختگیر و خشن که به شدت مراقب دانش آموزان است تا خطایی از آنها سر نزند که در صورت ارتکاب خطا با مجازات های مختلفی سر و کار دارند. اما در کنار این ناظم سخت گیر، معلم های ریاضی، ورزش و ادبیات مجید، استعداد شاعری و فهم ادبی مجید را کشف کرده و سعی می کنند تا او را در مسیر درستی هداست کنند.

سال 74 و در اوج محبوبیت و شهرت پوراحمد، فیلم سینمایی «خواهران غریب» با بازی به یادماندنی مرحوم خسرو شکیبایی و افسانه بایگان ساخته و اکران می شود؛ فیلمی ملودرام و موزیکال که تا سال ها بعد از اکران سینمای اش، پای ثابت پخش های تلویزیونی بوده و یکی از فیلم های موفق و ماندگار در ژانر کودک و نوجوان به شمار می رود.

این فیلم که اقتباسی از رمان «خواهران غریب» اریش کستنر بود، پرفروش ترین فیلم سال لقب گرفت و سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی را برای پوراحمد به ارمغان آورد؛ قطعه «مادر من» به آهنگسازی ناصر چشم آذر و اجرای خسرو شکیبایی از معروفترین قطعات موسیقی درباره «مادر» است که در این فیلم به نمایش گذاشته شد.

اما بعد از فیلم موفق «خواهران غریب»، مجموعه پلیسی معمایی «سرنخ» در نیمه دهه 70 به آنتن شبکه اول می رسد؛ بازپرسی به نام امیرحسین اوصیا با بازی جهانبخش سلطانی و مصطفی دستیار جوانش با بازی بهزاد خداویسی که به دنبال کشف معماهای پلیسی جنایی اند. این سریال در زمان پخش بینندگان فراوانی را پای جعبه جادویی تلویزیون نشانده است.

پروین دخت یزدانیان بعد از قصه های مجید و خواهران غریب، در این سریال نیز به ایفای نقش پرداخته است. لیلی رشیدی، ایرج نوذری، مجید مشیری، رضا کیانیان، اافسانه بایگان و محمدرضا فروتن از دیگر بازیگران این مجموعه نمایشی بودند. ناصر چشم آذر که تجربه موفقی را در ساخت موسیقی متن «خواهران غریب» به یادگار گذاشته بود، در این سریال نیز با پوراحمد همکاری داشته است.

اما در ابتدای دهه 80 فیلم سینمایی «شب یلدا» با بازی درخشان محمدرضا فروتن اکران می شود؛ فیلمی تلخ که ریشه در زندگی شخصی آقای کارگردان دارد و به گفته بسیاری از منتقدین، یکی از بهترین آثار پوراحمد به شمار می رود؛ فیلمی که جوایز بسیاری برای فروتن داشت؛ از جایزه بهترین نقش اول مرد از جشن خانه سینما تا جایزه حافظ و جایزه ویژه نویسندگان و منتقدان سینما.

به گفته پوراحمد: «شب یلدا جزو معدود فیلم‌های خودم است که دوستش دارم و مردم هم دوستش دارند و شاید نشانه دوست داشتن این است که در تمام این ۱۰ سال مدام در شبکه نمایش خانگی تکثیر می‌شود و همچنان جزو پرفروش‌های این رسانه است.»

اما نیمه دهه 80 بود که آقای کارگران با ساخت فیلم سینمایی «اتوبوس شب» بار دیگر نظر مثبت منتقدان و کارشناسان سینما را ازآن خود کرد؛ فیلمی درخشان با بازی خسرو شکیبایی، محمدرضا فروتن، مهرداد صدیقیان، الناز شاکردوست، کوروش سلیمانی، امیرمحمد زند که جایزه ویژه هیات داوران جشنواره فیلم آسیا پاسیفیک را در 2007 برای پوراحمد دارد. علاوه بر این جایزه، تندیس بهترین فیلم و فیلمنامه جشن خانه سینما به «اتوبوس شب» کیومرث می رسد.

کیومرث پوراحمد، قصه اتوبوس شب را در طول ۹ ماه، پنج بار بازنویسی می کند. او که این فیلم را بر اساس داستانهای شهر جنگی اثر حبیب احمدزاده ساخته، در این باره گفته‌است: «وقتی این کتاب را مطالعه کردم، داستان نوجوانی که چهل اسیر را از آبادان به ماهشهر می‌برد، به قدری گیرا و جذاب بود که مرا به دنبال خود کشاند و گفت مرا بساز».

ببینید:

مراسم تشییع پیکر کیومرث پور احمد

مصطفی پورکیانی