به گزارش خبرنگار اجتماعی شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ حدود سه دهه است که نرخ رشد جمعیت کشور روند نزولی به خود گرفته که این کاهش نرخ باروري در کشور ترکیب سنی جمعیت را در آینده نزدیک سالخورده خواهد کرد. این سالخوردگی جمعیت در آینده، کشور را با نوعی چالش سالمندی رو به رو خواهد کرد.
طی سالیان گذشته نیز کارشناسان درباره بحران کاهش نرخ رشد و کاهش جمعیت بارها هشدار داده اند و معتقدند برای عبور از این معضل جمعیتی، فرصت زیادی نداریم و جمعیت به سرعت در حال پیر شدن است، در واقع افزایش خانواده‌های تک فرزندی، تاخیر در ازدواج و… از جمله چالش‌های پیش رو برای افزایش جمعیت کشور است.
روند کاهشی رشد جمعیت کشور طی ۴۵ سال گذشته
آمارها نشان می‌دهد که نرخ رشد جمعیت کشور از ۱/۲ در سال ۹۵ به حدود۰/۶ در سال ۱۴۰۰ رسیده است.
نرخ رشد جمعیت از سال ۱۳۶۵ تا ۱۳۸۵، یعنی در یک دوره ۲۰ ساله، از ۳.۹ به ۱.۶ کاهش یافته است. از سال ۱۳۸۵ تا ۱۴۰۰ نیز رشد جمعیت از ۱.۶ به ۰.۶ رسیده است.
آمارها نشان می‌دهد که تعداد موالید در سال ۱۳۹۵ در حدود یک میلیون و ۵۲۸ هزار مورد بوده است که این تعداد در سال ۱۴۰۰ به یک میلیون و ۱۱۹ هزار مورد رسیده است.
بررسی نرخ باروری کلی، یعنی تعداد فرزندان زنده که یک زن در سنین باروری به دنیا می‌آورد؛ نشان می‌دهد که این میزان در سال ۱۳۹۵، ۲.۱۲ بوده که در سال ۱۳۹۹ به ۱.۵۶ کاهش یافته است.
کاهش ۵۰ درصدی نرخ رشد جمعیت کشور در ۵ سال گذشته
سید محمد طباطبایی معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی ایران در گفتگو با خبرنگار اجتماعی شبکه اطلاع رسانی راه دانا با اشاره به اینکه مسئله جمعیت، امری چند بعدی است، گفت: در سال ۱۳۹۵ نرخ رشد جمعیت کشور یک ممیز و دو دهم بود که این عدد در سال ۱۴۰۰ به شش دهم رسید. و این نشان دهنده آن است که طی ۵ سال گذشته با کاهش ۵۰ درصدی نرخ رشد جمعیت کشور روبه رو بوده‌ایم.
به گفته معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی ایران؛ هرگونه تصمیم گیری درباره این باره منوط به پردازش همه جوانب و ابعاد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی است.
وی با اشاره به این مطلب که یکی از مواد مهم قانون حمایت از جوانی جمعیت، آموزش و فرهنگ سازی جوانی جمعیت است، تصریح کرد: در این خصوص مقام معظم رهبری نیز ضرورت فرهنگ سازی جوانی جمعیت در فضای عمومی و نیز در نظام بهداشتی تاکید ویژه کردند.
۲۰ سال آینده؛ ایران جزو کشورهای با جمعیت سالخورده
عبدالرضا پازوکی رئیس دانشگاه علوم پزشکی ایران نیز در گفتگو با خبرنگار اجتماعی شبکه اطلاع رسانی راه دانا با بیان اینکه در ۲۰ سال آینده، ایران جزو کشورهای با جمعیت سالخورده قرار می‌گیرد، خاطرنشان کرد: ۳۱.۲ درصد از جمعیت کشور را سالمندان بالای ۶۰ سال تشکیل خواهند داد.
به گفته رئیس دانشگاه علوم پزشکی ایران، در سال ۱۴۲۹ از هر ۳ ایرانی، یک نفر سالمند خواهد بود، در واقع ایران در مدت ۳۵ سال از سایر کشورهای جوان فاصله گرفته است.
پازوکی با بیان اینکه پیش‌بینی‌ها نشان دهنده آن است که رشد جمعیت کشور در سال ۱۴۰۵ برابر با ۰.۲۱، در سال ۱۴۱۰ برابر با ۰.۱۵ و در سال ۱۴۱۵ به ۰.۰۴ کاهش یابد، تصریح کرد: متاسفانه از سال ۱۴۲۰ به بعد رشد جمعیت ایران منفی خواهد شد.
ایران در آستانه ابر بحران جمعیت
صابر جباری فاروجی سرپرست اداره جوانی جمعیت وزارت بهداشت، با بیان اینکه به سرعت به سمت پیری پیش می رویم و نمی توانیم از بحران جمعیت خارج شویم و اگر به فکر جوانی جمعيت نباشيم در کمتر از يک دهه پيش رو دچار اَبر بحران سالخوردگی خواهيم شد.
به گفته سرپرست اداره جوانی جمعیت وزارت بهداشت، برنامه ريزی وزارت بهداشت در اجرای قانون جوانی جمعيت، حداقل دارا بودن سه فرزند برای هر خانواده است.
وی در ادامه با بیان اینکه قانونی جوانی جمعیت هنوز به درستی اجرا نشده است، گفت:امید است در سال جاری اعتبارات در این حوزه اختصاص دهد داده شود تا با انجام برنامه های حمایتی، میزان موالید در کشور افزایش یابد.
مقایسه وضعیت رشد جمعیت ایران با سایر کشور‌ها
متاسفانه آمارها نشان دهنده آن است که در ۴۵ سال گذشته جمعیت ایران حدود ۱۰ سال پیرتر شده است و آمارهای سال ۱۳۹۵ نشان می‌دهد که رشد جمعیت ایران، کمتر از کشورهای غرب آسیا مانند کویت، لبنان، عربستان، اردن، تفغانستان، پاکستان، عراق و ترکیه بوده است.
اقدامات وزارت بهداشت در خصوص رشد جمعیت
وزارت بهداشت از جمله داستگاه‌های ذی ربط در مورد رشد جمعیت است که نقش به سزایی در این زمینه دارد، در واقع پوشش کامل ناباروری در مراکز دولتی، رایگان سازی زایمان طبیعی در مراکز دولتی، اختصاص ۵ درصد از بودجه پژوهشی به موضوع جوانی جمعیت، اعطای کامل مرخصی زایمان به کارکنان شاغل در وزارت بهداشت به مدت ۹ ماه برای زایمان یک قلو و ۱۲ ماه برای زایمان دوقلو با رعایت پرداخت حقوق کامل و فوق العاده ویژه، کاهش نوبت شب کاری و همچنین انجام دورکاری به درخواست مادران شاغل و دانشجو تا ۲ سال از تولد فرزند، کسر تعهدات قانونی خدمات پزشکان و پیراپزشکان به مدت ۶ ماه به ازای هر فرزند، راه اندازی سامانه باروری سالم جهت پایش دقیق مادران باردار و…، از جمله اقدامات انجام شده در سطوح کلان مدیریتی در خصوص رشد جمعیت کشور است.
تشکیل شبکه گسترده درمان ناباروری در کشور
سعید کریمی معاون درمان وزارت بهداشت به تشکیل شبکه گسترده درمان ناباروری در کشور اشاره کرد و گفت: بر اساس آیین نامه در سال جاری باید ۶۴ مرکز درمان ناباروری سطح دو در کشور افتتاح شود که در حال حاضر ۱۶ مرکز سطح دو در کشور راه اندازی شده است.
وی با بیان اینکه ۸۵ درصد از ناباروری ها در مراکز سطح دو خدمات درمان ناباروری، قابل درمان است، افزود: در حال حاضر ۱۰۳ مرکز سطح ۳ خدمات درمان ناباروری در کشور فعال است و در یکی دو استان که مراکز سطح سه نداشته‌اند، فضای فیزیکی فراهم، تجهیزات و نیروی انسانی آن تامین شده است.
بنابر اعلام وزارت بهداشت، کریمی با اشاره به حمایت بیمه ای از درمان ناباروری، یادآور شد: در حال حاضر ۹۰ درصد هزینه های بستری و ۷۰ درصد هزینه های سرپایی برای خدمات درمان ناباروری، توسط بیمه ها پوشش داده می شوند در حالیکه در سال‌های گذشته، این خدمات تحت پوشش بیمه قرار نداشت.
خلاهای موجود در زمینه رشد جمعیت کشور
کارشناسان حوزه مسائل جمعتی، نقش عوامل فرهنگی و باورها و نگرش‌های افراد را بسیار مؤثر می‌دانند. نرخ پایین باروری در برخی استان‌ها و خانواده‌های با رفاه و درآمد بالاتر، می‌تواند موید برجسته‌تر بودن نقش فرهنگ بر مسائل دیگری چون رفاه اقتصادی باشد.
سیاست‌ها و تبلیغات وسیع برای کنترل جمعیت، که طی ۳۰ سال اخیر در کشور جریان داشته است، به تدریج باعث تغییر فرهنگ عمومی و تمایل به فرزند کمتر شده است.
اصلاح این روند، نیازمند برنامه ریزی و اجرای رویدادها و برنامه‌های فرهنگی در جهت اطلاع رسانی گسترده به جامعه در زمینه بحران جمعیت و فرهنگ سازی برای داشتن جمعیت جوان است.
تجارب نشان می‌دهد که فرهنگ سازی رخ نمی‌دهد مگر اینکه مردمی سازی انجام شده و مردم پای کار بیایند. مردم باید در مسائل جمعیتی، نقش‌آفرین شده و حضور یابند و درک کنند که اگر جمعیت کاهش یابد، همه اعضای جامعه آسیب خواهند دید. در اصل جامعه باید در عرصه اجرا، نظارت و برنامه ریزی جمعیت وارد شوند.
به گزارش دانا؛ کاهش جمعیت، بزرگ‌ترین تهدید برای جامعه‌ای است که می‌خواهد در مسیر توسعه و پیشرفت گام بردارد. بنابراین، لازم است در سیاست‌های جمعیتی، تغییراتی صورت بگیرد. حال باید دید وزارت بهداشت و دیگر ارگان‌های ذیربط چه اقدامی در این راستا انجام می‌دهند تا شاید از این ابر بحران جمعیت که مدتها به گوش می‌رسد خارج شویم.