به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از پایگاه خبری تحلیلی «عصر اترک»، نگاهی به آمار و ارقام اشتغال نشان می‌دهد وضعیت زنان کشورمان در این زمینه با وضعیت سایر کشورها تفاوت معناداری دارد؛ نسبت تعداد شاغلان از جمعیت زنان بالای ۱۵ سال در ایران ۱۲ درصد بوده؛ این میزان در سال ۲۰۲۳ در ترکیه ۳۱ درصد، بحرین ۴۲ درصد، ترکمنستان ۴۸ درصد، مالزی ۵۰ درصد، امارات و اندونزی ۵۲ درصد و در قطر ۶۴ درصد اعلام شده است.
البته طبق جدیدترین آمارهای مرکز آمار ایران که آبان‌ماه ۱۴۰۲ اعلام شد، میزان مشارکت اقتصادی بانوان در سال منتهی به بهار همان سال، به طور میانگین ۱۳.۳ درصد بوده که نشان از رشد حدود یک‌درصدی مشارکت بانوان در فعالیت‌های حوزه اقتصادی و کسب‌وکار دارد؛ یعنی تعداد بانوان شاغل با حدود یک درصد رشد روبه‌رو بوده است؛ بااین‌حال و بر اساس داده‌های بانک جهانی، فقط ۶ کشور سوریه، عراق، افغانستان، یمن و فلسطین از این منظر ارقامی پایین‌تر از ایران دارند.
هر چند مدیرکل امور بانوان و خانواده استانداری خراسان شمالی در مورد اشتغال بانوان استان اعلام کرده است که بر اساس آخرین آمار حدود ۷۰ درصد از تسهیلات پرداختی در حوزه مشاغل خانگی و تبصره ۱۶ و ۱۸ در سال اخیر به کارآفرینی بانوان استان تعلق‌گرفته است؛ اما به‌رغم وجود ظرفیت‌ها و فرصت‌های پیشرو و زودبازدهی مشاغل خانگی، وضعیت استان از حیث ساختاری در این حوزه چندان رضایت‌بخش نیست.
نبود تسهیلات با کارمزد پایین
گلثوم کوهی تولیدکننده موفق خراسان شمالی در گفتگو با خبرنگار ما گفت: باعلاقه‌ای که به ابریشم‌بافی از کودکی داشتم به این هنر و حرفه روی آوردم و هم اکنون از نوغان‌داری تا بافت پارچه را انجام می‌دهیم.
وی در ادامه افزود: پرورش کرم ابریشم، تولید ابریشم و محصولات ابریشمی از جمله فعالیت‌های مهم و ریشه‌دار در خانواده من محسوب می‌شود.
این بانوی کارآفرین تصریح کرد: برای پرورش کرم ابریشم نیاز به مکان مناسب، تمیز، بدون بو، گرم و دارای برگ توت است و هر لحظه باید از کرم‌های ابریشم به‌خاطر حساسیت بالای آن و دوری از سایر حشرات مراقبت کرد.
وی خاطرنشان کرد: رایج‌ترین رنگ‌های مورداستفاده در ابریشم‌بافی رنگ‌های آبی، قرمز، سبز و مشکی است که درگذشته از رنگ‌های طبیعی چون روناس، پوست گردو، پوست انار و … استفاده می‌شده که دارای ثبات بالایی بودند؛ ولی امروزه از رنگ‌های شیمیایی بادوام کم، استفاده می‌شود.
کوهی کیفیت پایین رنگ را یکی از مشکلات ابریشم‌بافی عنوان کرد و افزود: نبود تسهیلات با کارمزد پایین و اخذ مجوز از دیگر مشکلات این حرفه است.
وی بیان کرد: وجود بازار خارجی و نمایشگاه‌های دائمی ابریشم‌بافی می‌تواند در معرفی این حرفه و کمک به اقتصاد کشور تأثیر بسیاری بگذارد.
نبود بازار فروش
این بانوی کارآفرین عنوان کرد: بسیاری از مردم استان مایل به فعالیت در این حرفه هستند؛ اما عدم توانایی و نبود بازار مناسب فروش باعث کناره‌گیری از این هنر شده است.
کوهی خاطرنشان کرد: با افزایش ۱۰۰ درصدی نسبت به گذشته از طریق ما برای ۴۰ نفر اشتغال‌آفرینی شده است.
وی افزود: بیشترین تولیدات بنده در استان خراسان شمالی به فروش می‌رسد و تعداد بسیار کمی در خارج از استان به‌ویژه خارج از کشور است.
این بانوی کارآفرین با تأکید بر حمایت مسئولین در این حوزه، گفت: برای تسریع در تولید و افزایش کیفیت بافت‌های ابریشمی نیاز به حمایت مسئولین جهت تعویض و ارتقای دستگاه‌های بافندگی است.
نرخ اشتغال بانوان خراسان شمالی ۲۰ درصد
معاون دفتر امور زنان و خانواده استانداری خراسان شمالی در گفتگو با خبرنگار ما با این عنوان که خوشبختانه زنان خراسان شمالی در عرصه‌های اجتماعی و اقتصادی حضور پررنگی دارند، گفت: بسترهای فعالیت بیشتری باید برای بانوان شاغل استان فراهم کرد.
سیده‌مریم برکاتی در ادامه با اشاره به اینکه در سه‌ماهه ابتدایی امسال نرخ مشارکت بانوان استان ۲۰ درصد بوده، افزود: نرخ اشتغال بانوان نیز ۸۶/۳ درصد است.
معاون دفتر امور زنان و خانواده استانداری خراسان شمالی خاطرنشان کرد: همچنین بر اساس آمار دریافتی از سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، نرخ اشتغال بانوان خراسان شمالی در سال ۱۴۰۲ نسبت به سال ۱۴۰۱ کاهشی بوده است.
وی با بیان اینکه حمایت از مشاغل خرد و خانگی بانوان کارآفرین استان یکی از دغدغه‌های اصلی این اداره کل در سال‌های اخیر بوده، افزود: این امر با همکاری دستگاه‌های متولی پیگیری شده و بر اساس آمار دریافتی از اداره کل اقتصاد و دارایی استان حدود سه هزار و ۳۰۸ طرح از هفت هزار و ۴۳۲ طرح ثبت نامی در سامانه تک «سامانه جامع تسهیلات کشور»، مستقر در وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی تا فروردین ۱۴۰۳ به مبلغ چهار میلیارد ۵۶۶ میلیون ریال مربوط به ثبت‌نام و تسهیلات پرداختی به بانوان است.
برکاتی تصریح کرد: همچنین بر اساس آمار دریافتی از اداره کل تعاون کار و رفاه اجتماعی خراسان شمالی از گزارش آماری منابع جزء سه، بند تبصره ۱۸ قانون بودجه سال ۱۴۰۲، از یک هزار و ۶۱۵ طرح تسهیلات پرداختی، ۷۴۶ طرح مربوط به بانوان بوده است.
وی تأکید کرد: در حوزه دریافت مجوز مشاغل خانگی نیز حدود ۷۵ درصد آمار به بانوان استان اختصاص‌یافته است.
بخش خدمات و کشاورزی بیشترین سهم اشتغال بانوان خراسان شمالی
برکاتی در ادامه گفت: بیشترین سهم اشتغال بانوان خراسان شمالی، در شهرها با ۸۲/۸ درصد به بخش خدمات و در روستاها با ۷۲/۲ درصد به بخش کشاورزی اختصاص‌یافته است.
وی با اشاره به آمار چند سال اخیر استان در حوزه اشتغال بانوان، عنوان کرد: وضعیت خراسان شمالی در نرخ اشتغال، مشارکت اقتصادی بانوان و نرخ بیکاری نسبت به میانگین کشوری وضعیت بهتری داشته است.
برکاتی با این عنوان که بانوان در حوزه اشتغال نسبت به آقایان با چالش‌های بیشتری روبرو هستند، گفت: دستمزد و امکان رشد کمتر و نبود فرصت‌های شغلی برابر با مردان باوجود بانوان توانمند و تحصیل‌کرده در استان از مهم‌ترین چالش‌های بانوان است که این خود لزوم توجه بیشتر به این حوزه را نشان می‌دهد.
فرهنگ مردسالاری و عدم خودباوری از مهم‌ترین موانع اشتغال بانوان خراسان شمالی
معاون دفتر امور زنان و خانواده استانداری خراسان شمالی عنوان کرد: در کشور ما قوانین زیادی در حوزه اشتغال بانوان تاکنون به تصویب رسیده که می‌توان به قانون ترویج تغذیه با شیر مادر و حمایت از مادران در دوران شیردهی و همچنین بخشی از قانون چهارم، پنجم و ششم توسعه و بسیاری از قوانین دیگر اشاره کرد.
وی در ادامه بیان کرد: البته باوجود تمامی این قوانین موانع زیادی را می‌توان بر سر راه اشتغال بانوان مشاهده کرد که مهم‌ترین آن فرهنگ مردسالاری و عدم خودباوری و اعتمادبه‌نفس بانوان است.
وی اظهار داشت: نبود زنجیره تولید و عدم تصاحب سهم مناسبی از بازار و محدود بودن فروش محصولات در بازارهای محلی و داخلی استان و تضامین دشوار برخی از بانک‌ها، کمبود و بالابودن قیمت مواد اولیه، نوسان قیمت‌ها و تورم، وجود برخی مشکلات در حوزه ثبت برند، کمبود سهمیه بیمه تأمین اجتماعی بافندگان فرش، بالابودن هزینه رهن و اجاره مکان اجرای طرح، مشکل بازاریابی و فروش محصولات در استان را نیز می‌توان به این مشکلات اضافه کرد.
برکاتی با اشاره به نقش مهم زنان در اقتصاد کشور، افزود: در خراسان شمالی نیز بانوان با تولید محصولات منحصربه‌فردی مانند گلیم، سفره کردی، فرش دستبافت، قالیچه ترکمن، محصولات کشاورزی نقش بسزایی در بهبود وضعیت معیشتی خانواده‌ها ایفا می‌کنند.
وی در پایان گفت: ورود سیاست‌گذاران به این عرصه و کمک به ایجاد بازارهای فروش محصولات بومی می‌تواند در تکمیل زنجیره‌های تولید و افزایش سطح درآمد خانواده‌ها بسیار مؤثر باشد.
۸۶/۳ درصد سهم خراسان شمالی در اشتغال بانوان
مهدی اسلام‌خواه در گفتگو با خبرنگار ما گفت: نسبت تعداد شاغلان از جمعیت زنان بالای ۱۵ سال در کشور ۷۸ درصد بوده که این میزان در استان خراسان شمالی ۸۶/۳ درصد است.
وی در ادامه افزود: میزان مشارکت اقتصادی بانوان کشور در سال ۱۴۰۲ به طور میانگین ۱۸/۹ درصد بوده و این میزان در خراسان شمالی 20درصد است.
مدیرکل تعاون کار و رفاه اجتماعی خراسان شمالی بیان داشت: باتوجه‌به اینکه نرخ بیکاری بانوان همواره بیشتر از آقایان بوده، وزارت کار و رفاه اجتماعی، «ستاد ساماندهی و حمایت از کسب‌وکار خانگی» را باهدف نگاه ویژه به اشتغال بانوان تشکیل داد.
اختصاص ۸۰ درصد تسهیلات مشاغل خانگی به بانوان
وی در ادامه گفت: از سال ۱۳۹۰ تاکنون بالای ۸۰ درصد تسهیلات مشاغل خانگی به بانوان اختصاص داده می‌شود.
وی با اشاره به تخصیص اعتبار ۱۴۰ میلیارد تومان جهت مشاغل خانگی در سال ۱۴۰۲، افزود: امسال این میزان به ۱۴۸ میلیارد تومان افزایش یافت که امیدوار هستیم تا پایان سال این اعتبار بیشتر شود.
اسلام‌خواه در رابطه به حمایت این وزارت در حوزه مشاغل خانگی، گفت: متقاضی دریافت این وام باید، در سامانه طرح ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی یا همان سامانه ثبت‌نام وام مشاغل خانگی، به نشانی https://smkh.mcls.gov.ir، ثبت‌نام کرده و در سامانه درگاه ملی مجوزهای کشور، اقدام به احراز هویت و درخواست صدور مجوز، برای کسب‌وکار خانگی موردنظر خود نماید.
وی افزود: متقاضی دریافت وام مشاغل خانگی، نباید از شاغلین دولتی، اعم از رسمی، پیمانی، قراردادی، روزمزد، ساعتی، پروژه‌ای و غیره باشد؛ اما بازنشستگان دولتی، منعی در دریافت وام مشاغل خانگی، نخواهند داشت.
این مقام مسئول تأکید کرد: تسهیلات مشاغل خانگی در چهار حوزه کشاورزی، صنعت، فرهنگی و گردشگری اعطا می‌شود.
وی تعداد رشته‌هایی که توسط وزارت کار جهت دریافت تسهیلات مشاغل خانگی احصاء شده را ۶۰۰ مورد عنوان کرد و افزود: متقاضی باید، در رشته‌ای که قصد فعالیت در آن را دارد، مهارت داشته و گواهی آن را هنگام درخواست وام، در سامانه، بارگذاری کند.
اعطای تسهیلات مشاغل خانگی در در دو حوزه مستقل و پشتیبان
مدیرکل تعاون کار و رفاه اجتماعی خراسان شمالی با بیان اینکه تسهیلات در دو حوزه مستقل و پشتیبان اعطا می‌شود، بیان کرد: تسهیلات مستقل تا سقف ۱۵۰ میلیون تومان و پشتیبان تا سقف چهار میلیارد تومان است.
وی با اشاره به اینکه برای اعطای تسهیلات، شرط سنی ۱۸ سال به‌عنوان حداقل سن لحاظ می‌شود، افزود: سود این تسهیلات چهار درصد با بازپرداخت هفت سال است.
اسلام‌خواه در رابطه به حمایت از فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها توسط این وزارت، عنوان کرد: در قالب طرح مشوق‌های بیمه‌ای وزارت کار، کارفرمایانی که نیروی کار موردنیاز خود را از بین فارغ‌التحصیلان دانشگاهی جذب کنند، به مدت دو سال از معافیت حق بیمه سهم کارفرما برخوردار می‌شوند.
وی با اشاره به طرح یارانه دستمزد وزارت کار، گفت: به‌موجب این طرح، یک‌سوم حداقل حقوق قانون کار تحت عنوان یارانه، توسط وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، به‌صورت ماهانه، بابت بخشی از دستمزد نیروی کار، به کارفرمای واجد شرایط دستورالعمل یارانه دستمزد «حداکثر برای ۱۲ ماه»، پرداخت می‌شود.
پرداخت دو هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان اعتبار تسهیلاتی برای مشاغل خُرد
وی در ادامه به سایر حمایت‌های این وزارت از مشاغل خانگی اشاره کرد و افزود: به‌منظور حمایت از تولید، اشتغال و رشد تولید ملی در تبصره ۲ و ۱۸ قانون بودجه ۱۴۰۳؛ دو هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان اعتبار تسهیلاتی برای مشاغل خُرد پرداخت می‌شود.
مدیرکل تعاون کار و رفاه اجتماعی خراسان شمالی با بیان اینکه بیشترین اشتغال بانوان استان در حوزه خدمات و کشاورزی است، عنوان کرد: ساختار فرهنگی و اقتصادی جامعه از مهم‌ترین موانع اشتغال بانوان است.
وی با اشاره به اینکه بیشتر فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها از بین بانوان هستند، افزود: باتوجه‌به اینکه اکثر مشاغل صنعتی کشور مدرن نیست باعث عدم همخوانی نیاز بازار کار با خروجی دانشگاه‌ها شده است.
وی در ادامه افزود: باوجود بافت فرهنگی و اجتماعی خاص خراسان شمالی امکان حضور بانوان در تمام مشاغل صنعتی وجود ندارد.
اسلام‌خواه ضعف استان در حوزه‌های زیرساختی را یکی دیگر از چالش‌های افراد جویای کار عنوان کرد و گفت: باتوجه‌به جذابیت پایین مشاغل و عدم پرداخت حداقل قانون کار توسط کارفرما باعث شده رغبتی توسط کارجویان برای اشتغال در آن شغل نباشد و در نتیجه کارفرمایان با مشکل روبرو شوند.
نتیجه‌گیری: استان خراسان شمالی در میزان اشتغال بانوان و میزان مشارکت اقتصادی وضعیت خوبی دارد اما نبود بازار فروش محصولات، بروکراسی های اداری برای اعطای تسهیلات، رواج فرهنگ مردسالاری و نبود اعتماد به نفس در بین برخی از بانوان باعث شده که بخش زیادی از بانوان استان نتوانند شغل مناسب داشته باشند و یا اینکه در مشاغلی مشغول به فعالیت شوند که دریافتی مناسبی ندارند و ساعت کاری طولانی هم دارد. وجود ظرفیت‌ها و فرصت‌های پیشرو و زودبازدهی مشاغل خانگی نیازمند توجه و حمایت مسئولان برای رونق اشتغال بانوان استان است.