به گزارش خبرنگار فرهنگی شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ در دنیای سینما، هنر نورپردازی به عنوان یکی از جنبه‌های اساسی و مهم ایجاد تجربه بصری برای تماشاگران تلقی می‌شود. نورپردازی، به عنوان یک هنر و علم، توانسته است جایگاه ویژه‌ای در فرآیند ساخت فیلم‌ها و آثار سینمایی پیدا کند.
کارکرد نور در سینما
برداشت سينماي ما از نور، همان برداشتي است كه در آمريكا و در غرب، در پي تجربه هاي فراوان در حيطۀ سينما و تلويزيون به دست آمده است. بر اين اساس، تجربه هاي ما برگرفته از آناليز تجربه ها و دستاوردهاي زيبايي شناختي غرب است كه در كتاب ها و فيلم هاي شان گردآوري كرده اند.
بخش عمدۀ تأثيرگذاري تصوير، ناشي از كار نورپردازي آن است. در سينما نورپردازي چيزي فراتر از نور تاباندن به اشيا فقط براي نماياندن آن ها است. نور در سينما، عامل انتقال مفاهيم زيبايي شناختي است. نور ايجادكنندۀ تحولي است دروني در جنبه هاي مختلف؛ تحولي كاملاً روان شناختي مثل ترس، اميد و سرور يا گرايش هايي ماورايي كه در واقع نوعي شهود و تحول و تزكيۀ دروني است. همۀ اين تحول ها با كاركرد نور در صحنه و بازتوجه به نوع طراحي هاي صحنه، كاراكترسازي صحنه و محتوا، ارتباط تنگاتنگ با نور دارند.
همشهری کین؛ نماد نورپردازی سینما
نورپردازي با ايجاد نقطه هاي روشن و تاريك به اشياء شكل مي دهد و به ايجاد حس فضا كمك مي كند. در فيلم همشهري كين ـ ساختۀ اُرسُن ولز كه اساس آن بر شيء وارگي انسان هاست ـ با استفاده هاي هدفمند از نور و سايه، نقش اين دو در نمايش دنياي اشيا و چگونگي تسلط آن ها بر انسان ها را به خوبي مي بينيم. چيرگي اشيا بر انسان، سبب فراموشي و از ياد بردن عشق مي شود. زن و شوهر بازيگر فيلم، عشق را فراموش كرده اند و به يكديگر نگاه شئ وار مي اندازند و همين مسئله، عامل متلاشي گرديدن انسان شيء شده است.
همۀ فيلم، كاراكترها، قصر ترسناك و پر از اشياي كِيْن و فضايي كه همۀ اين ها را در برگرفته است، با استفادۀ مناسب از نور و سايه به كاراكتر تبديل شده اند. نقش مهم نورپردازي در اين فيلم، در تعيين هويت انسان ها و اشيا به خوبي نمايان است. نور قابليت آن را دارد كه براي انسان، فضا يا اشيا را در بهترين شكل ممكن شخصيت پردازي كند. در فيلم همشهري كين اگر نورپردازي را حتي به مقداري اندك تغيير دهيد، معناي همگي سكانس ها و بلكه معنا و مفهوم كل فيلم به طور كامل تغيير مي كند. پس از اين جا مي توان به اهميت كاراكترسازي به كمك نورپردازي پي برد.
نورپردازی در خدمت سینما
به وسيلۀ نور مي توان ترس، اميد، وحشت، اجبار، ميل و بسياري حالت هاي ذهني و دروني را به خوبي نشان داد و اين ها نتيجۀ ابداع ها و تلاش هاي غرب در ترسيم واقعيت و به تسلط درآوردن تكنولوژي است. چشم ما بسيار دقيق و پيشرفته از دوربين عمل مي كند، به گونه اي كه در همۀ شرايط نوري بدون نورپردازي مصنوعي، اشيا و فضاي پيرامون خود را به راحتي مي بينيم، اگر دوربيني بخواهد تصوير چنين فضايي را بگيرد، بايد از نورهاي ثانوي استفاده كند و اگرچه هنوز دوربيني با حساسيت و قدرت برابر چشم اختراع نشده است، ضرورت نورپردازي، كنترل نور صحنه و تعريف زيبايي شناختي و روان شناختي در مبحث نور بسيار پر اهميت است. وقتي نور باشد، سايه هم ايجاد مي شود اگر فقط نور باشد و نور هم محيط را احاطه كند و سايه نباشد، چيزي مريي نمي شود؛ در سايۀ مطلق نيز بدون نور، چيزي ديده نمي شود.
بدين ترتيب، در پرتو نوع ارتباط و ميزان نور و سايه است كه بحث هاي زيبايي شناختي و روان شناختي شكل مي گيرد. با كم و زياد كردن ميزان نور مي توان به انواع ظرفيت هاي بيان رسيد. با مطرح شدن سايه ها، بيان زيبايي شناسي ديگري شكل گرفت كه با دوري و نزديكي سايه ها پديد آمد. تجربه هاي ما دربارۀ نور، نشات گرفته از تجربه هايي است كه در سينما و پيش از آن در مسير تحول نقاشي اروپا به دست آمده است. در نقاشي ايراني ـ اسلامي نيز اين مباحث مطرح و تجربه شده، ولي در سينما بروز نيافته است.
ترکیب هنر و علم: نورپردازی در سینما
نورپردازی در سینما همچون ترکیبی هنری از دانش فنی و استفاده هنری از نور است. در واقع، نورپردازی به عنوان یک هنر و علم تلاش می‌کند تا با ترکیب تخصص‌های فنی از جمله رنگ‌بندی، شدت نور، جهت نوردهی و... با هنر و خلاقیت کارگردان، تجربه تماشاگران را به اوج برساند.
نورپردازی و ایجاد احساسات
یکی از جنبه‌های مهم نورپردازی در سینما، ایجاد احساسات و جذب تماشاگران به داستان است. با استفاده از ترکیب مناسب رنگ‌ها، شدت نور و نقشه‌بندی نور، می‌توان احساسات مختلفی از جمله ترس، شوق، اندوه و شگفتی را در تماشاگران ایجاد کرد. به عنوان مثال، با استفاده از نورهای تیره و رنگ‌های سرد می‌توان تنهایی و ترس را به تصویر کشید، در حالی که استفاده از نورهای روشن و رنگ‌های گرم می‌تواند حال و هوای خوشایند و شادی را به تصویر بکشد.
انتقال مکان و زمان
یکی دیگر از اهمیت‌های نورپردازی در سینما، امکان انتقال تماشاگران به مکان‌ها و زمان‌های مختلف است. با تغییر نورها و جلوه‌های نوری می‌توان به تماشاگران احساس محیط‌ها و دوران‌های زمانی متفاوت را القا کرد. این تجربه انتقال به دوران‌ها و مکان‌های جدید، تماشاگران را در داستان غرق می‌کند و آنها را به سفری هیجان‌انگیز همراه می‌کند.
تأثیر در تمرکز تماشاگران
نورپردازی به طور مستقیم تأثیر زیادی بر تمرکز تماشاگران دارد. با استفاده از نورهای متمایز و جذاب، تماشاگران به خود داستان جذب می‌شوند و تمرکزشان روی اتفاقات اصلی تشدید می‌شود. این امر باعث می‌شود که تماشاگران به طور کامل در داستان غرق شده و از لحظه‌های مهم آن لذت ببرند.
ارتباط با شخصیت‌ها
نورپردازی همچنین می‌تواند ارتباط عمیقی بین تماشاگران و شخصیت‌های داستان ایجاد کند. با استفاده از نورهای مختلف برای هر شخصیت، می‌توان ویژگی‌ها، احساسات و مسیر تغییر شخصیت را به تصویر کشید. این ارتباط احساسی باعث می‌شود تماشاگران با شخصیت‌ها هم‌دردی کنند و با داستان همراه شوند.
به طور خلاصه، نورپردازی در سینما یک هنر و علم بی‌نظیر است که توانسته است تجربه تماشاگران را به سطحی جدید از احساسات، تجسم مکان‌ها و زمان‌ها، تمرکز بر داستان و ارتباط با شخصیت‌ها برساند. با ترکیب مناسب دانش فنی و خلاقیت هنری، نورپردازی به یکی از عناصر کلیدی در فرآیند ساخت آثار سینمایی تبدیل شده است. از این رو، اهمیت نورپردازی در سینما از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است و بدون شک، تأثیرات آن بر تجربه تماشاگران برجسته و قابل ملاحظه است.