به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ این روزها اخبار و تصاویری در فضای مجازی منتشر شده است که از آمادگی نیروهای نظامی کشورمان در مرزهای شمال غربی کشور خبر می‌دهد. مسأله‌ای که در پی اظهارات مسئولان دو کشور جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان علیه یکدیگر و لفاظی‌های برخی کشورهای خارجی دیگر در این رابطه شکل گرفته است.
برای بررسی این موضوع مصاحبه‌ای با محسن پاک‌آیین، سفیر سابق کشورمان در جمهوری آذربایجان و معاون بین‌الملل دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، ترتیب داده‌ایم.
_آیا جمهوری آذربایجان و ترکیه حاضر به رودررویی نظامی با دیگر کشورها برای رسیدن به اهداف خود پیرامون تغییر مرزهای بین‌المللی همسایگی با جمهوری ارمنستان هستند؟
_پاک‌آیین: نه این احتمال اصلاً وجود ندارد و هیچ جنگ جدیدی در قفقاز ایجاد نخواهد شد و ارمنستان و آذربایجان هم مشکلاتشان را از طریق مذاکره حل خواهند کرد. البته ممکن است این دو کشور برای این که از اهرم نظامی هم برای پیشبرد اهداف خود استفاده کنند درگیری‌های نظامی موقت با یکدیگر داشته باشند اما روند به سمت مذاکره و استقرار صلح در قفقاز است.
_نظر جمهوری اسلامی ایران پیرامون این درگیری‌ها چیست؟
_مسأله مهم این است که دو کشور باید به تمامیت ارضی یکدیگر احترام بگذارند هم جمهوری ارمنستان بپذیرد که قره‌باغ و لاچین در حاکمیت ارضی جمهوری آذربایجان است و هم جمهوری آذربایجان بپذیرد استان سیونیک جزئی از خاک ارمنستان است و این کشور حق دارد در این استان اعمال حاکمیت کند و اگر تمایل داشت راه گذر را برای آذربایجان یا ترکیه باز کند و اگر تمایل نداشت این کشورها باید به حق مالکیت ارمنستان احترام بگذارد و اگر توجه به این مسأله وجود داشته باشد دو کشور می‌توانند خیلی سریع به صلح برسند.
ایران هم به دنبال این است که با همین معیارها بین دو کشور صلح انجام شود و صلحی در سایه حفظ تمامیت ارضی دو کشور و عدم تغییر در مرزهای بین‌المللی صورت بگیرد. ایران تأکید دارد حقوق ارامنه قره‌باغ به عنوان شهروندان کشور جمهوری آذربایجان باید توسط این کشور تأمین شود که با رعایت این مسائل به نظر می‌رسد دو کشور خیلی سریع به صلح برسند و بهانه نیز از کشورهای خارج از منطقه که به خاطر ناامنی‌های موجود در این منطقه علاقمند به حضور در اینجا هستند گرفته شود.
_در رابطه با اهمیت جاده ترانزیتی ایران که از این منطقه عبور کرده و راه اتصال زمینی ایران به اروپای شرقی است نیز توصیح بفرمایید.
– ایران دو جاده ترانزیتی مهم در این منطقه دارد که یکی جاده شمال به جنوب است و به صورت جاده وجود دارد. این مسیر از ایران وارد ارمنستان می‌شود، از آن جا به گرجستان رفته و منتهی به اروپا می‌شود و مسیر بلعکس آن از اروپا به آذربایجان می‌آید و سپس وارد ایران می‌شود و از مسیر بنادر جنوبی کشورمان از راه دریایی به اقیانوس هند و کشورهای آفریقای و شرق آسیا متصل می‌شود.
مسیر ترانزیتی مهم دوم کشورمان شرق به غرب است که چین و آسیای مرکزی را از مرز اینچه برون، باجگیران و سرخس به ایران متصل می‌کند و می‌تواند این کشورها را از مسیر ایران به خلیج فارس و دریای عمان وصل کنند.
هر دو مسیر ترانزیتی امروز به صورت جاده زمینی وجود دارد که البته در برخی قسمت‌ها خط ریلی هم دارد و در برخی قسمت‌ها هنوز نیاز به تکمیل خط ریلی است که سبب شده ایران از این موقعیت ژئوپولتیکی برای اتصال کشورهای شرق آسیا و چین به قفقاز، روسیه و حتی کشورهای اروپایی در مسیرهای زمینی، ریلی یا ترکیبی برخوردار باشد.
_آیا درگیری‌های بین دو کشور آذربایجان و ارمنستان این دو مسیر ارتباط ترانزیتی و مهم کشورمان را تحت تأثیر قرار خواهند داد؟
_هر دو جاده مهم ترانزیتی کشورمان یعنی جاده شرق به غرب و شمال به جنوب دور از منطقه درگیری آذربایجان و ارمنستان هستند. جاده شرق به غرب که کلاً در آسیای مرکزی بوده و ارتباطی با منطقه قفقاز ندارد و جاده ترانزیتی شمال به جنوب هم فقط از کشور آذربایجان عبور می‌کند و دور از منطقه درگیری و محدوده جنگی است و هیچ گاه در طول این جنگ مسیر ترانزیتی ایران متأثر از جنگ دچار ناامنی نشده است. حتی در دوران جنگ، مسیر آذربایجان به نخجوان از مسیر ایران همواره باز بوده و آذربایجان می توانسته از این مسیر با منطقه نخجوان ارتباط داشته باشد.
_اگر مناقشه جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان، موقعیت جاده ترانزیتی ایران به عنوان یکی از پارامترهای ژئوپولتیک کشورمان را تحت تأثیر قرار نمی‌دهد، چرا ایران با این قوت که به استقرار تجهیزات نظامی‌اش در مرزهای شمال غربی نیز کشیده شده است، با التهاب در این منطقه مخالفت کرده است؟
-وقتی تمامیت ارضی کشور همسایه ما نقض شود و کشوری بخواهد در نزدیکی کشور ما علیه کشور دیگر اقدام جنگی کند، این مسأله مناقشه‌ای بزرگتر را پدید خواهد آورد که به کشورهای خارج از منطقه مانند آمریکا، فرانسه و غیره جهت حضور در منطقه بهانه خواهد داد و این کشورها با اهدافی نظیر منزوی کردن روسیه وارد این منطقه می‌شوند و در کنار مرزهای امن کشورمان، مناقشه و ناامنی جدید ایجاد خواهند کرد. بنابراین چون ایران اهمیت زیادی برای امنیت پیرامونی خودش قائل است، در این زمینه عکس‌العمل قاطع نشان داد و موضع خود را صراحتاً اعلام کرد و قاطعنانه با تغییر در تمامیت ارضی این کشورها مخالفت کرد.