فرشاد جامع اصل کارشناس انرژی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی شبکه اطلاع‌رسانی راه دانا؛ درباره موضوع تعرفه‌گذاری پلکانی برای دریافت هزینه از انرژی مصرفی، اظهار کرد: در موضوعات اقتصادی، ریشه یارانه به نرخ ارز باز می‌گردد. در ۱۰ سال اخیر جهش‌های ارز عجیبی رخ‌داده که همه حوزه‌های اقتصادی را تحت‌تأثیر قرار داده است.
وی افزود: در سال ۹۰ قیمت دلار هزار تومان بوده؛ اما اکنون حدود ۲۸ هزار تومان است که حدوداً ۲۷ برابر شده است؛ لذا طبیعی است با افزایش نرخ ارز، میزان یارانه‌های پنهان انرژی نیز افزایش پیدا کند.
وی گفت: در حال حاضر دولت بر روی بنزین آزاد رقمی حدود ۲۲ هزار تومان یارانه پرداخت می‌کند که اگر این یارانه‌ها نبود امروز باید مردم بنزین را ۲۵ هزار تومان خریداری می‌کردند؛ بنابراین یارانه پنهان از اساس به نرخ ارز بستگی دارد. به‌عبارت‌دیگر اگر دلار ۱۰۰ هزار تومان هم شود، دولت یارانه بیشتری بر قیمت بنزین تخصیص خواهد داد.
بیشتر بخوانید:
تعرفه‌گذاری پلکانی و اصلاح نرخ خوراک سوخت صنایع؛ دو رویکرد مهم برای اصلاح مصرف غیربهینه گاز
این کارشناس انرژی با بیان اینکه بعضی از کشورها به طور دستوری ارزش پول ملی را کمتر از دلار نگاه می‌دارند، خاطرنشان کرد: به‌عنوان‌مثال چین هم به طور دستوری چنین اقدامی را انجام می‌دهد و یکی از دلایل اعتراض آمریکا به چین همین موضوع است. درواقع با افزایش نرخ ارز و کاهش ارزش پول ملی، صادرات صرفه اقتصادی بیشتری دارد و ارز بیشتری وارد کشور خواهد شد.
انتقال یارانه دولت به انتهای زنجیره تولید
وی پیشنهاد کرد که دولت برای مدیریت یارانه انرژی بهتر است در انتهای زنجیره تولید انرژی به مصرف‌کننده یارانه دهد، نه اینکه از ابتدای زنجیره شروع به تخصیص یارانه کند. یعنی دولت یک قیمت منطقه‌ای برای انرژی تعیین کند و به نیروگاه دار بگوید که هزینه‌های تولید را به طور عملیاتی بررسی کند و در بازار آزاد به فروش برساند، اما وقتی به دست مصرف‌کننده نهایی می‌رسد، دولت به مصرف‌کننده خانگی یارانه تخصیص دهد. حسن این کار این است که کل شبکه تولید انرژی تا قبل از رساندن تولید به دست مصرف‌کننده نهایی به دنبال بهینه‌سازی و کاهش مصرف خواهد رفت.
این کارشناس انرژی، با اشاره به گزارش دیوان محاسبات در خصوص میزان یارانه پنهان در کشور گفت: دیوان محاسبات در گزارشی اعلام کرده است که دولت ۱۶۰۰ هزار میلیارد تومان در بخش انرژی یارانه تخصیص می‌دهد که این میزان یارانه پنهان در سال ۱۴۰۲ به بیش از ۳۰۰۰ هزار میلیارد تومان رسیده است که بخش عمده آن در صنعت گاز است.
وی گفت: در اروپا گاز ۱۲۰ سنت در مترمکعب به فروش می‌رسد، اما گاز در ایران در گران‌ترین حالت ۱۰ سنت است که برای بخش خانگی به یک سنت هم نمی‌رسد. اما اقتصاد ایران کشش این را ندارد که گاز ۱۲۰ سنت شود یا بنزین ۵۰ سنت به فروش برسد. طرف‌داران بازار آزاد معتقدند که باید نرخ‌ها واقعی شود، ولی این مدل اقتصادی در ایران جواب نمی‌دهد. در آبان ۹۸ مقداری قیمت بنزین افزایش پیدا کرد و در مقابل با موج گسترده‌ای از نارضایتی‌های اجتماعی مواجه بودیم.
راهکار واقعی سازی قیمت انرژی در شرایط فعلی عملیاتی نیست
این پژوهشگر حوزه انرژی در خصوص راهکارهای موجود در موضوع حذف تدریجی یارانه‌های پنهان گفت: دو راهکار سیاست‌های قیمتی و غیرقیمتی همیشه در حوزه انرژی وجود داشته و دارد. سیاست‌های قیمتی مربوط به آزادسازی قیمت انرژی است که طرف‌داران اقتصاد آزاد آن را مطرح می‌کنند و معتقدند که از این طریق هم قاچاق کاهش می‌یابد و هم فشار از روی دولت برداشته می‌شود و کاهش مصرف انرژی تحقق می‌یابد. این راهکار در شرایط فعلی خیلی عملیاتی نیست؛ زیرا تغییر قیمت حامل‌های انرژی تبعات منفی در پی دارد.
وی افزود: به‌جای آزادسازی قیمت در همه پلکان‌های مصرفی، باید بر روی قسمت‌هایی که مصرف خارج از الگو و عرف دارند، تمرکز کرد. راهکار اصلی برای حل مشکل ناترازی انرژی و حل مشکل یارانه پنهان انرژی، تمرکز بر مشترکان پرمصرف خانگی و صنعتی است تا با اجرای طرح تعرفه‌گذاری پلکانی پرمصرف‌ها، مصارف بالاتر از الگوی بهینه، مشمول واقعی‌سازی قیمت انرژی شوند.
وی ادامه داد: همچنین کسانی که مصارف کمتر از حد مصرف حداقلی را دارند که تحت مشترکان خوش مصرف شناخته می‌شوند، باید مورد تشویق از سمت دولت قرار گیرند.
با تعرفه‌گذاری پلکانی پرمصرف‌ها، کاهش مصرف انرژی را شاهد خواهیم بود
وی با اشاره به به‌نظام تعرفه‌گذاری پلکانی گفت: دولت می‌تواند به تعرفه‌گذاری پلکانی پرمصرف‌ها هم کاهش مصرف انرژی را پیگیری کند و هم اینکه بازدهی نیروگاه‌ها را افزایش دهد. افرادی هستند که به‌خاطر زندگی لوکس خود به‌اندازه حرم امام رضا (ع) برق مصرف می‌کنند و به‌تبع آن از یارانه بیشتری هم بهره‌مند می‌شوند، اما اگر نظام تعرفه‌گذاری پلکانی لحاظ شود، دیگر چنین مصرف‌هایی اعمال نمی‌شود.
بیشتر بخوانید:
تعرفه‌گذاری پلکانی در مدیریت مصرف گاز مؤثر است/ وظایف دولت در بهینه‌سازی مصرف حامل‌های انرژی