به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه آمریکا، در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل، نشست سه‌جانبه‌ای با همتایان خود از جمهوری آذربایجان و ارمنستان – جیحون بایراموف و آرارات میرزویان – برگزار کرد.
در مورد این دیدار، بیانیه‌های رسمی منتشر شده از سوی هر دو طرف، ارمنستان و آذربایجان، به طرز قابل‌توجهی مشابه هستند.
در این بیانیه‌ها آمده است که وزرا "برای انجام تلاش‌های بیشتر در جهت نهایی کردن قرارداد صلح به توافق رسیدند."
وزارت امور خارجه ارمنستان هنوز به طور دقیق توضیح نداده که تا چه اندازه تفاوت‌های مواضع میان طرفین تغییر کرده است.
هویک آقازاریان، یکی از نمایندگان ارشد حزب حاکم «پیمان مدنی»، در گفتگو با خبرنگاران اظهار داشت: در راستای پیشنهاد نیکول پاشینیان نخست‌وزیر ارمنستان برای امضای توافق صلح، پیشرفتی حاصل نشده است. این موضوع پس از بیانیه‌های مشترک طرفین پس از مذاکرات نیز آشکار بود.
آقازاریان همچنین افزود: آمادگی طرفین برای اعمال تلاش‌های اضافی به معنای ادامه کار بر روی موارد توافق‌نشده است. این نشان‌دهنده ادامه مذاکرات برای حل‌وفصل اختلافات باقی‌مانده است، اما هنوز نتیجه قطعی در رابطه با توافق صلح بین ارمنستان و آذربایجان حاصل نشده است.
وی درباره مذاکرات صلح بین ارمنستان و آذربایجان اظهار داشت که در صورت عدم پذیرش پیشنهاد آشکار و ساده از سوی طرف مقابل، توقف کامل روند مذاکرات غیرقابل‌قبول خواهد بود. این رویکرد در سیاست خارجی ما غیرقابل‌پذیرش خواهد بود که بگوییم "اگر شما با این گزینه که یک راه‌حل واضح است موافقت نمی‌کنید، ما به صداقت شما باور نداریم و روند را متوقف می‌کنیم".
آقازاریان تأکید کرد که باید با همان آمادگی و تمایل به مذاکرات ادامه داد و تلاش کرد از طریق گفت‌وگو به نتیجه‌ای مطلوب رسید.
پاشینیان این پیشنهاد را سه ساعت پس از مذاکرات سه‌جانبه در سخنرانی خود در نشست مجمع عمومی بار دیگر مطرح کرده بود.
آمریکا به پیشنهاد پاشینیان واکنشی نشان نداده است
نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان، پیشنهاد کرده بود که ایروان و باکو می‌توانند بر اساس بندهای از پیش توافق‌شده متن قرارداد صلح، یک "توافق انتقالی" امضا کنند. با این حال، دولت آذربایجان بارها این پیشنهاد را رد و اعلام کرده که باکو هیچ سند "ناتمام" صلحی را امضا نخواهد کرد.
موضع آمریکا نیز نسبت به پیشنهاد نخست‌وزیر ارمنستان هنوز مشخص نیست. مقامات آمریکایی تاکنون هیچ اظهارنظر علنی در حمایت از این پیشنهاد نکرده‌اند.
در بیانیه رسمی وزارت خارجه آمریکا تنها آمده است که آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا، "طرفین را به ادامه پیشرفت و نهایی‌سازی توافق در اسرع وقت" فراخوانده است.
تحلیلگران معتقدند که دلایل مختلفی می‌تواند در این موضع‌گیری آمریکا نقش داشته باشد. یکی از این دلایل، درگیری‌های پیچیده منطقه‌ای و ملاحظات ژئوپلیتیکی است که واشنگتن را مجبور به احتیاط بیشتر در تصمیم‌گیری‌ها و اعلام مواضع کرده است.
همچنین، سیاست‌های داخلی آمریکا و اولویت‌های بین‌المللی این کشور، ممکن است بر واکنش نسبت به پیشنهادهای ارمنستان تأثیر گذاشته باشد. در حالی که برخی از کارشناسان تأکید دارند که آمریکا تمایل دارد نقش فعالی در حل‌وفصل بحران‌های منطقه قفقاز داشته باشد، به نظر می‌رسد که فعلاً منافع بلندمدت این کشور باعث شده تا از اتخاذ مواضع سریع و قطعی خودداری کند.
از سوی دیگر، روابط آمریکا با کشورهای همسایه ارمنستان و همچنین سیاست‌های داخلی این کشور، ممکن است بر چگونگی و زمان‌بندی واکنش آمریکا تأثیر بگذارد. با توجه به این پیچیدگی‌ها، پیش‌بینی می‌شود که آمریکا در آینده نزدیک به‌صورت غیرمستقیم یا از طریق میانجی‌گری‌های دیپلماتیک به این مسئله واکنش نشان دهد.
آرتور خاچاطوریان، نماینده مخالف از فراکسیون هایاستان در مجلس ملی ارمنستان، مدعی است: پیشنهاد پاشینیان هیچ حمایتی از هیچ یک از طرف‌ها به دست نیاورده است. با توجه به متن و لحن آن، من این تصور را نداشتم که آمریکایی‌ها بگویند باید این نکته‌ها توافق شود؛ آن‌ها صرفاً خواسته‌اند که متن نهایی شود، یعنی اینکه بگویند متن وجود داشته باشد و آن را امضا کنید. روس‌ها می‌گویند که صلح باید از بیانیه مشترک سه‌جانبه 2020 ناشی شود و من همچنین در موضع‌گیری اروپا هیچ‌گونه اشاره‌ای به حمایت از پاشینیان نمی‌بینم.
این اظهارات نشان‌دهنده نگرانی‌ها در مورد تداوم مذاکرات و شرایط دشوار کنونی بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان است.
موضع باکو تغییر نکرده است
باکو همچنان تغییر قانون اساسی ارمنستان را به‌عنوان پیش‌شرطی برای امضای قرارداد صلح مطرح می‌کند. دولت آذربایجان ادعا می‌کند که در قانون اساسی کنونی ارمنستان، مطالبات ارضی علیه جمهوری آذربایجان وجود دارد.
حکمت حاجی‌اف، مشاور ارشد رئیس‌جمهور آذربایجان در امور سیاسی، در مصاحبه‌ای با روزنامه ایتالیایی لا رپوبلیکا (La Repubblica) که جمعه گذشته منتشر شد، بار دیگر بر این شرط باکو تأکید کرد.
او اظهار داشت که "ما نیاز به تضمین‌هایی داریم." حاجی‌اف همچنین تأکید کرد که نظامی‌سازی مداوم ارمنستان مانعی برای پیشرفت در روند صلح است.
حاجی‌اف معتقد است که بهترین گزینه برای ارمنستان عضویت در اتحادیه‌های نظامی که تهدیدی برای آذربایجان محسوب می‌شوند، نیست بلکه بی‌طرفی است.
تحلیل انتقادی درباره رویکرد نیکول پاشینیان در مذاکرات صلح با آذربایجان
آرتور خاچاطوریان، نماینده اپوزیسیون در مجلس ارمنستان، به وضوح بیان می‌کند که نیکول پاشینیان به دنبال یک مدرک رسمی از جمهوری آذربایجان است که بر روی آن کلمه «صلح» نوشته شده باشد.
او تأکید می‌کند: پاشینیان اکنون فقط از آذربایجان یک برگه درخواست می‌کند که روی آن کلمه صلح نوشته شده باشد، تا بدون نشان دادن محتوای آن برگه به مردم بگوید که "ای مردم، من برای شما صلح آورده‌ام" و با این کار دوباره در قدرت بماند، زیرا کل سیاست او بر اساس آنچه به اصطلاح «برنامه صلح» نامیده می‌شود، بنا شده است.
نکته جالب توجه این است که در برنامه دولت تحت رهبری نیکول پاشینیان، هیچ نشانه‌ای از تلاش برای برقراری صلح با آذربایجان وجود ندارد. با این حال، او در کمپین انتخاباتی سال 2021 وعده ایجاد یک دوران صلح را داده بود. حال با نزدیک شدن به انتخابات پارلمانی بعدی که کمتر از دو سال به آن باقی مانده، باید دید که آیا او می‌تواند به وعده‌های خود عمل کند یا خیر.
این اظهارات نمایندگان ارمنی نشان‌دهنده ناامیدی و انتقاد از رویکرد فعلی دولت ارمنستان در مذاکرات صلح با جمهوری آذربایجان است و به نظر می‌رسد که این کشور باید برای پیشبرد صلح در منطقه و جلب اعتماد مردم، اقدامات جدی‌تری را در دستور کار قرار دهد.