به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ موضوع "فضای عمومی موفق" یکی از مسائل بنیادین در حوزه‌های شهرسازی، جامعه‌شناسی و فرهنگی است که تأثیر بسزایی بر کیفیت زندگی شهروندان و پویایی جوامع دارد. فضای عمومی به هر ناحیه یا مکانی اطلاق می‌شود که برای استفاده عموم آزاد و باز باشد و می‌تواند شامل میدان‌ها، پارک‌ها، معابر و مکان‌های عمومی دیگر باشد. اما فضای عمومی موفق بیشتر از این مفهوم ابتدایی است. فضای عمومی موفق، علاوه بر ارائه یک مکان برای اجتماع و تعامل، باید به شهروندان احساس امنیت، رفاه و ارتباط با محیط زندگی خود را القا کند.

ویژگی‌های فضای عمومی موفق

فضای عمومی موفق فضایی است که به طور جامع نیاز‌های مختلف جامعه را در نظر گرفته و به بهترین نحو آن‌ها را برآورده می‌کند. برخی از ویژگی‌های کلیدی این نوع فضا‌ها عبارت‌اند از:

دسترسی

• فضای عمومی باید در مکان‌های قابل دسترس برای همه افراد جامعه، به ویژه اقشار کم برخوردار، قرار داشته باشد.
• همچنین می‌بایست به شبکه حمل و نقل عمومی متصل باشد تا افراد به راحتی بتوانند به آن دسترسی داشته باشند.
• فضای سبز باید امن و روشن باشد تا افراد در هر ساعتی از روز احساس امنیت کنند.

کارکرد

• فضای سبز باید تنوع کارکردی داشته باشد و نیاز‌های مختلف افراد را در نظر بگیرد. به عنوان مثال، فضایی برای بازی کودکان، فضایی برای ورزش، فضایی برای استراحت و مطالعه، و فضایی برای برگزاری رویداد‌های اجتماعی و فرهنگی.
• طراحی و ساخت فضای سبز نیز باید با کیفیت بالا انجام شود تا از نظر زیبایی و کارایی مطلوب باشد.
• فضای سبز باید به طور منظم نگهداری شود تا همیشه تمیز و مرتب باشد.

اجتماعی

• فضای سبز باید برای همه افراد جامعه، صرف نظر از سن، جنسیت، نژاد، یا وضعیت اجتماعی و اقتصادی، قابل استفاده باشد.
• در طراحی و برنامه‌ریزی فضای سبز بهتر است از نظرات و پیشنهادات مردم استفاده شود.
• فضای سبز باید حس تعلق به مکان را در افراد ایجاد کند و به ارتقای روابط اجتماعی کمک کند.

زیست محیطی

• فضای سبز باید با استفاده از روش‌های پایدار طراحی و ساخته شود.
• فضای سبز باید از تنوع زیستی بالایی برخوردار باشد و به حفظ محیط زیست کمک کند.
• فضای سبز به تصفیه هوا و کاهش آلودگی صوتی کمک می‌کند.

نمونه‌های موفق فضای سبز در ایران و جهان

در اینجا چند نمونه از فضای سبز عمومی موفق در ایران و جهان آورده شده است:

• پارک ملت تهران: این پارک با مساحت ۳۵ هکتار در مرکز شهر تهران واقع شده است و از تنوع کارکردی و زیبایی بالایی برخوردار است.
• باغ ایرانی: باغ ایرانی نمونه‌ای دیگر از فضای سبز سنتی ایرانی است که از نظر زیبایی و کارایی منحصر به فرد است.
• پارک‌های ملی آمریکا: پارک‌های ملی آمریکا از جمله پارک ملی یلوستون و پارک ملی یوسمیتی از تنوع زیستی بالایی برخوردار هستند و به حفظ محیط زیست کمک می‌کنند.

اهمیت فضای سبز عمومی برای کودکان

فضای سبز عمومی برای کودکان از اهمیت بسیاری برخوردار است. این فضاها فرصت‌های بی‌شماری را برای بازی، فعالیت‌های تفریحی و تعاملات اجتماعی فراهم می‌کنند که برای رشد و توسعه فیزیکی و روحی کودکان بسیار ضروری است. فضاهای سبز عمومی همچنین فرصتی مناسب را برای آموزش و یادگیری ارائه می‌دهند؛ کودکان می‌توانند با مشاهده و بررسی محیط زیست طبیعی، از دنیای پیرامون خود یاد بگیرند و درک عمیقی از ارتباطات بین انسان و محیط زیست پیدا کنند.

علاوه بر این، فضاهای عمومی برای کودکان به عنوان مکان‌هایی برای کاهش استرس و اضطراب مورد استفاده قرار می‌گیرند. طبیعت و سبزی‌ها به عنوان عوامل آرامش‌بخش و آرامش‌بخش معتبر شناخته شده‌اند و امکان دسترسی آسان به این مناطق برای کودکان این امکان را فراهم می‌کند تا از فشارها و نگرانی‌های روزمره خود فرار کنند و از تجربه لذت ببرند. از این رو، فضاهای سبز عمومی نه تنها برای رشد فیزیکی و شناختی کودکان بلکه برای سلامت روانی و احساس رفاه آن‌ها نیز اهمیت زیادی دارند.

مهمترین تجهیزات فضای عمومی شهری کدامند؟

تجهیزات متعددی در فضای عمومی شهری مورد استفاده قرار می‌گیرند که می‌توان آن‌ها را به دسته‌های مختلفی تقسیم کرد.

مبلمان شهری

• نیمکت‌ها
• صندلی‌ها
• سطل‌های زباله
• آبخوری‌ها
• روشویی‌ها
• آلاچیق‌ها
• باربیکیو
• وسایل بازی کودکان
• وسایل ورزشی

• ‌ایستگاه‌های دوچرخه

تجهیزات روشنایی

• چراغ‌های خیابان
• چراغ‌های پارکی
• چراغ‌های راهنمایی و رانندگی
• چراغ‌های چشمک‌زن

تجهیزات امنیتی

• دوربین‌های مداربسته
• دزدگیر‌ها
• نگهبانان

تجهیزات ترافیکی

• تابلو‌های راهنمایی و رانندگی
• خط‌کشی‌های خیابان
• سرعت‌گیر‌ها
• نیوجرسی‌ها

تجهیزات مخابراتی

• تلفن‌های عمومی
• کیوسک‌های اطلاع‌رسانی
• دکل‌های مخابراتی

تجهیزات ورزشی

• زمین‌های ورزشی
• استخر‌ها
• سالن‌های ورزشی

تجهیزات بهداشتی

• سرویس‌های بهداشتی
• حمام‌های عمومی

تجهیزات تبلیغاتی

• بیلبورد‌ها
• تابلو‌های تبلیغاتی

راهنمای خرید تجهیزات فضای عمومی شهری

انتخاب نوع و تعداد تجهیزات مورد استفاده در فضای عمومی شهری به عوامل مختلفی مانند نوع کاربری فضا، نیاز‌های شهروندان و بودجه موجود بستگی دارد.

در انتخاب تجهیزات باید به موارد زیر توجه کرد:

• کیفیت: تجهیزات باید از کیفیت بالایی برخوردار باشند تا در برابر شرایط جوی مختلف مقاوم باشند.
• ایمنی: تجهیزات باید ایمن باشند و خطری برای سلامتی افراد ایجاد نکنند. مثلا هنگام خرید نیمکت پارکی باید به استحکام پایه‌های آن توجه کرد.
• زیبایی: تجهیزات باید از نظر ظاهری زیبا باشند و با فضای عمومی هماهنگی داشته باشند.
• کارایی: تجهیزات باید کارآمد باشند و به طور صحیح نیاز‌های شهروندان را برآورده کنند.

استفاده از تجهیزات مناسب در فضای عمومی شهری می‌تواند به ارتقای کیفیت زندگی شهروندان کمک کند.

سخن پایانی

در پایان، باید تأکید کرد که فضای عمومی موفق، بیشتر از یک مکان فیزیکی است؛ این فرآیند به طراحی و مدیریت مستمر احتیاج دارد و نیازمند همکاری و مشارکت فعال شهروندان، مسئولین شهری و متخصصان مختلف است. فضای عمومی موفق، جایی است که انسان‌ها با هم ارتباط برقرار می‌کنند، احساس امنیت و راحتی می‌کنند و فرصت‌هایی برای تفریح، تعامل اجتماعی و رشد فردی خود را پیدا می‌کنند. از این رو، به طراحان و مدیران شهری توصیه می‌شود که در توسعه و بهینه‌سازی فضاهای عمومی، به این نکات توجه کنند و با توجه به نیازها و اولویت‌های شهروندان، فضاهایی را ایجاد کنند که به واقعیت‌های محیطی و اجتماعی جامعه خود پاسخ دهند و بتوانند زندگی شهروندان را بهبود بخشند.