به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از پایگاه خبری تحلیلی «دیار آفتاب»؛ یازدهم شهریور برای فعالان صنعت چاپ از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، زیرا در این روز، صنعت چاپ ایران با بیش از دو قرن سابقه، هویت خود را پیدا کرد و در سال ۱۳۸۲ به‌عنوان «روز ملی صنعت چاپ» شناخته شد.
این روز نماد تلاش‌های پیوسته و زحمات بی‌وقفه گروهی بزرگی از کارگران، صنعتگران و هنرمندان و به نوعی مدیون کوشش‌های بزرگمردان فرهنگ ایران زمین است.
یکی از مهم‌ترین رویدادهای تاریخ بشر، اختراع حروف چاپی مستقل و ماشین چاپ به‌شمار می‌رود.
ما در دنیایی زندگی می‌کنیم که کتاب‌ها، نشریات و مجلات چاپی نقش بسیار مهمی در آن ایفا می‌کنند که کتاب‌ها به‌عنوان دریچه‌ای به دنیای اندیشه‌ها و حامل دانش بی‌پایان عمل می‌کنند.
از طریق آثار چاپی با فرهنگ‌ها و موضوعات جدید آشنا می‌شویم، خیال‌پردازی می‌کنیم و تجربیات جدیدی کسب می‌نماییم. این آثار به ما کمک می‌کنند تا انسان‌های دیگری غیر از خود و اطرافیانمان را بشناسیم و با آن‌ها همدردی و همدلی کنیم.
کتاب‌ها در جمع‌آوری تحقیقات علمی، آموزش کودکان و یادگیری علم و دانش از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. اهمیت آثار چاپی به‌ویژه در دو سال اخیر و در دوران بحرانی که فاصله‌گذاری اجتماعی به یک ضرورت تبدیل شده، دوچندان شده است.
علاوه‌بر آثار چاپی، روزنامه‌ها و مجلات آنلاین، وب‌سایت‌ها، وبلاگ‌ها و شبکه‌های اجتماعی، نتیجه پیشرفت‌های صنعت چاپ و به کار افتادن اولین دستگاه‌های چاپ هستند.
اولین چاپخانه در ایران در شهر تبریز راه‌اندازی شد. در جریان انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۳۵۷، چاپخانه‌ها به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین و حساس‌ترین مراکز فعالیت‌های مخالف حکومت پهلوی شناخته می‌شدند.
از زمان خروج محمدرضا پهلوی از ایران در دی‌ماه سال ۱۳۵۷ تا شروع حمله نظامی عراق به ایران در پایان شهریور سال ۱۳۵۹، بیش از ۳۵۰ عنوان روزنامه در کشور منتشر شده است.
صنعت چاپ در ایران با یک بازار وسیع روبرو است. این بازار به واسطه دانش تخصصی، موقعیت استراتژیک و عوامل انسانی و اقتصادی دیگر، پتانسیل بالایی برای بهبود و ارتقاء وضعیت خود دارد.
نیروی کار ماهر و با هزینه مناسب، دسترسی به منابع انرژی فسیلی ارزان، موقعیت جغرافیایی مناسب و نزدیکی به بازارهای بزرگ مصرف، به همراه تسهیلاتی که دولت ایران برای سرمایه‌گذاران خارجی فراهم می‌کند، از جمله عواملی هستند که می‌توانند ایران را به مرکز تولید محصولات چاپ و نشر تبدیل کنند.
اگر قابلیت‌های ذکر شده با فناوری‌های پیشرفته و تجربه در زمینه تولید و صادرات ترکیب شوند، نتیجه آن تولید محصولات با کیفیت بالا خواهد بود که با هزینه‌های پایین قابل تولید است، همچنین، صادرات این محصولات به راحتی امکان‌پذیر خواهد بود و به این ترتیب، بازار هدف دیگر تنها به ایران محدود نخواهد شد.
یکی از نقاط ضعف صنعت چاپ در ایران، استفاده از تجهیزات مکانیکی قدیمی است که باعث بروز مشکلات قابل توجهی در کیفیت و رقابت‌پذیری محصولات می‌شود.
وضعیت صنعت چاپ به دلیل تغییرات ایجاد شده در تمامی بخش‌های اقتصادی کشور، به یک چالش جدی تبدیل شده است.
تیراژ چاپ و انتشار روزنامه‌ها و کتاب‌ها به حداقل رسیده و از سوی دیگر، هزینه‌های تولید به شدت افزایش یافته است، به طوری که دیگر توجیه اقتصادی ندارد.
در سال‌های اخیر، ایران به کشوری با بیشترین تعداد دستگاه‌های چاپ فرسوده و قدیمی تبدیل شده است با این حال، برخی از کارشناسان بر این باورند که صنایع وابسته به چاپ، به‌ویژه صنایع بسته‌بندی، بیشتر با چالش‌های ناشی از ماشین‌آلات فرسوده مواجه هستند.
صنعت چاپ ایران در حال حاضر با وجود تمامی چالش‌ها و نگرانی‌هایی که فعالان آن را تحت فشار قرار داده، همچنان به فعالیت خود ادامه می‌دهد.
این صنعت در مقاطع مختلف و در شرایط فصلی گوناگون توانسته است به‌طور موقت بر بحران‌ها و مشکلات فائق آید، با این حال، برای حل پایدار مسائل خود، نیازمند توجه بیشتری از سوی مسئولان دو وزارتخانه صنعت، معدن و تجارت و فرهنگ و ارشاد اسلامی است تا بتواند شاهد پیشرفت‌های بیشتری در این حوزه باشد.
در این خصوص گفتگویی با یکی از فعالان رسانه شهر اراک به‌عمل آمد که به شرح زیر است.
صنعت چاپ اراک زمین‌گیر ماشین‌آلات فرسوده
زهرا مرادی، در گفتگو با خبرنگار گروه اقتصادی پایگاه خبری تحلیلی «دیار آفتاب»؛ هدف نشریات محلی را شکل‌دهی به افکار عمومی، پرداختن به مسائل اجتماعی و جامعه محلی دانست و گفت: فرهنگ‌سازی و به نوعی بیان، بررسی، نقد و تحلیل موضوعات مختلف و همچنین تأثیر تکنولوژی‌های نوین ارتباطی در تسریع انتشار مطالب و وقایع در نقاط مختلف کشور، در تعیین خط مشی، تفسیر و تحلیل مسائل، اظهار‌نظر و پیش‌بینی برخی رویدادها و همچنین برنامه‌ریزی مناسب برای استان‌ها از نقش‌های تأثیرگزار نشریات است.
فعال رسانه‌ای استان مرکزی پیرامون مشکلات دفاتر نشریه‌ها و رسانه‌های کاغذی شهر اراک افزود: علاوه‌بر گسترش فضای مجازی و کم‌رنگ شدن رسانه‌های چاپی، یکی از معضلات نشریات و مطبوعات کاغذی، موضوع اقتصادی است، به عبارت دیگر مسئله اقتصادی هم توان مالی مطبوعات را تضعیف کرده و هم قدرت خرید مصرف‌کنندگان را کاهش داده است.
مدیر مسئول نشریه بهرنگ بیان کرد: به دلیل عدم وجود تقاضای نشریات کاغذی، عرضه آن نیز با مشکلاتی مواجه شده است، از این رو، اکثر رسانه‌های مکتوب در وضعیت رکود قرار گرفته‌اند.
مرادی عنوان کرد: در میزان تأمین کاغذ مشکلی وجود ندارد اما مسئله حائز اهمیت وضعیت مالی مجموعه‌های نشریه است، زیرا با ادارات و سازمان‌ها برای ثبت آگهی خود در نشریات از تعرفه‌هایی با قیمت کم استقبال می‌کنند که با وجود قیمت بالای چاپ و کاغذ، رقم هزینه ثبت آگهی بسیار پایین است.
وی اظهار کرد: این نشریه قبل از افزایش قیمت کاغذ و چاپ، هر هفته چاپ را به صورت منظم انجام می‌داد، اما با وجود افزایش و ناتراز بودن قیمت ثبت آگهی و چاپ آن، این نشریه چاپ خود را به ماهی دو عدد کاهش داده است.
عضو فعال در حوزه رسانه خاطرنشان کرد: اگر مسئولان در تعیین قیمت‌های آگهی منصفانه عمل کنند و چاپخانه‌ها با شرایط بهتری ارائه خدمات چاپ دهند، درصدی از مشکلات نشریه‌ها کاهش می‌یابد.
مرادی تصریح کرد: وضعیت چاپخانه‌ها در شهر اراک مساعد نیست، فرسوده بودن دستگاه‌ها و افزایش قیمت چاپ، بعضی از همکاران را مجبور به دریافت خدمات از دیگر شهرهای همجوار استان می‌کند.
وی بیان کرد: تقاضا می‌شود از همه مسئولان مربوطه که به صنعت چاپ بها دهند و با ارائه خدمات کارگشا، چاپخانه‌های اراک را تجهیز و بهینه کنند، زیرا با وجود فضای مجازی، باز هم رسانه‌های چاپی محبوبیت خود را حفظ کرده‌اند.
چاپ در شهر اراک یک صنعت فراموش شده است
اسدالله فرجی، مدیر چاپخانه بهمن اراک، در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «دیار آفتاب»؛ صنعت چاپ را به عنوان یک صنعت پایه و اساسی در تحرک و پیشرفت سایر صنایع دانست و گفت: صنعت چاپ در شهر اراک یک صنعت فراموش شده است که مسئولان آن هیچ توجهی به این صنعت نمی‌کنند.
وی کهنه بودن تجهیزات چاپخانه‌های استان را به عنوان یک چالش جدی برای صنعت چاپ مطرح کرد و افزود: نقل و انتقال فرهنگ در هر جامعه از صنعت چاپ سرمنشأ می‌گیرد و با وجود مشکلات مختلف هیچ تسهیلات و وامی برای نوسازی و بهسازی تجهیزات پرداخت نشده است.
مدیر چاپخانه بهمن اراک عنوان کرد: تجهیز چاپخانه‌ها نیازمند هزینه‌های زیادی است و بدون ارائه تسهیلات با نرخ پایین و حمایت از سوی دولت، این امر ممکن نخواهد بود.
فرجی اظهار کرد: تأمین کاغذ، فرسودگی دستگاه‌ها، مالیات زیاد، عدم پرداخت بیمه، نبود کارگر ماهر، کمبود و افزایش قیمت قطعات و لوازم مصرفی از مشکلات و معضلات صنعت چاپ است و باعث افزایش قیمت چاپ می‌شود.
وی خاطرنشان کرد: بیشتر مواد مصرفی در چاپخانه‌ها از خارج کشور تأمین می‌شود، به همین دلیل، افزایش قیمت ارز در سال‌های اخیر موجب شده تا هزینه‌های مواد اولیه چاپخانه‌ها چندین برابر شود و این وضعیت به طور طبیعی باعث افزایش قابل توجهی در ارقام فاکتورها می‌شود، به طوری که ممکن است تا دو برابر یا حتی بیشتر افزایش یابد.
مدیر چاپخانه بهمن اراک تصریح کرد: افزایش نرخ‌های چاپ باعث کاهش حجم سفارش‌ها شده و در نتیجه، درآمد این مراکز نیز به طور قابل توجهی کاهش یافته است.
فرجی بیان کرد: کاهش درآمد چاپخانه‌ها تأثیری بر کاهش مالیات نداشته و نرخ‌های مالیاتی نه براساس عوامل ارائه‌شده توسط چاپخانه‌ها، بلکه بر اساس اعلام اداره مالیات و با حداکثر نرخ تعیین‌شده، برای پرداخت به این مؤسسات اعلام می‌شود.