سواد رسانه ای جنگ

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ دکتر علی کرمی در یادداشتی نوشت: در مواقع بحران، به‌ ویژه در زمان جنگ، بایستی سواد رسانه‌ای در اولویت قرار گیرد تا مقاومت، استحکام و انسجام جامعه در برابر رسانه‌ها تقویت شود. در این زمان، عرصه رسانه‌ای دستخوش تغییرات قابل ‌توجهی می‌شود که منجر به کاهش کانال‌های قابل اعتماد خبر رسانی و گسترش خطرناک اطلاعات نادرست می‌شود. این وضعیت یک چالش اساسی برای رسانه ها و مردم است. در زمان جنگ، سطح مسئولیت رسانه ها به طور قابل توجهی افزایش می یابد؛ زیرا جریان اطلاعات محدود است و دستگاه های دولتی نمی توانند اطلاعات بی طرفانه ارائه دهند و رسانه های نزدیک به دولت اغلب در نهایت اطلاعات مصلحتی ارائه می کنند. این امر منجر به شکل گیری فضای اطلاعاتی سرشار از فرضیات، تردیدها و نظرات و سردرگمی و بی اعتمادی مردم می شود. در طول جنگ و بحران، سرعت خبررسانی اولویت دارد، اما در نظر گرفتن آسیب اطلاعات نادرست یا گمراه کننده نیز ضروری است. در نهایت، مسئولیت عدم آسیب رساندن به مردم باید بر لزوم خبررسانی سریع اولویت داده شود زیرا پیامدهای اطلاعات نادرست یا ناقص، خبررسانی غیرمسئولانه، سهل انگاری و بی دقتی می تواند برای جامعه ویرانگر باشد؛ در حالی که در شرایط عادی، می توان با عذرخواهی یا تکذیب آن را جبران کرد، اما در یک بحران حتی یک مورد اطلاعات اشتباه می تواند عواقب ویرانگری داشته باشد. مهم است که بدانیم که ما نمایندگان نهادهای دولتی نیستیم و اگر در مورد اطلاعاتی شک یا سؤالی داریم، باید منتظر انتشار حقیقت آن باشیم تا اینکه به طور کامل آن را تأیید کنیم. با وجود محدودیت‌هایمان، باید دقت را در اولویت قرار دهیم و از انتشار اطلاعات نادرست خودداری کنیم.
در مواقع جنگ، اطلاعات نادرست می تواند به سرعت تولید و منتشر شود. طرح‌های سواد رسانه‌ای رکن حیاتی مبارزه با اطلاعات نادرست است و اگر بخواهید به طور مؤثر به مخاطبانی که در برابر اطلاعات نادرست آسیب‌پذیر هستند دسترسی پیدا کنید، باید به همان سرعت اطلاعات درست تولید و پخش کنید. طیف وسیعی از سازمان‌ها از جمله دانشگاه‌ها، رسانه‌های خبری و رسانه های عمومی، سازمان‌های غیردولتی ملی و بین‌المللی و برخی سازمان‌های تخصصی سواد رسانه‌ای بایستی درگیر طرح‌های سواد رسانه‌ای بشوند. واکنش سریع به بحران و درگیری، امری ضروری است. در چنین مواقعی، مردم به دنبال اطلاعاتی در مورد آنچه در حال رخ دادن است می‌گردند و به راهنمایان قابل اعتمادی برای نگرش، اعتماد و قضاوت نیاز دارند. تلاش ‌های سواد رسانه‌ای در زمان‌ های بحران به اندازه زمان های عادی برای حفظ و تقویت یادگیری، ایجاد انعطاف‌پذیری در برابر اطلاعات نادرست و پیش‌بینی اینکه مردم در آینده بدانند به کجا مراجعه کنند حیاتی است. سازمان ‌های سواد رسانه ‌ای باید همیشه آماده پاسخگویی سریع، در مقیاس خرد و کلان و قوی به بحران‌های اطلاعات نادرست باشند. بایستی اطمینان حاصل شود که ابتکارات سواد رسانه ای به اکثریت مردم به ویژه گروه های در معرض خطر که احتمالاً تحت تأثیر انتشار اطلاعات نادرست قرار می گیرند می رسد و فقط در یک وب سایت سازمانی بارگذاری نمی شود.
سواد رسانه¬ای یک مهارت ضروری در کشورهای متاثر از درگیری مثل منطقه خاورمیانه است، جایی که رسانه ها اغلب به عنوان سلاح جنگی و تبلیغاتی استفاده می شوند. این امر به ویژه برای مبارزه با تبلیغ سخنان تفرقه برانگیز و جذب جوانان در گروه های مبارزه مسلحانه اهمیت دارد. هنگامی که جوانان در معرض اطلاعات مغرضانه و گمراه کننده قرار می گیرند، منجر به شکل گیری یک دید تحریف شده از واقعیت در ان ها می شود و به جذب جوانان در سازمان های افراطی منتهی می شود. همچنین رسانه‌ها می‌توانند برای تشویق اعمال خشونت‌آمیز و ترویج ایدئولوژی‌های رادیکال مورد استفاده قرار گیرند. این فرایند زمینه مناسبی را برای جذب جوانان در گروه های افراطی خشن ایجاد می کند و پیامدهای مخربی برای افراد، خانواده ها و جوامع دارد. در این وضعیت سواد رسانه ای ابزاری ضروری برای توانمندسازی جوانان برای مقاومت در برابر وسوسه های چنین گروه هایی است. با آموزش به جوانان برای تجزیه و تحلیل انتقادی پیام های رسانه ای، آن ها می توانند یاد بگیرند که موارد سوگیری، تبلیغات و دستکاری رسانه ای را شناسایی کنند. به نوبه خود، این می تواند به آن ها کمک کند تا درکی دقیق تر از دنیای اطراف خود پیدا کنند. علاوه بر این، سخنان مشوق تنفر یکی دیگر از موضوعاتی است که سواد رسانه ای می تواند به مبارزه با آن در کشورهای متاثر از درگیری کمک کند. از سخنان تنفرآمیز می توان برای تفرقه افکنی و ایجاد فضای خصمانه استفاده کرد که تأثیر مخربی بر بافت اجتماعی جامعه داشته و به افزایش درگیری و خشونت و همچنین به حاشیه راندن گروه های محروم و اقلیت می انجامد. سواد رسانه ای افراد را قادر می سازد تا سخنان تنفرآمیز و تأثیر آن را تشخیص دهند و ابزارهای رسانه ای را برای به چالش کشیدن آن به کار گیرند. همچنین می تواند به افراد کمک کند تا درک کنند که دنبال کردن کلیشه ها و تعصبات از طریق رسانه ها می تواند عواقب جدی داشته باشد. با آموزش سواد رسانه ای، مردم بیشتر درگیر تفکر انتقادی و گفتگو می شوند، مدارا و احترام به حقوق همدیگر را می آموزند و از تسلیم شدن در برابر ایدئولوژی های خشونت آمیز اجتناب می کنند. بنابراین سواد رسانه ای ابزار مهمی برای ارتقای صلح و ثبات در کشورهای درگیر بحران و جنگ است. با آموزش به جوانان برای تجزیه و تحلیل انتقادی پیام‌های رسانه‌ای و درک تأثیر سخنان نفرت انگیز، آن ها در برابر دستکاری های رسانه ای گروه‌های افراطی خشونت‌آمیز واکسینه می شوند.  به امید روزی که سیاست گذاران و سازمان های دولتی و غیردولتی برای ترویج ابتکارات سواد رسانه ای برای ساختن آینده ای آگاه تر همکاری کنند.

 

سواد رسانه ای ابزار مهمی برای ارتقای صلح و ثبات در کشورهای درگیر بحران و جنگ است.