عباس سلیمی نمین، مدیر دفتر مطالعات و تدوین تاریخ ایران در گفتگو با خبرنگار سیاسی شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ با اشاره به خبر کشف بمب باقی مانده از دوران پهلوی دوم در منطقه عشایری کهگلویه و بویر احمد به بازخوانی توطئه های رژیم شاهنشاهی به عشایر و قبایل ایران پرداخت و گفت: برای درک این مسئله باید به گذشته رفت، در گذشته تاریخی، عشایر هم نقش بسیار مهمی در موضوع تمامیت ارضی و هم نقش مهمی در زمینه مسائل اقتصادی ایفا کردند.

وی با بیان اینکه عشایر همزمان هم استقلال سیاسی را به شدت پاس می داشتند و هم تقویت اقتصاد کشور را در دست داشتند، ادامه داد: عشایر نیازهای مصرفی جامعه مانند لبنیات، گوشت، پشم و موارد متعددی دیگری از نیازهای ضروری را تامین کرده و اینگونه حفظ استقلال کشور را تقویت می کردند.

سلیمی نمین با اشاره به اینکه ورود بیگانگان به کشور مسائلی را در این زمینه رقم زد که باید آن را در تاریخ کشور لحاظ کرد، ادامه داد: سلطه انگلیس بر ایران به خاطر اینکه ایران می توانست امنیت هند را که تحت سلطه انگلیس بود مورد مخاطره قرار دهد، موجب شد که بیگانگان نسبت به عشایر ایرانی که عامل جلوگیری از نفوذ بودند به شدت حساس شوند.

وی با بیان اینکه مقاومت عشایر، اشغالگری را به شدت دچار مشکل می ساخت، تصریح کرد: وقتی انگلیسی ها خواستند هرات را از ایران جدا کنند تا مسیر ورود به هند به نوعی دشوار شود، راهی جز توطئه علیه عشایر نداشتند، هند برای انگلیس دریایی از ثروت بود در حالی که هنوز آن زمان نفت در ایران به دست نیامده بود، لذا ایران برای آنها اهمیت چندانی نداشت به جز آنکه اگر به ایران دقت لازم را نداشتند، رقبای آنها از طریق ایران نسبت به هند طمع می ورزیدند، از این رو حمله به جنوب ایران و اشغال آن را آغاز کردند تا هرات از ایران جدا شده و نگرانی آنها نسبت به دستیابی به هند کاهش پیدا کند.

مدیر دفتر مطالعات و تدوین تاریخ ایران با اشاره به اینکه بعد از اشغال جنوب ایران توسط انگلیسی ها این عشایر بودند که بدون کمک دولت مرکزی که به شدت تضعیف شده بود توانستند انگلیسی ها را به صورت خفت بار از ایران بیرون کنند، گفت: عشایر توانستند شرارت انگلیسی ها را در جنوب ایران دفع کنند.این مسئله باعث شد انگلیسی ها نسبت به عشایر غضب ویژه ای پیدا کنند و از آنها عقده ای به دل بگیرند.

انگلیسی ها سرکوب عشایر را به رضاخان واگذار کردند

سلیمی نمین با اشاره به روی کار آمدن رضاخان در ایران بعد از کودتای انگلیس عنوان کرد: بعد از آنکه انگلیسی ها توانستند یک فرد مستبد را به عنوان عنصر مورد نظر خود روی کار بیاورند، یکی از کارهایی که به رضا خان واگذار کردند مسئله سرکوب عشایر بود، عشایری که در نزدیک مرزهای زندگی می کردند و ضمن فعالیت های اقتصادی دفاع از تمامیت ارضی را نیز انجام می دادند بدون اینکه هزینه ای بر دولت مرکزی تحمیل کنند.

وی با اشاره به اینکه هر نیرویی که در صدد دست اندازی به ایران بر می آمد این عشایر بودند که شجاعانه در برابر آن ایستادگی می کردند، ادامه داد: ایستادگی عشایر در تاریخ ایران زبان زد است، ایستادگی امثال رئیسعلی دلواری ها زبان زد بود، اما انگلیسی ها توطئه کردند تا در نهایت با اجیر کردن یک مزدور داخلی توانستند او را از پای در بیاورند.

مدیر دفتر مطالعات و تدوین تاریخ ایران با بیان اینکه از زمان پهلوی اول سرکوب عشایر در ایران آغاز شد، تصریح کرد: رفتار پهلوی های دست نشانده در ایران با عشایر تاسف و تاثر هر ایرانی را برانگیخته می کند. عشایر را از جنوب به صورت قپانی می بردند، چوبی در آستین مردان عشایر می کردند تا دستانشان بدون حرکت بماند و می بستند تا هیچ کاری نتوانند بکنند، در فصل های نامناسب آنها را کوچ می دادند تا دام هایشان تلف شود. همین باعث شد که عشایر به شدت به لحاظ اقتصادی ضربه بخورند، برخی هم که مقاومت می کردند با روش های نظامی سرکوب می شدند؛ مانند بمباران جنگ گچستان که به بهانه اصلاحات ارضی در منطقه کهگلویه و بویر احمد اتفاق افتاد.

سلیمی نمین گفت: در خاطرات رزم آرا که در آن زمان یک افسر نظامی بود آمده است ما گریه می کردیم که چگونه دام های عشایر تلف می شد، اما مجبور بودیم حرف رضاشاه را گوش بدهیم.

وی با اشاره به اینکه انگلیسی ها دوست داشتند اقتصاد ایران وابسته باشد تا نقشی را که عشایر در اقتصاد کشور  داشت را از بین ببرند، ادامه داد: عشایر مانع وابستگی ما به لحاظ اقتصادی بودند، ضمن اینکه از تمامیت ارضی هم دفاع می کردند، بنابراین آنچه در ارتباط با ضدیت عشایر در تاریخ معاصر می بینیم بر می گردد به ضربه هایی که سلطه گران و زیاده خواهان جهانی از عشایر خوردند؛ بنابراین وجود آنها را مغایر با منافع نامشروع خود در ایران می دیدند. البته گاهی هم عشایر به خاطر ظلمی که به آنها روا می شد دست به توطئه می زدند.

مدیر دفتر مطالعات و تدوین تاریخ ایران با اشاره به اینکه قزاق ها بدترین ظلم ها را نسبت به عشایر مرتکب می شدند، گفت: قزاق هایی که رضاخان روی کار آورده بودند انسان های لااوبالی بودند که به نوامیس عشایر تعرض می کردند، عشایر را تحقیر می کردند؛ برخی عشایر ناگزیر به سمت کوه می رفتند و آنقدر می جنگیدند تا کشته شوند تا این نوع جنایات و تعرضات به نوامیس خود را تحمل نکنند.

سلیمی نمین با بیان اینکه ظلم جدی نسبت به عشایر در دوران پهلوی صورت گرفت، گفت: متاسفانه ما در این زمینه دارای مشکلات جدی هستیم، اگرچه بعد از پیروزی انقلاب تلاش های بسیاری برای احیا عشایر صورت گرفت و زمینه برای ییلاق و قشلاق آنها فراهم شد تا اقتصاد آنها رونق پیدا کنند، اما ضربه مهلک اقتصادی به عشایر در دوران پهلوی وارد شد. حتی در دوران پهلوی پنیر را از هلند وارد می کردیم.

عشایر قربانی نقض حقوق بشر در ایران

وی با اشاره به اینکه پهلوی ها عامل نقض آشکار حقوق بشر علیه عشایر ایران بودند، ادامه داد: در دوران تصدی رضا شاه جنایاتی را علیه عشایر مرتکب شدند که باور پذیر نیست. همانطور که پهلوی ها و متحدان بیگانه آنها نسبت به تمام ملت ایران حقوق بشر را نقض کردند، در جریان جنگ جهانی، انگلیسی ها قحطی را در ایران ایجاد کردند که جنایات ناشی از آن غیر قابل تحمل بود.

وی افزود: در جنگ جهانی دوم هم جنایات زیادی علیه ایران صورت گرفت با اینکه ایران اعلام بی طرفی کرده بود، اما تعرضاتی صورت گرفت و هر جایی را که فکر می کردند مقاومتی در برابر هجومشان به ایران صورت گیرد را بمباران کردند، این اقدامات را عامدانه انجام می دادند.

سلیمی نمین با اشاره به ضرورت انجام اقدامات جدی در خصوص احقاق حقوق از دست رفته ملت ایران توسط بیگانگان عنوان کرد: تلاش هایی در این زمینه صورت می گیرد در حالی که طرح اشغال ایران در جنگ دوم توسط انگلیسی ها اداره می شد حتی روس ها را به ایران کشاندند و اینگونه باز هم به حقوق ایران تعرض شد، از این رو می توانستیم شکایات متقنی را در این باره در مجامع جهانی مطرح کنیم.

کودتای 28 مرداد و مقاومت عشایر در برابر سلطه بیگانگان

مدیر دفتر مطالعات و تدوین تاریخ ایران با اشاره به اینکه عشایر ایران بعد از کودتای 28 مرداد از جمله کسانی بودند که در برابر سلطه بیگانه که از قصد داشت از طریق کودتا امیال خود را دنبال میکرد، مقاومت کردند، ادامه داد: مقاومت عشایر موجب شد که پهلوی دوم هم نسبت به آنها اقداماتی را انجام دهد، به ویژه اینکه در قیام 15 خرداد برخی سران عشایر با امام همراه شده و اعلام همبستگی کردند.

وی با اشاره به اینکه رژیم پهلوی سران و بزرگان عشایر را به خاطر این مقاومت به شدت سرکوب کرد گفت: تنها یک نمونه آن پدر عبدالله شهبازی، پژوهشگر برجسته تاریخ است که از جمله بزرگان عشایر بود و به دلیل مبارزه با رژیم پهلوی دستگیر و اعدام شد، اینها در درون عشیره هایشان طرفداران زیادی داشتند  که حکومت مرکزی تلاش می کرد آنها را به شدت سرکوب کند.

سلیمی نمین با بیان اینکه در پیروزی انقلاب اسلامی هم عشایر نقش تاثیرگذاری داشت گفت: حتی پس از پیروزی انقلاب و زمانی که صدام به ایران تجاوز کرد آنجا هم عشایر در دفاع از تمامیت ارضی و خنثی کردن توطئه جداسازی خوزستان از ایران نقش جدی داشتند و اجازه ندادند این توطئه صورت گیرد.

وی با اشاره به اینکه اگر آمریکا و انگلیس و صهیونیست ها سرمایه گذاری کردند که جنگی را علیه ایران رقم زدند یکی از عوامل خنثی سازی این توطئه ها همواره عشایر بودند، تصریح کرد: اگر مقاومت عشایر نبود، دفاع از تمامیت ارضی سخت می شد، حسن عشایر زندگی در مرز بود از این رو می دانستند که چگونه می شود مقاومت کرد و به مهاجم ضربه زد چون سالها هر عشیره ای در یک منطقه مرزی زندگی می کرد و این بهترین امکان برای مقاومت در برابر نفوذ بیگانگان به شمار می رفت.

مدیر دفتر مطالعات و تدوین تاریخ ایران گفت: عشایر ایران همواره موی دماغ بیگانگان و عوامل روی کار آمده توسط آنها بودند از این رو پهلوی به شدت نسبت به آنها حساس و سیاست راهبردی آنها تضعیف عشایر بود.