به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ آرماتور و آرماتوربندی واژه‌ای آشنا در صنعت ساختمان است که اگر کمی به این حوزه علاقه داشته باشید یا کسب و کاری در این زمینه داشته باشید، قطعا به گوش شما هم خورده و بارها آن را شنیده‌اید.
آرماتوربندی یکی از مراحل ساختمان‌سازی و از مهم‌ترین و حساس‌ترین مراحل تولید و ساخت سازه‌های بتنی است. آرماتورها مقاومت سازه بتنی را افزایش می‌دهند و موجب افزایش استحکام این سازه‌ها می‌شود. اجرای آرماتورها که در اصطلاح به آن آرماتوربندی گفته می‌شود، نیاز به دقت و مهارت دارد. در این مطلب قصد صحبت در مورد اهمیت آرماتوربندی و هر آنچه که برای اجرای ایمن آن باید بدانید را داریم.
چرا آرماتوربندی ساختمان مهم است؟
بتن یکی از پرکاربردترین مصالح ساختمانی است که به استحکام و مقاومت بالا شهرت دارد. این ماده از سنگدانه‌ها، سیمان، آب و برخی مواد افزودنی که خواصی ویژه به بتن می‌بخشند، تشکیل شده و مقاومت بالایی نسبت به فشار دارد.
بتن و مصالح بتنی به همان نسبت که به فشار مقاوم هستند، در برابر مقاومت برشی و کششی ناپایدار هستند. مقاومت برشی به معنای مقاومت سازه نسبت به فشار وارد شده در ناحیه درزها و شکست‌هاست. بتن نسبت به این درزها و شکست‌ها مقاومت کمی دارد و زمانی که بخشی از آن دچار درز یا شکست می‌شود، از همان ناحیه تشدید شده و شکستگی وسیع‌تر می‌شود. به منظور مقاوم‌سازی سازه بتنی نسبت به این مشکل و افزایش مقاومت کششی و برشی، از آرماتورها در بتن استفاده می‌شود.
آرماتوربندی موجب مقاومت بتن نسبت به کشش و برش می‌شود. اجرای آرماتورها باید قبل از بتن ریزی انجام شود، به عبارت دیگر ابتدا باید یک سازه مقاوم با آرماتورهای فلزی زیر بتن اجرا شود و سپس بتن ریزی روی آن صورت گیرد.
استفاده از آرماتورها، مقاومت سازه بتنی را نسبت به حوادثی مانند زلزله و هر حادثه‌ای که نیروی کششی در بتن ایجاد کند، افزایش می‌دهد. ضرورت آرماتوربندی در تقویت سقف، ستون و دیوارهای بتنی بسیار زیاد است. این میله‌های فلزی به حدی مقاومت دارند که در اجرای سازه‌هایی مانند ساخت تونل‌ها، سدهای آب بند و پل‌های عبور و مرور بتنی هم مورد استفاده قرار می‌گیرند.
مزایا و معایب آرماتوربندی ساختمان
همان‌طور که گفته شد، آرماتوربندی اقدامی مهم است که اگر به درستی انجام شود، سازه‌های اسکلت بتنی را نسبت به انواع فشار و حوادث مقاوم می‌کند. به منظور انجام این کار از میلگردها استفاده می‌شود. نوع میلگرد از نظر ابعاد و اندازه و روش طراحی و اجرای آن در هر ساختمان بسته به اینکه سازه چه طرح و نقشه‌ای داشته باشد، متفاوت است.
شیوه اجرا و قرار گرفتن مفتول آرماتوربندی و میلگردها توسط مهندس ناظر و اجرایی سازه انتخاب می‌شود. در نهایت آرماتورها در محل مورد نظر اجرا شده و به قالب و پایه بتن تبدیل می‌شوند. مانند تمام مصالح و موادی که در ساختمان‌سازی استفاده می‌شوند، آرماتورها و مفتول آرماتوربندی هم مزایا و معایب مختلفی دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
مزایای آرماتوربندی در سازه‌های بتنی
- در سازه‌های بتنی که قالب آن‌ها آرماتورها هستند، مقاومت سازه نسبت به فشار بیشتر می‌شود و بتن‌های دارای آرماتور قدرت فشرده‌سازی و تراکم بیشتری نسبت به دیگر مصالح ساختمانی دارند.
- بتن‌های دارای آرماتور که در اصطلاح بتن آرمه نامیده می‌شوند، تحمل قابل توجهی نسبت به استحکام کششی دارند.
- بتن آرمه نسبت به حرارت وارد شده در حوادثی مانند آتش‌سوزی و صدمات ناشی از رطوبت نیز مقاومت بالایی دارد.
- پایداری سازه‌ها و ساختمان‌هایی که پایه و اسکلت آن‌ها بتن آرمه است، نسبت به دیگر سازه‌ها و ساختمان‌ها بیشتر است.
- آرماتوربندی امکان ایجاد شکل‌های متنوع در بتن را فراهم می‌کند.
- با توجه به اینکه بتن دارای آرماتور مقاومت بالاتری دارد، هزینه نگهداری و تعمیر آن نیز کمتر از بتن‌های معمولی خواهد بود.
- آرماتوربندی از انحراف سازه جلوگیری می‌کند و به حفظ شکل و حالت اولیه ساختمان کمک می‌کند.
- ساخت سازه‌های فلزی فرآیند ساده‌تری دارد.
پیشنهاد به مطالعه: ساختمان های مسکونی شهر بافت چقدر در مقابل زلزله مقاومند؟
معایب آرماتوربندی در سازه‌های بتنی
آرماتوربندی در سازه‌های بتنی در کنار تمام مزایای گفته شده، معایبی هم دارد که در اجرا و استفاده از آن باید به این معایب هم توجه داشت. برخی از این معایب عبارتند از:
- آرماتوربندی تاثیر زیادی در مقاومت سازه‌های بتنی دارد اما تنها عامل مقاومت نیست و عوامل دیگری مانند ترکیبات بتن، مواد سازنده آن، سایز سنگدانه‌ها و ... نیز در این مقاومت تاثیر دارند.
- آرماتورها استحکام کششی خوبی در سازه بتنی ایجاد می‌کنند اما نسبت به اسکلت فلزی مقاومت پایین‌تری دارند.
- هزینه کلی اجرای بتن آرمه پایین است اما هزینه شکل‌دهی بتنی که آرماتور دارد، نسبتا بیشتر است.
- تعمیر آرماتورها کمی پیچیده است.
با وجود مزایا و معایب گفته شده، می‌توان گفت در حال حاضر استفاده از بتن آرمه و آرماتوربندی برای مقاوم‌سازی سازه‌های بتنی مناسب‌ترین روش برای احداث ساختمان است. به خصوص در مناطقی که امکان حمل و نقل سازه‌های اسکلت فلزی وجود ندارد، آرماتورها مقاومت مورد نیاز را در سازه ایجاد می‌کنند.
چه نکات فنی باید در آرماتوربندی رعایت شود؟
به منظور انجام آرماتوربندی به شیوه‌ای ایمن باید برخی نکات را در این کار رعایت کرد که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سالم بودن و تمیزی میلگردها از جمله نکات مهمی است که در اجرای آرماتوربندی ساختمان باید به آن‌ها توجه کرد. در صورتی که میلگردها و آرماتورها دارای رنگ، روغن یا زنگ زدگی باشند، اتصال بتن به آن‌ها به درستی انجام نشده و در نتیجه سازه بتنی استحکام لازم را نخواهد داشت.
- از دیگر نکات فنی و مهم در اجرای آرماتوربندی، توجه به حفظ فاصله استاندارد میان آرماتورهاست. میلگردها و آرماتورها باید فاصله عرضی مناسبی با هم داشته باشند. فاصله مناسب و استاندارد موجب مقاومت بیشتر آرماتورها از لحاظ طولی می‌شود. البته فاصله عرضی آرماتورها در قالب نباید از 20 سانتی‌متر بیشتر باشند.
- علاوه بر رعایت فاصله استاندارد میان میلگردها، بریدن میله‌ها نیز باید به درستی انجام شود. بعلاوه خم نمودن میلگردها نیز اصول فنی مختلفی دارد که باید به آن‌ها توجه داشت.
- پیش از بتن ریزی، میلگردهای فولادی را به یکدیگر متصل کنید تا در زمان ریختن بتن‌ها با مشکل خاصی مواجه نشوید.
- آرماتوربندی سازه بتنی تنها باید توسط افراد متبحر و با تجربه انجام شود، در غیر این صورت اجرای بتن و آرماتورها به درستی انجام نخواهد داشت.
- در اجرای بتن آرمه از خاموت، تنگ یا مفتول آرماتوربندی استفاده کنید تا مقاومت مصالح بتنی بیشتر شود.
سخن پایانی
یکی از نکاتی که سازه‌ها و ساختمان‌ها را نسبت به حوادث بحرانی مانند سیل و زلزله مقاوم می‌کند، اجرای صحیح و دقیق آن‌هاست. آرماتوربندی هم به عنوان اقدامی که برای مقاوم‌سازی سازه‌ها انجام می‌شود نیاز به دقت بالایی دارد. در این مطلب به توضیح اهمیت آرماتوربندی، مزایا و معایب و برخی از مهم‌ترین نکات در اجرای این روش پرداختیم. پیشنهاد می کنیم برای کسب اطلاعات تخصصی تر در خصوص آرماتوربندی ساختمان این مقاله را مطالعه کنید.