به گزارش خبرنگار اجتماعی شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ تعطیلی و یا غیر حضوری بودن مدارس شهرهای آلوده چالشی که امسال هم به‌مانند سالیان گذشته در حال تکرار است. تدبیری که گویا از آن به‌عنوان نخستین و آسان‌ترین راهکار، برای روزهای آلاینده استفاده می‌شود بدون آنکه توجهی به آسیب‌های این تصمیم برای دانش آموزان باشد. حال‌آنکه از طرفی هم کارشناسان و مسوولان محیط زیستی با تأکید بر مضرات آلاینده‌ها می‌گویند تعطیلی در جهت کاهش آلودگی نیست بلکه در راستای حفاظت از سلامت دانش آموزان در برابر این شرایط اضطراری است، درصورتی‌که آسیب‌های اجتماعی، آموزشی، روانی و اخلاقی عدم حضور آنها در مدرسه، بسیار بیشتر و حتی غیرقابل‌جبران است .
شاخص آلودگی هوا یا شاخص تعطیلی مدارس
این روزها برای باز یا تعطیل بودن مراکز آموزشی و دانشگاه‌ها نباید به تقویم سر زد؛ شاخص آلودگی هوای پایتخت و شهرهای بزرگ کشور نشانگر باز یا تعطیل‌بودن مراکز آموزشی است.
البته در این میان دانشگاه‌ها هم سهم نابرابری دارند. عموماً در هوای آلوده مهدکودک‌ها، دبستان‌ها و مقطع متوسطه با هدف کاهش رفت‌وآمد و بار ترافیکی تعطیل می‌شود. قاعدتاً تعطیلی یا غیر حضوری شدن نهادهای مختلف ازجمله مراکز آموزشی، راهکار مناسبی برای مقابله با آلودگی هوا نیست. این اقدام تکراری در حالی انجام می‌شود که بر کم‌شدن آلودگی هوا هم تأثیر چندانی ندارد؛ شاید صرفاً اقدامی ناگزیر است که افراد کمتر در معرض هوای آلوده قرار گیرند.
به گفته کارشناسان، خسارت و هزینه مشکل آلودگی هوا را همواره دانش‌آموزان می‌پردازند. این در حالی است که هیچ تقصیری در مشکلات ایجاد شده ندارند، اما آسیب‌ها و تبعات آن را آنها باید با افت تحصیلی و ... تحمل کنند.
با آنکه شبکه‌های آموزشی مانند شاد راهی برای آموزش مجازی ایجاد کرده، اما خروجی‌ها نشان داده که آموزش آنلاین مجازی نمی‌تواند جایگزین صددرصدی آموزش حضوری باشد.
دانش آموزان قربانی آلودگی هوا
در این رابطه محمدرضا نیک‌نژاد، کارشناس حوزه آموزش در گفتگو با خبرنگار اجتماعی شبکه اطلاع رسانی راه دانا، گفت: کشور گرفتار سرما، کمبود گاز، آلودگی هوا و ... است و قربانی این مسائل همیشه دانش‌آموزان هستند.
نیک نژاد که ۲۰ سال سابقه تدریس در مدارس را دارد، اظهار کرد: شکی نیست که خود مسئولان هم می‌دانند تعطیلی مدارس راه حل نیست. هر مشکلی پیش می‌آید، به جای حل مشکل، فوری مدرسه‌ها را تعطیل می‌کنند. مدرسه ها انگار مرغ عزا و عروسی شده اند. در آلودگی هوا، در زمان شیوع کرونا، در باد و باران و ... مدارس اولین جایی هستند که تعطیل می‌شوند. درحالی‌که آلودگی هوا و کرونا و ... مسائلی هستند که از بیرون به مدارس تحمیل می‌شوند. همه چیز سر مدارس می‌شکند اما مدرسه در هیچ یک از اینها تقصیری ندارد.
این کارشناس با بیان این که دلیل همه این مشکلات این است که مدرسه و آموزش در کشور ما در اولویت نیست، گفت: در دوران کرونا کل مدارس جهان تعطیل شدند و چاره‌ای هم جز تعطیلی مدارس نبود اما نه به مدت ۲ سال! مدرسه اساس توسعه یک جامعه است و نمی‌شود که به خاطر آلودگی هوا و کرونا و.. به مدت طولانی تعطیل شود. با این وجود، در دوران کرونا وضعیت دانش آموز و خانواده‌ها مشخص بود. دانش‌آموز می‌دانست که در ساعت مشخصی باید از خواب بیدار شود و پشت سیستم بنشیند و درس‌های خود را بخواند. برنامه‌ها مشخص و منظم بود. معلم هم وظایف خود را می‌دانست.
نیک‌نژاد افزود: اما امروز با دوران کرونا دو سه تفاوت عمده دارد؛ یکی این که اینترنت در دو سه ماه گذشته در کشور ضعیف شده است و باعث شده تا کلاس مجازی به سختی برگزار شود.
وی گفت: الان خانواده‌ها هر روز تا دیر وقت باید منتظر بمانند که مسئولان اعلام کنند فردا تعطیل است یا نه. یک روز تعطیل است، یک روز ناگهان می‌گویند بچه‌ها بیایند مدرسه. در دوران اوج کرونا برنامه آنلاین مدارس روتین بود، اما حالا برنامه منظمی وجود ندارد و همین اوضاع تحصیل را آشفته‌تر می‌کند.
آمار ترسناک درباره افت تحصیلی دانش‌آموزان
این کارشناس حوزه آموزش ادامه داد: آمار ترسناکی وجود دارد که جهانی است و ایران هم به شدت درگیرش است؛ این که از هر دانش‌آموز پایه (اول تا چهارم دبستان) توانایی خواندن و درک یک متن ساده کوتاه در حد مقطع تحصیلی خود را ندارند.
نیک‌نژاد گفت: دانش‌آموزان به خصوص در سن دبستان در محیط مدرسه رشد می‌کنند. چون در جمع یاد می‌گیرند که چگونه زندگی کنند. مدرسه حتی اگر فقط یک کارکرد داشته باشد، آن یک کارکرد، رشد اجتماعی و تقویت معاشرت کودکان و نوجوانان است. چون بچه در محیطی ۳۰ نفره قرار می‌گیرد و رشد طبیعی می‌کند و مدرسه است که این امکان را به فرد می‌دهد. یکی از دلایلی که مدرسه در کل جهان، حذف‌شدنی نیست، همین اثرگذاری مدرسه در رشد اجتماعی بچه‌هاست. کودک تا وقتی فقط در خانه باشد و فقط مادر و پدرش را ببیند، رشد نمی‌کند. درضمن استمرار تعطیلی‌ها باعث می‌شود که ضرورتِ مدرسه‌رفتن در ذهن بچه‌ها کمرنگ شود. مدرسه، نظم‌پذیری کودکان را هم شکل می‌دهد اما وقتی آموزش آنلاین باشد، هیچ یک از اینها رخ نمی‌دهد. آلودگی هوا ۲۰ سال پیش هم که من معلم بودم، بوده و تازگی ندارد. الان شدیدتر شده است. نمی‌شود که به جای حل آن، بچه‌ها را از آموزش حضوری محروم کنیم. کووید به اندازه کافی دو نسل از بچه‌های ما را درگیر خود کرد، دیگر نباید که این مساله عادی شود.
این کارشناس آموزشی درباره کیفیت شبکه آموزشی شاد و آموزش غیرحضوری اظهار کرد: قرار بود آموزش از طریق شاد را در کنار آموزش حضوری داشته باشیم اما وقتی مدارس حضوری شد، شاد را کنار گذاشتند. حالا برای آموزش دوباره روی شاد تمرکز کرده‌اند اما این شبکه همچنان ناکارآمدی‌های گذشته را دارد و نه در بحران‌ها پاسخگو است و نه امکانش هست که در آموزش تکمیلی بتوان به آن تکیه کرد.
او با بیان این که متاسفانه چشم‌اندازی برای رفع مشکلات وجود ندارد، گفت: حداقل تا چند ماه دیگر آلودگی هوا در کلانشهرهای کشور ازجمله پایتخت ادامه دارد، در این مدت باید باد و بارانی بیاید و آلودگی را مدیریت کند.
به گزارش دانا؛ همان‌گونه که خانه‌نشینی دانش آموزان در دوران کرونا نتیجه‌ای جز ضعف تحصیلی، افت راندمان آموزشی و کم‌سوادی را دربر نداشت، حالا نیز آلودگی هوا باعث کم شدن راندمان تحصیلی خواهد شد. درخواست مسوولان این حوزه آن است که غیرحضوری شدن مدارس به دلایلی نظیر آلودگی هوا و سایر موارد نه به عنوان نخستین راه حل بلکه آخرین راهکار برای حل مسائل و مشکلات باشد، ضمن آنکه این روال، هزینه سنگینی را هم به دولت تحمیل می‌کند. آمارهای سال‌های گذشته هزینه هرروز از تعطیلی مدارس برای دولت را معادل ۱۲۰ میلیارد تومان تخمین می‌زد. قابل‌ذکر است آسیب مادی و آموزشی این تعطیلی‌ها به میزانی است که گفته می‌شود تعطیلی برخی از دستگاه‌ها و بخش‌های اداری برای کنترل آلودگی هوا ضرر کمتری در مقایسه با تعطیلی مدارس موجب می‌شود.