به گزارش خبرنگار اجتماعی شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ ساعت کار کارگران بستگی به کشور و قوانین کاری آن دارد. در بسیاری از کشورها، ساعت کار کارگران با توجه به قوانین کاری و شرایط کاری متفاوت است. به طور کلی، ساعت کار کارگران در بسیاری از کشورها بین ۳۵ تا ۴۰ ساعت در هفته متغیر است که به غیر از برخی موارد، در شبانه‌ روز نباید از ۸ ساعت تجاوز نماید. همچنین، در برخی کشورها، قوانین کاری به شکلی تنظیم شده‌اند که کارگران به دور از خانه تنها می‌توانند به مدت محدودی کار کنند. 

در کل، ساعت کار کارگران بستگی به شرایط کاری، قوانین کاری و نوع کاری آنها دارد. تعداد روزها و ساعت کاری در متن قانون کار مشخص شده است. به موجب ماده ۵۱ این قانون «ساعت کار، مدت زمانی است که کارگر، نیرو یا وقت خود را به منظور انجام کار در اختیار کارفرما قرار می‌دهد.» همچنین در این ماده برای هر هفته ۴۴ ساعت تعیین شده است. این قانون درباره میزان ساعت کار در شبانه‌روز، هفته و ماه محدودیت‌های زیر را مشخص کرده است و همه کارفرمایان، کارگران، کارگاه‌ها، موسسات تولیدی، صنعتی، خدماتی و کشاورزی مکلف به تبعیت از آن هستند.

در ماده ۶۳ قانون کار نیز روزهای جمعه و سایر تعطیلات رسمی کشور و روز ۱۱ اردیبهشت (روز کارگر) با مزد تعریف شده‌اند. یعنی کارگر بدون حضور در سر کار باید مزد و مزایا و بیمه آن را دریافت کند.

بیشتر بخوانید:

جزئیات حق بیمه و میزان سهم کارگر و کارفرما مطابق قانون‌ کار

میزان پرداخت حق بیمه در سال ۱۴۰۲ اعلام شد 

پرداخت بیمه کارگر وظیفه کارفرماست/ جزئیات شکایت کارگر از کارفرما بابت عدم پرداخت حق بیمه

در مواردی که ساعت کاری کارگران مطابق با ساعت کاری اداره کار نباشد؛ اگر ساعت کار کارگر و کارکنان کمتر از ساعت کار موظفی سال ۱۴۰۲ باشد طبق ماده ۳۹ قانون کار، مزد و مزایا و بیمه به نسبت کارکرد پرداخت می‌شود. اگر ساعت کار کارگر از ساعات کار موظفی ۱۴۰۲ بیشتر باشد باید اضافه کاری پرداخت شود. با استفاده از جدول ساعت کار سال ۱۴۰۲ موظفی کارگران قانون کار به صورت روزانه، هفتگی و ماهانه مشخص شده است و نیاز کارفرماها و کارگران را از محاسبه دستی ساعات کار موظفی بی نیاز می‌کند.

جدول ساعت کار سال ۱۴۰۲ قانون کار

در جدول ساعات کاری ۱۴۰۲ که مطابق با تعاریف ساعت کار در قانون کار است، ساعت کاری روزانه، هفتگی و ماهانه کارگران مشخص شده است. با توجه به اینکه تعداد روزهای کاری و تعطیلات رسمی و تعداد روزهای هر ماه متفاوت است بنابراین ساعت کاری ماهانه و هفتگی کارگران نیز رقم و عدد ثابتی نبوده و هر هفته و هر ماه از فرمول محاسبه ساعت کاری به صورت مجزا باید محاسبه شود.

ساعت کاری اداره کار برای تمام کارگران شاغل در کشور بدون در نظر گرفتن شرایط کار و هر قید و شرط دیگر و نوع کارگاه و نوع کار یکسان است. توجه شود که هیچ استثنایی وجود ندارد.

ساعت کار هفتگی  تعداد روزهای کاری طول هفته * ۷.۳۳

ساعت کار موظفی روزانه ۷ ساعت و ۲۰ دقیقه (برای محاسبه جبری از عدد ۷.۳۳ استفاده می‌شود)

فرمول محاسبه ساعت کاری کارگران و تنظیم جدول ساعت کاری ۱۴۰۲

فرمول بسیار ساده برای محاسبه ساعت کاری هفتگی و ماهانه کارگران وجود دارد که از آن برای تنظیم جدول ساعت کاری استفاده می‌شود.

فرمول محاسبه ساعت کار هفتگی کارگران

در مواردی که مزد کارگران به صورت هفتگی پرداخت می‌شود ساعت کار موظفی هفتگی استفاده می‌شود. در صورتی که کارگران تمام وقت مشغول به کار باشند برای محاسبه ساعت کار هفتگی طبق قانون کار از فرمول زیر استفاده می‌شود:

ساعت کار هفتگی قانون کار = تعداد روزهای غیر تعطیل طول هفته * ۷.۳۳

فرمول محاسبه ساعت کار ماهانه کارگران

در اغلب کارگاه‌های کشور حقوق به صورت ماهانه پرداخت می‌شود. بنابراین برای محاسبه اضافه کاری و کارکرد ماهانه از ساعت کاری ماهانه قانون کار استفاده می‌شود. برای محاسبه ساعت کار ماهانه کارگران از همان فرمول ساعت کار هفتگی استفاده می‌شود با این تفاوت که به جای تعداد روزهای هفته، تعداد روزهای ماه جاگذاری می‌شود.

ساعت کار ماهانه قانون کار = تعداد روزهای غیر تعطیل طول ماه * ۷.۳۳

جدول ساعت کار موظفی ۱۴۰۲ که در بالا ارائه شد جمع‌بندی کل روزهای طول سال ۱۴۰۲، تعداد روزهای جمعه، تعداد روزهای تعطیل و تعداد روزهای کاری تنظیم شده است و در نهایت در جدول ساعت کار موظفی ۱۴۰۲ به صورت آماده ارائه شده است و با وجود جدول ساعت کار موظفی نیازی به محاسبات وجود ندارد.

طرز استفاده از جدول ساعت کار موظفی ۱۴۰۲

برای استفاده از این جدول ۳ حالت را می‌توان در نظر گرفت:

۱- اگر ساعت کاری کارگر و حضور وی در کارگاه برابر با ساعت کار موظفی باشد
در این حالت کارگر نه کسر کار دارد و نه اضافه کاری. بنابراین کارفرما مکلف است حقوق و مزایا و بیمه کارگر را بدون کسر و اضافه کامل پرداخت کند.

۲- اگر کارکرد کارگر از ساعت کار موظفی ماهانه بیشتر باشد
اگر کارکرد کارگر از ساعت کار وزارت کار که در جدول ساعت کار نوشته شده بیشتر باشد طبق ماده ۵۹ قانون کار اضافه کاری محسوب می‌شود. برای برآور ساعت اضافه کاری سال ۱۴۰۱ لازم است که ابتدا کارکرد و ساعات کار انجام یافته توسط کارگر در طول ماه جمع شده و سپس ساعت کار قانونی همان ماه کسر شود. ساعت کار مازاد بر موظفی قانون کار اضافه کار تلقی می‌شود.

۳- اگر ساعت کارکرد کارگر از ساعت کاری قانون کار کمتر باشد
در صورتی که کار به نحوی باشد که کارگر در طول هفته و یا ماه کارکردی کمتر از ساعت کار قانونی ۱۴۰۱ را داشته باشد طبق ماده ۳۹ قانون کار باید حقوق و مزایا و بیمه این کارگران به صورت ساعتی و پاره وقت محاسبه و پرداخت شود.

نحوه محاسبه حقوق و مزایا و دستمزد و بیمه کارگران پاره وقت و ساعتی
محاسبه حقوق و دستمزد و مزایای کارگران ساعتی و پاره وقت نسبت به کارگران با کارکرد کامل مشکل است.

در کارکرد ساعتی و پاره وقت کارفرما مکلف است مزد و مزایا و بیمه روزهای تعطیل رسمی را نیز به نسبت کارکرد محاسبه و پرداخت کند. برای محاسبه تعداد روزهای بیمه و حقوق و مزایا ۱-باید نسبت کارکرد کارگر در طول ماه محاسبه شود. ۲- با فرض بر اینکه اگر این کارگر به صورت تمام وقت کار می‌کرد چقدر حقوق و مزایا و بیمه دریافت می‌کرد ۳-نسبت به دست آمده در مرحله ۱ به مبالغ و ارقام به دست آمده در مرحله ۲ ضرب شود.

برای محاسبه نسبت کارکرد کارگران پاره وقت و ساعتی کافی است که کارکرد واقعی و ساعت کار انجام یافته کارگر در طول هر ماه به ساعت کار موظفی همان ماه در ۱۴۰۱ تقسیم شود. عدد به دست عددی بین صفر و ۱ خواهد بود.

گفتنی است؛‌ چون زمانی که برای صرف غذا و انجام فرایض دینی و استراحت شده به منظور انجام کار نیست بنابراین جزو ساعات کاری محسوب نمی‌شود.