به گزارش خبرنگار شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ مرور فیلم های سینمای ایران نشان داده که نزدیک به یک دهه است که ذائقه سینمای ایران از فیلم های به نسبت فاخر و با ارزش به سمت کمدی های نازل و لوده پیش رفته است و با لابی دفاتر پخش این فیلم ها معمولا صدرنشین گیشه ایران می شوند و سود خوبی را نصیب عوامل خود می کنند. به عنوان مثال از ۶۴۰ میلیارد تومان گیشه سینما تا به امروز(در سال جاری) ۴۴۰ میلیارد آن متعلق به تنها سه فیلم کمدی فسیل، هتل و شهر هرت است؛ فیلم هایی که به جای خنداندن مخاطب، صرفا وقت و پول او را هدر می دهند. به همین بهانه با جبار آذین، منتقد سینما و تلویزیون به گفت و گو نشسته ایم.

دانا: چه عواملی باعث شده تا خروجی سینمای ایران فیلم های فاخری نباشند؟

آذین: واقعیت عریان این است که سینمای ایران به تبع اوضاع و مدیریت و مناسبات و روند جاری در حوزه های مختلف فرهنگ و هنر، بیماراست و بدیهی است که بیمار باید درمان و مداوا شود و با مسکن هایی همچون تزریق وام و حمایت های رفاقتی ومالی و امکاناتی مقطعی و سردادن شعارهای زیبا و خوشایند بهبود نمی یابد.

یکی از بیماری های مهلک سینمای کشور، ملی نبودن و دولتی بودن آن است که کلیت سینما و خانواده سینما را از فیلتر نگاه و سیاست های دولتی می گذراند و چنین نگرشی، سلیقه مداری، تحمیل نظر و محدودیت و ممنوعیت و انحصار ایجاد می کند. در این نوع فضا عمدتا سینماگران و فیلم هایی می توانند امکان کار و تولید و پخش پیدا کنند که کاملا همسو با دیدگاه های سیاسی و دولتی باشند و آزاد اندیشی درچارچوب قانون، فرهنگ و باورهای اجتماعی از منظر و نگاه هنرمندان معنا و موجودیت نمی یابد. درواقع سینمای امروز ایران محصول اینگونه نگرش ها است و با هر تغییر در مدیریت و اجرای کشور، فرهنگ و هنر وصدا و سیما و سینما هم دچار تغییرات سلیقه ای وغیرتخصصی که باحیات و قوام سینما سازگار نیست می گردد.

سینمای سیاسی به جای سینمای ملی

متولیان دیروز این عرصه ها مانند امروزی ها بیش از توجه و نگاه ملی و مردمی به سینما از زاویه های گروهی و سیاسی نگریسته و از آن به عنوان ابزار دستیابی به اهداف خود بهره برده و می برند.  به همین دلایل است که دربرهه های مختلف، نوعی فیلم، مضامین ویژه و گروهی از فیلمسازان خاص و مورد پسند مسوولان مطرح می شوند. به همین مناسبت است که گردانندگان فعلی سینما که درمیانشان انسان های خوب کم نیست، ولی اغلب فاقد دانش و تخصص لازم در امورسینما هستند، شعار تغییر سینما را سر داده و بدون شناخت وداشتن ابزار و نیروهای متخصص می خواهند حتی اگرشده درسطح، با زور و تبلیغات، ریل سینما را به سلیقه خود از لیبرال به مقاومتی تغییردهند، اما چون کارشناس نیستند، از یکسو به تخریب دستاوردهای چهل وچند ساله سینما پرداخته و از سوی دیگر برای تِغییر ریل سینما دست به دامن عده ای از هنرمندان ارزشی شده اند؛ به همان دلیل اصلی یعنی نداشتن دانش و تخصص، نه در اصلاح امور سابق سینما به توفیق رسیده اند و نه قادرند که سینمای آرمانی خود را ایحاد کنند.

سینمایی که حال و روز خوبی ندارد

نتیجه کشمکش میان دیروز و امروز، بدتر شدن حال و روز سینما و سینماگر و بیکاری وخانه نشینی اهالی سینما،انحصارگرایی وغیبت فیلم های فاخر و استاندارد و درجه یک در سینما و اکران است. ازآنجاهم که نیاز امروز و همیشگی مردم، تولیدات هنری و سینمایی با مضامین امیدواری و شادمانی است، درزمانه نبود هنرمندان حرفه ای درسینما،عده ای کم دانش وکم توان هنری با سواستفاده از نیاز مخاطب وهدف سودا گری درگیشه، اقدام به تولید فیلم های سبک وسطحی و زیر متوسط کرده و گروه هایی ازمردم که هنوز به دلیل ندانم کاری وکارنابلدی مدیران و نبودن آثارخوب وشایسته درسینما وسیما، به صف ماهواره بین های خارجی نپیوسته اند، به ناچار و برای گذران اوقات فراغت به تماشای فیلم های شبه طنز و کمدی که با معیارهای استاندارد فاصله بسیار دارند می روند و آن ها را که باعث پایین آمدن سطح سلیقه و تغییر ذائقه تماشاگران شده اند، پولدارترمی کنند.

دانا: نقش سازمان سینمایی و دفاتری مثل فارابی، اوج، حوزه هنری و سازمان های دولتی در این ماجرا چیست؟

آذین: متاسفانه هنوز و همچنان فضای ملوک الطوایفی بر هوای هنر و فرهنگ و سینما حاکم است و در کنار و به موازات وجود متولی و مسئول قانونی سینمای کشور که سازمان سینمایی است، به صورت خودمختار و سلیقه ای و گروهی به امورهنری وسینمایی می پردازند و می کوشند اهداف و برنامه های خود را در این راستا اجرایی نمایند. گرچه درمیان انواع نهادها و سازمان های مدعی پردازش به هنرها و سینما، ازلحاظ تعهد اجتماعی و پایبندی به باورهای جامعه، تشکل های موجهی هم وجود دارند، ولی واقعیت اینکه، وجود آن ها هیچ نوع ضرورتی ندارد.آن ها باید خواسته های خود را از طریق مسئول قانونی سینمای کشوراجرایی کنند نه آن که هرکدام به سبک و سلیقه خود و گاه مغایر با مقررات سازمان سینمایی به سینما وهنر بپردازد.

فضای ملوک الطوایفی بر فضای سینما حاکم است

دانا: خب با توضیحاتی که فرمودید، چه راهکاری برای حل این مساله وجود دارد؟

آذین: با آنکه درطول این سال ها نهادها و سازمان هایی مانند حوزه هنری و اوج وغیره، حرکت های خوبی هم داشته اند، اما موضوع مهم این است که این ها سینماگر و سینماشناس و متخصص سینما نیستند و تنها می توانند حامی سینماگران ومشوق تولید فیلم های خوب و بامحتوا از مسیرتاسی و احترام به ستاد مرکزی سینمای ایران یعنی سازمان سینمایی باشند.

راهکار این است که دست کم نهادها وسازمان های همسوی سینمایی درشورایی داخل سازمان سینمایی متشکل شوند و با وحدت رویه به سینما و سینماگران بپردازند و از تفرقه وملوک الطوایفی بپرهیز ند و با اختلاف ها و کشمکش های خود، فضا را برای سوداگران سینما و حیف ومیل کننده بیت المال بانشستن برصندلی های مدیریتی و تولید محصولات بازاری هموار نکنند.

دانا: چه سیاست ها و برنامه های بلند مدت و کوتاه مدتی می شود اجرایی کرد تا خروجی سینمایی ایران به سمت فیلم های فاخر برود؟

آذین: مساله اساسی این است که سینما و فیلم فاخراز سوی افراد و گروه های مختلف دارای تعاریف وتعابیر مختلفی است و هر کردام از ظن خود به این مقوله می نگرند و از درون آن اسرارش را نمی جویند که اگرمی جستند در می یافتند، فقط ازنگاه ملی است که این موضوع می تواند محقق شود، یعنی یک اثر فاخرهنری و ملی استاندارد، کالای فرهنگی شایسته ای است که پاسخگوی نیازها و انتظارها و سلیقه های مردم بوده وحرف ها و زندگی های آنان را بازگو نماید.

اگرچنین نگرشی سرلوحه نگاه و اجرای مسئولان و متولیان مدعی پرداختن به سینما و هنر شود، تا حدی مسیردستیابی به تحول محتوایی و نگرشی به سینما می تواند هموار شود. با این همه تا زمان رسیدن سینما به این مرحله، لازم است مسئولان با نقد و اصلاح پذیری، خود را متحول کرده و از سلیقه مداری و انحصارگرایی دست بردارند و درهای سینما را به روی هنرمندان باز کنند و به جای تحمیل و دخالت، به پشتیبانی از هنرمندان خوب و فیلم های خوب بپردازند و در این راه با تشکیل کارگروه های ویژه متشکل از کارشناسان و متخصصان و منتقدان و استادان و نظریه پردازان سینما و انجام پژوهش های آسیب شناسانه اجتماعی، فرهنگی، سینمایی و اجتماعی، پاکسازی سینما از باندهای مافیا، پولشویان، بی هنران و کاسبکاران، حذف یا اصلاح زیرمجموعه های ناکارآمد سینمایی و گزینش افراد توانا وسینماشناس درسازمان سینمایی ومعیار قرار دادن نظرو خواست مخاطبان برای امروز و فردای سینما راهکار پیدا کرده و چاره اندیشی کنند. ایجاد سینما و تولید فیلم های فاخر و ارزشمند به مسئولان وهنرمندان فاخر و ارزشمند و احترام به نگاه فاخرملی مردم وابسته است. اگر اهالی هنر و سینما، اهل و مرد پاگذاری در این بزرگراه تکاملی انسانی و الهی واجتماعی و فرهنگی هستند، بسم الله!