به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ پدیده گرد و غبار طی چند روز اخیر بخش‌های مختلفی از استان گلستان را تحت‌تاثیر قرار داد که عوامل مختلفی برای منشاء آن اعلام شده است عواملی که ناشی از اقلیم منطقه، بهره‌برداری نادرست از اراضی کم‌بازده، استفاده بی‌رویه از سفره‌های آب زیرزمینی، چرای دام و البته بیشتر بروز این پدیده به وجود بیابان‌های کشور ترکمنستان نسبت داده شده است.
ریزگردها موضوعی است که در سنوات گذشته هم در محافل خبری مطرح شد و پیرامون آن نشست و میزگردهای متعددی برگزار شد اما نتیجه آن هر چه بود نتوانست آلامی بر چهره غبار گرفته گلستان باشد.
این خطه شمالی بیش از ۲۰ هزار کیلومتر مربع مساحت دارد و هفت اقلیم از ۱۳ اقلیم دنیا را دارد، وجود ۸۶۲ هزار هکتار اراضی مرتعی که بخش قابل توجهی از آن در مناطق شمالی استان در معرض بیابانی شدن قرار دارد که به بروز پدیده ریزگردها دامن می‌زند و نیاز است به این مهم بیش از پیش توجه شود.
آژیر ریزگرد در گلستان
معاون فنی و آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان در گفتگو با خبرنگار گلستان ما گفت: سه عامل عمده در ظهور بیابان‌زایی و تولید گرد و غبار نقش دارد که از جمله اقلیم منطقه و عوامل انسانی است.
محمدرضا نقوی همچنین یکی از دلایل اصلی بیابان‌زایی استان گلستان را قرارگیری در مجاورت با ترکمنستان اعلام کرد و افزود: بخش اعظمی از ریزگردهای روزهای اخیر چیزی حدود ۸۰ تا ۸۵ درصد منشاء خارجی دارد و مربوط به بیابان‌های ترکمنستان بوده است.
وی وجود اراضی شور را از دیگر دلایل بروز گرد و غبار خواند و گفت: بخشی از بروز این پدیده به بهره‌برداری نادرست از اراضی کم‌بازده برمی‌گردد، از طرفی بهره‌برداری بی‌رویه از سفره‌های زیرزمینی زنگ خطر ظهور و بروز گرد و غبار، سیل، آتش‌سوزی و فرونشست را در استان به صدا درآورده است.
چرای مفرط دام در شمال گلستان
معاون فنی و آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان با بیان اینکه چرای مفرط دام در شمال استان یکی دیگر از منشاء بروز گرد و غبار است، توضیح داد: یک‌هزار و صدهزار واحد دام غیرمجاز در استان گلستان داریم که دو برابر ظرفیت منطقه است، پوشش گیاهی ضعیف و درآمد پایین مردم منطقه نیز باعث شده تا شاهد این اتفاق در استان باشیم.
نقوی با اشاره به اینکه یکسری اقدامات برای تقویت پوشش گیاهی در مراتع شده است، گفت: با دامداران مشارکت داریم و جاهایی را بهره‌برداری اصولی می‌کنیم این تعامل وجود دارد تا آسیب کمتری به منابع طبیعی وارد شود.
وی بیان کرد: ۷۲ درصد خاک ترکمنستان را صحرای قره‌قوم تشکیل می‌دهد بادهای شدید، بارش‌های سیل‌آسا باعث می‌شود تا پدیده گرد و غبار را در استان گلستان نیز شاهد باشیم.
رویکرد دولت سیزدهم در احیای پوشش گیاهی
این مقام مسئول با یادآوری اینکه پدیده گرد و غبار منحصر به بازه زمانی کنونی نمی‌شود، تصریح کرد: در سال ۱۳۹۹ نیز چند بار پدیده گرد و غبار را در فضای استان داشتیم، خرداد ۱۳۹۴، تیر ۱۳۹۶، ۱۰ تیر ۱۳۹۹ نیز هجوم گرد و غبار به گلستان حادث شد.
نقوی گفت: خشک شدن بخشی از تالاب‌ها و تبدیل زمین‌های زراعی به کم‌بازده و لخت بودن زمین و عدم پوشش گیاهی به پدیده گرد و غبار دامن می‌زند، فشار بی‌رویه به مراتع، تغییرات اقلیمی و پایین بودن درآمد مردم از عوامل اصلی بروز گرد و غبار است.
وی افزود: رویکرد دولت سیزدهم احیای پوشش گیاهی است در این راستا چندین طرح داریم که اگر تحقق یابد در افزایش درآمد مردم، تولید آب و جلوگیری از فرسایش زمین موثر خواهد بود، بیش از ۱۰۰ هزار هکتار مطالعات بیابان در حال انجام است.
ایجاد کمربند سبز با تولید ۳ میلیون اصله بوته مرتعی در نوار شمالی
معاون فنی و آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان بیان کرد: در بحث ایجاد کمربند سبز با همکاری مرکز تحقیقات کشاورزی یکی از گونه‌های پیشنهادی در گمیشان کشت گونه سالیکورنیا است، شرکت‌های دانش‌بنیان نیز ۱۲ هکتار در اختیار گرفتند تا تحقیقات روی این گونه گیاهی را انجام دهند.
نقوی با بیان اینکه لازمه کارهای اجرایی مطالعه است، گفت: در نوار شمالی ۳ میلیون اصله بوته‌های مرتعی و بیابانی تولید می‌شود که بنا داریم در سطح در ۵ هزار متر آنها را بکاریم که این بوته‌ها اواخر آبان اماده انتقال برای کاشت است.
به گفته وی؛ سنوات گذشته ۶۰۰ هزار اصله نهال تولید شد که این رقم امسال با اعتبارات سفر اول رئیس جمهور و نگاه مثبت سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری به رشد چند برابری رسیده است.
اعتبارات تخصیصی کافی نیست
این مقام مسئول با اشاره به اینکه از ۱۳۹۴ تا ۱۴۰۱ میزان ۴۰ میلیارد اعتبار به منابع طبیعی استان دادند، توضیح داد: در دولت سیزدهم پنج برابر فعالیت سنوات گذشته نسبت به احیای پوشش گیاهی گام برداشته شده است.
نقوی با اشاره به اینکه اعتبارات تخصیصی کافی نیست، گفت: در سفر دوم رئیس جمهور برای برنامه سه ساله ۳۰۰ میلیارد تومان برای احیای عرصه‌های بیابانی اعتبار در نظر گرفته شده است که در مرحله اول سفر حدود ۲۲ میلیارد تومان به این امر اختصاص داده شد و در سفر دوم ۱۰۰ میلیارد تومان اعتبار را به ۳۰۰ میلیارد تومان افزایش دادند.
به گفته وی؛ سالانه ۲۰ میلیارد تومان اعتبارات استانی و ملی برای بیابان‌زدایی در نظر گرفته شده است که ۱۲ میلیارد تومان را برای تولید نهال هزینه کردیم و ۶۰ درصد اعتبارات برای تولید نهال هزینه شد.
نقوی گفت: منابع طبیعی به تنهایی نمی‌تواند در این زمینه موفق عمل کند باید آب منطقه‌ای، جهاد کشاوری، محیط زیست، بنیاد مستضعفان و وزارت دفاع نیز همراهی کنند تا اقدامات بهتری در این زمینه انجام شود تا حفظ آب و خاک اتفاق بیفتد و شاهد پدیده‌هایی نظیر گرد و غبار، فرونشست و سیل در استان نباشیم.