به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از پایگاه خبری «عصرهامون»، قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ در واقع اولین صف‌آرایی امام خمینی (ره) و مردم ایران در مقابل رژیم پهلوی بود و در نهایت سرآغازی بر پایان حکومت پهلوی و شروع نهضت اسلامی به رهبری امام راحل شد.
در قیام ۱۵ خرداد تجمع و راهپیمایی مردم برخی از شهرهای ایران در اعتراض به دستگیری امام خمینی و تظاهرات در قم، تهران و ورامین به خشونت کشیده شد و تعدادی از مردم کشته و مجروح شدند.
دستگیری امام خمینی به‌خاطر سخنرانی او در ۱۳ خرداد ۱۳۴۲ در مدرسه فیضیه علمیه محمدرضا پهلوی شاه وقت ایران بود. در این سخنرانی حکومت وقت به حکومت یزید تشبیه شده بود. امام خمینی، به دلیل کشته‌شدن جمعی از مردم این روز را برای همیشه عزای عمومی اعلام کرد.
تصویب لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی در دولت وقت که روحانیون بعضی از فقرات آن را مخالف با اسلام می‌دانستند (انقلاب سفید) و حمله مأموران حکومتی به مدرسه فیضیه در فروردین ۱۳۴۲، حوادثی بودند که زمینه‌ساز حوادث ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ شد.
امام خمینی در ساعت ۶:۳۰ بعدازظهر (۱۳ خرداد سال ۱۳۴۲) با اعلام قبلی برای سخنرانی در مدرسه فیضیه قم حاضر شد و در سخنرانی خود به‌صراحت شاه وقت را مورد انتقاد قرارداد.
نیروهای حکومت پهلوی امام خمینی را شبانه به تهران بردند و سید حسن قمی و بهاءالدین محلاتی دو روحانی دیگری بودند که دستگیر و به تهران منتقل شدند.
صبح روز پانزدهم خرداد، مردم قم و برخی از شهرها از دستگیری امام خمینی مطلع شده و دست به اعتراض زدند. در تهران، دانشجویان دانشگاه تهران، کلاس‌ها را تعطیل کردند و به تظاهرات مردم پیوستند و قیام پانزده خرداد شکل گرفت. این قیام به دستور علم نخست‌وزیر، به‌شدت سرکوب شد؛ چنان‌که هرگز آمار دقیقی از کشته‌شدگان معلوم نشد.
امام خمینی (س) در نخستین سالگرد پانزده خرداد پس از پیروزی انقلاب اسلامی، به‌پاس قیام اسلامی پانزده خرداد پیامی داد و با اشاره به جایگاه آن قیام به‌عنوان طلیعه نهضت اسلامی به یاد شهدا و مصیبت‌دیدگان واقعه، روز پانزده خرداد را برای همیشه عزای عمومی اعلام کرد.
امام خمینی قیام پانزده خرداد را قیامی قرآنی و اسلامی نامید که شهادت‌طلبی مردم آن را پدیدآورد.
محبعلی رهدار کارشناس سیاسی در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری «عصرهامون»، بیان کرد: قیام پانزده خردادماه سال ۱۳۴۲ قیام علیه استبداد، طاغوت و حکومت غیر خدا بود. حضرت امام (ره) در خردادماه ۱۳۴۲ با اشاره به حذف شرط سوگند به قرآن کریم و مسلمان بودن در انجمن‌های ایالتی و ولایتی بی‌واسطه حقایقی را با مردم درمیان گذاشت و در خصوص اصلاحات ضد دینی موسوم به انقلاب سفید دست به افشاگری زد و از چهره نفوذ اسرائیل و آمریکا برای حذف اسلام پرده برداشت.
وی افزود: امام (ره) انقلاب سفید را به انقلاب سیاه تعبیر کرد و آن را قیچی دولبه ای دید که یک لبه آن تحجر و یک لبه آن تجدد است و قصد دارد اسلام را قطع کند.
این کارشناس سیاسی ادامه داد: قیام پانزده خرداد، نقطه اثر سه عنصر است که این سه مردم به‌عنوان امت، رهبری به‌عنوان امام و روحیه شهادت‌طلبی ضریب یافته از همزمانی با محرم و عاشورا است.
وی تصریح کرد: قیام برای احیای اسلام ناب محمدی در ۱۵ خرداد ۴۲ شروعی بود که در ۲۲ بهمن ۵۷ به پیروزی انقلاب اسلامی منجر شد و ثمره‌اش جمهوری اسلامی گردید.
رهدار ۱۵ خرداد را نماد جوشش قلبی و معنوی مردم مسلمان ایران بیان کرد و خاطرنشان کرد: ۱۵ خرداد قیامی بود خونین در دفاع از اسلام عزیز و کنارزدن حاکمیت غیر خدا، نفی استبداد و نفوذ بیگانگان، علی‌رغم تحلیل‌های مادی و غلط هیچ جناح و حزبی اعم مارکسیستی و غیر مارکسیستی در این قیام نقش جدی نداشت و فقط مهم‌ترین عامل را انگیزه الهی و اسلامی می‌توان قلمداد کرد.
وی اذعان کرد: قیام پانزده خرداد گرچه توام با حوادثی تلخ و خونین بود؛ ولی در وسعت تاریخ خاطره‌ای فراموش‌نشدنی از خودگذشتگی‌های یک ملت فی‌سبیل‌الله است که نقش مرجعیت دینی را به‌خوبی نشان داد.
این کارشناس ادامه داد: پانزده خرداد حقیقتی را برای نسل جدید نیز به ارمغان دارد و آن این است که آنهایی که می‌خواستند اسلام نباشد، قرآن نباشد خودشان نیستند.
وی در پایان گفت: قیام ۱۵ خرداد چون رنگ و بوی عاشورا و محرم داشت، قیامی حسینی بود که باعث تجدید حیات اسلام ناب شد؛ لذا پاسداشت و بزرگداشت قیام پانزده خرداد ۴۲ بر هر ایرانی مسلمان و آزاده واجب است.