به گزارش خبرنگار اقتصادی شبکه اطلاع‌رسانی راه دانا؛ اقتصاد دریا محور نوعی اقتصاد است که بر اساس استفاده از ویژگی‌ها و منابع دریایی یک کشور برای توسعه و رشد اقتصادی بیشتر تمرکز دارد و ایران با داشتن دسترسی به دریای خزر و دریای عمان، ظرفیت عظیمی برای توسعه اقتصاد دریا محور را داراست. بدون شک، اقتصاد دریا محور برای ایران اهمیت بسیاری دارد و دارای تأثیراتی کلان بر رشد و توسعه اقتصادی است که پیگیری و هماهنگی در مسیر توسعه این نوع از اقتصاد از موضوعات مهم و مد نظر دولت سیزدهم در سال 1403 خواهد بود.
در زیر به برخی از اهمیت‌های اقتصاد دریا محور در ایران اشاره خواهیم کرد:
۱. دسترسی به بازارهای بین‌المللی:
باتوجه‌به وجود دریای خزر و دریای عمان، ایران دسترسی به بازارهای بین‌المللی را دارد. این قابلیت به کشور امکان صادرات و واردات بیشتر، جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی و ایجاد فرصت‌های کسب‌وکار جدید را می‌دهد.
۲. توسعه صنعت حمل و نقل دریایی:
استفاده از دریا برای حمل و نقل کالاها و مسافران، اقتصاد کشور را بهبود می‌بخشد. توسعه صنعت حمل و نقل دریایی در ایران، امکان ارتباط مستقیم با سایر کشورها را فراهم می‌کند و باعث کاهش هزینه‌ها و زمان ترانزیت کالاها می‌شود.
۳. بهبود صنعت شیلات و آبزی‌پروری:
دریاها و خلیج فارس دارای ظرفیت بسیار بالایی در زمینه شیلات و آبزی‌پروری هستند. توسعه و بهره‌برداری از این منابع، امکان افزایش تولید و صادرات محصولات شیلاتی را فراهم می‌کند که بهبود درآمد و اشتغال در مناطق ساحلی را به همراه دارد.
۴. توسعه گردشگری ساحلی:
دریا و سواحل ایران مناظر طبیعی زیبا و تنوع فرهنگی دارند. توسعه گردشگری ساحلی، امکان جذب گردشگران داخلی و خارجی را فراهم می‌کند و بهبود درآمد و اشتغال در مناطق ساحلی را به همراه دارد.
۵. اکتشاف و بهره‌برداری از منابع دریایی:
دریاها منابعی ارزشمند مانند نفت، گاز طبیعی و معادن دریایی دارند. توسعه صنایع نفتی و گازی در ایران، منبع عظیمی از درآمد و اشتغال را فراهم می‌کند و اقتصاد کشور را بهبود می‌بخشد.
محمد لو مشاور سازمان بنادر و کشتیرانی در گفتگو با راه دانا، در خصوص اهمیت گسترش و ارتقای اقتصاد دریا محور و الزامات آن در ساحل، اظهار کرد؛ مقام معظم رهبری در یک سال گذشته ۴ سخنرانی ویژه دررابطه‌با اقتصاد دریا محور داشتند، اولین بیانات ایشان در شهریورماه گذشته در جلسه هیئت دولت و در آذرماه و در دیدار با فرماندهان نیروی دریایی ارتش دومین سخنرانی، در فروردین‌ماه و در دیدار با جلسه کارگزاران نظام سخنان بعدی و پس از آن در دید دیدار با مسئولین ناوگروه ۸۶ ارتش در این زمینه سخن گفتند.
وی ادامه داد: اگر بخواهیم از نگاه مقام معظم رهبری به اقتصاد دریا محور توجه کنیم باید گفت: ایشان به دریا به‌عنوان یک ظرفیت استفاده نشده اشاره می‌کنند که این موضوع در بیانیه گام دوم ایشان نیز دیده می‌شود، ایشان در فصل دوم ظرفیت‌های استفاده نشده به اقتصاد دریایی اشاره کردند و تأکید داشتند که حتماً باید از این ظرفیت‌ها استفاده شود و عدم استفاده از این ظرفیت را با یک دیدگاه تاریخی پیوند زدند که استفاده‌نکردن این ظرفیت‌ها را مرتبط با وقایع تاریخی می‌داند.
این کارشناس اقتصادی توضیح داد: ایشان با اشاره به تاریخ استعمار و اینکه کشور ما را باوجوداینکه یک کشور دریایی است از اقتصاد دریا محور دورنگه داشته شده، فرمودند: اکنون نیاز به جبران این روند باید در دستور کار قرار بگیرد.
وی افزود: نکته بعدی این است که ابعاد دیگری که مقام معظم رهبری در راستای این رشد اقتصاد دریایی در سال ۹۶ در ابلاغیه‌ای به شورای مصلحت نظام ارسال داشتند را نیز مدنظر قرار دهیم.
وب با اشاره به اینکه مقام معظم رهبری به اقتصاد دریا محور نگاهی سیاسی و اجتماعی نیز دارند گفت: ایشان در نظر دارند در توسعه این روند حتماً از فناوری و هوشمندسازی نیز استفاده شود تا حوزه‌های امنیتی و نظامی و محیط زیستی نیز در گسترش اقتصاد دریا محور باتکیه‌بر فناوری پایه گذاشته شوند.
وی افزود: از دیدگاه ایشان حکمرانی در بخش دریایی می‌تواند زمینه‌ساز ایجاد یک تمدن امنیت پایدار دریایی برای کشور باشد.
وی در ادامه گفت: متأسفانه، در بخش حکمرانی آن‌گونه که بایدوشاید هماهنگی بین دستگاه‌های ویژه و خاص برای اینکه این دیدگاه به اجرای کامل درآید به وجود نیامده و اگر بخواهیم این موضوع را بررسی کنیم به این نتیجه خواهیم رسید که در حال حاضر تنها ۲ تا ۳ درصد از اقتصاد کشور را اقتصاد دریا محور تشکیل می‌دهد.
وی تصریح کرد: البته باید مدنظر داشته باشیم که در کنار اقتصاد دریا محور اقتصاد ساحل نیز باید رشد و تعالی داشته باشد؛ زیرا این دو موضوع ارتباط تنگاتنگی با هم دارند.
محمد لو گفت: دررابطه‌با اقتصاد دریا، خط‌مشی مشخص است و تمام کشورها به دنبال این موضوع هستند که مسائلی که ارتباط مستقیم با اقتصاد دریا محور دارد را رشد دهند؛ البته باید یادآور شد موفق‌ترین کشورها در این زمینه حدود ۱۰ درصد از جی دی پی خود را از اقتصاد دریایی محقق کردند.
وی تأکید کرد: نکته اینجاست که همین عدد در کشورهای موفق در اقتصاد دریا پایه در زمینه اقتصاد ساحل توانسته است تا ۵۰ درصد جی دی پی را به خود اختصاص دهد و این نشان می‌دهد تمرکز جمعیت و فعالیت‌های اقتصادی و ارزش‌آفرین در ساحل به‌واسطه نزدیکی به دریا معنی و مفهوم خاصی پیدا می‌کند.
مشاور سازمان بنادر و کشتیرانی افزود: موضوع مهمی که در این شاخص‌ها وجود دارد این است که اگر بخواهیم در این بخش موفق عمل کنیم باید تمام جداول محاسباتی داده و ستانده این روند اقتصادی مورد محاسبه و بررسی قرار گیرد تا بتوانیم از یک داده و یک تحلیل اقتصادی دقیق استفاده کنیم که این ابزاری برای ورود موفق به این چرخه اقتصادی است.
وی با تأکید بر این موضوع که برای برنامه‌ریزی دقیق باید به شرایط تحریمی نیز نگاه‌داشته باشیم ادامه داد: مشاهدات حاکی از این است که حتی اگر تحریم‌ها ادامه‌دار باشد ما می‌توانیم از بخش اقتصاد دریایی حداقل ۲ تا ۳ برابر تولید ناخالص داخلی را تأمین کنیم؛ یعنی در بدترین شرایط این امکان وجود دارد که در کوتاه‌مدت بتوانیم برداشت دوبرابری از این اقتصاد داشته باشیم.
این محقق حوزه دریا در ادامه گفت: در بیانات مقام معظم رهبری باید توجه داشته باشیم که ایشان دو رویکرد را مدنظر دارند که اولین آنها اهمیت سواحل جنوبی کشور است که در بین این سواحل نیز تأکید ویژه بر سواحل مکران داشتند که در دولت سیزدهم هم در سند تحول دولت موضوع توسعه صنایع دریا محور به‌خصوص توسعه سواحل مکران در برنامه هفتم به‌صورت ویژه دیده شد.
وی ادامه داد: موادی هم برای پیگیری این بحث در برنامه هفتم پیش‌بینی شد که در لایحه ارسالی دولت و در متن مصوب کمیسیون تلفیق لحاظ شده؛ البته می‌توانست حمایت بیش از این موضوع باشد و این موضوع کامل‌تر پیگیری شود.
وی درباره نگاه دوم مقام رهبری افزود: در کنار این برنامه‌ریزی‌ها حتماً در کنار مقوله اقتصادی باید به موضوع فرهنگ دریایی و حوزه علم و فناوری در موضوع دریای نیز توجه ویژه‌ای داشته باشیم تا این سه‌گانه اقتصادی و فرهنگی و علمی بتوانند آن‌گونه که مقام معظم رهبری گفتند با اشراف به حوزه دریا و قفلت انجام شده تا کنون فعالیت‌های جدی را در دستور کار قرار دهیم تا از هر لحاظ در اقتصاد دریا و تکمیل تجهیزات بندری قدم مثبتی برداریم.
وی در پایان گفت: با نگاه به اینکه ۹۰ درصد نیازهای کالایی چه در کشور ما و چه در سایر نقاط جهان از مسیر دریا تبادل می‌شود این سه گانه می‌تواند اثرگذاری موثر با هم افزایی و همکاری جدی ارکان دولت و بخش خصوصی و مجلس و خصوصاً سازمان برنامه و بودجه و سایر ارگان‌های دریایی هماهنگی جدی صورت پذیرد تا با هماهنگی با مجلس قوانین جدیدی تصویب یا قوانین قبلی در راستای رشد این اقتصاد تسهیل شوند.
حمدرضا رضایی کوچی، رئیس کمیسیون عمران مجلس، در گفتگو با راه دانا، درباره سیاست‌های کلی ابلاغی توسط مقام معظم رهبری در خصوص توسعه صنایع دریا محور اظهار کرد: باتوجه‌به موقعیت جغرافیایی ویژه کشور و دسترسی مطلوب از شمال و جنوب به دریا، امکان بهره‌مندی از ظرفیت بی‌نظیر اقتصادی دریا محور برای ایران وجود دارد و این موضوع از دیدگاه رهبر و سایر تصمیم‌سازان اقتصادی در کشور اهمیت زیادی دارد.
وی با اشاره به اینکه همه کشورهای توسعه‌یافته از ظرفیت‌های اقتصادی دریا برای پیشبرد اهداف کلان اقتصادی و توسعه به‌خوبی بهره می‌برند، افزود: بزرگ‌ترین شهرها و مجتمع‌های صنعتی آب‌بر در جهان در کناردریاها ساخته شده‌اند. درحالی‌که ایران با وجود دسترسی به دریا، به‌خوبی تا کنون از این ظرفیت استثنایی استفاده نکرده است.
وی ادامه داد: سهم اقتصاد دریا محور در سبد اقتصاد کشور بسیار کم است و بهره‌برداری از این ظرفیت ویژه به سیاست‌های جدید مقام معظم رهبری برمی‌گردد.
رضایی کوچی گفت: یکی از موانع بزرگ در استفاده از اقتصاد دریا محور وجود دستگاه‌های متعددی در این حوزه و عدم مدیریت واحد است. برای بهره‌برداری مناسب از ظرفیت‌های دریا، به دنبال ایجاد مدیریت یکپارچه باید بود و رهبری با ابلاغ سیاست‌های توسعه دریا محور، این امکان را فراهم کرده است.
وی با اشاره به اهمیت استفاده از اقتصاد دریا و افزایش جمعیت در سواحل کشور، تأکید کرد که به دلیل عدم وجود سیاست درست در استفاده از اقتصاد دریا، امروز کمترین درآمد به لحاظ درآمدی در کنار سواحل زندگی می‌کند و این نشان‌دهنده بی‌توجهی به ظرفیت‌های اقتصادی دریا است و امیدواریم باتوجه‌به ابلاغ سیاست‌های توسعه دریا محور، اقتصاد دریا بهبود یابد.
به گزارش راه دانا؛ اقتصاد دریا محور در ایران بسیار اهمیت دارد و باتوجه‌به دسترسی به دریای خزر و دریای عمان، کشور قابلیت‌های زیادی برای توسعه و رشد اقتصادی دارد. از جمله اهمیت‌های اقتصاد دریا محور در ایران می‌توان به دسترسی به بازارهای بین‌المللی، توسعه حمل و نقل دریایی، صنعت شیلات و آبزی‌پروری، گردشگری ساحلی و اکتشاف منابع دریایی اشاره کرد. با توجه به این امکانات، توسعه اقتصاد دریا محور می‌تواند به رشد و توسعه پایدار کشور کمک کند و فرصت‌های اشتغال و ارزآوری را بهبود بخشد.