به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ مواد دندانپزشکی یکی از اساسی‌ترین بخش‌های درمان و بهبود مشکلات دهان و دندانی به‌شمار می‌روند. شناخت و آشنایی با انواع این مواد به دندانپزشکان کمک می‌کند تا بهترین روش درمانی را برای بیماران انتخاب کنند. در ادامه به بررسی انواع مواد دندانپزشکی می‌پردازیم و کاربردهای هر یک را مورد بحث قرار می‌دهیم.
مواد ترمیمی (Restorative Materials)
مواد ترمیمی برای بازسازی و جایگزینی ساختار دندان آسیب‌دیده به‌کار می‌روند. این مواد شامل آمالگام، کامپوزیت، سرامیک، گلاس آینومر و... هستند.
آمالگام (Amalgam)
آمالگام یکی از قدیمی‌ترین و پرکاربردترین مواد ترمیمی دندانپزشکی است که از ترکیب جیوه با سایر فلزات مانند نقره، قلع و مس ساخته می‌شود. از مزایای آمالگام می‌توان به دوام و مقاومت بالا در برابر فشارهای جویدن اشاره کرد. با این حال، ظاهر نقره‌ای رنگ آن و نگرانی‌های مربوط به استفاده از جیوه باعث شده است که امروزه کمتر مورد استفاده قرار گیرد.
کامپوزیت (Composite)
کامپوزیت‌ها از جمله مواد ترمیمی هستند که به دلیل زیبایی و شباهت رنگ به دندان طبیعی، بسیار محبوب‌اند. این مواد از ذرات ریز شیشه یا سرامیک درون یک ماتریکس رزینی ساخته شده‌اند. مزیت اصلی کامپوزیت‌ها، قابلیت بازسازی بافت دندانی با زیبایی و تطابق با دندان‌های طبیعی است. با این حال، دوام آنها نسبت به آمالگام کمتر است و نیاز به مراقبت بیشتری دارند.
سرامیک (Ceramic)
مواد سرامیکی از جمله پرسلان، به دلیل زیبایی و مقاومت در برابر لکه‌ها بسیار مورد توجه هستند. سرامیک‌ها بیشتر در ترمیم‌های گسترده مانند روکش‌ها، ونیرها و اینله‌ها استفاده می‌شوند. این مواد با بافت طبیعی دندان هماهنگی بسیار خوبی دارند و از نظر زیبایی فوق‌العاده‌اند. اما نسبت به کامپوزیت و آمالگام گران‌تر هستند و برای نصب نیاز به تکنیک‌های پیشرفته‌تر دارند.
گلاس آینومر(Glass Ionomer)
گلاس آینومرها از ترکیب اسیدهای آلی و پایه‌های معدنی ساخته می‌شوند و برای ترمیم دندان‌های کودکان و مناطق کم فشار مناسب‌اند. این مواد قابلیت آزادسازی فلوراید دارند که به پیشگیری از پوسیدگی دندان کمک می‌کند. با این حال، شیشه یونومرها به دلیل ضعف مکانیکی کمتر در نواحی با فشار بالا استفاده می‌شوند.
مواد قالب‌گیری (Impression Materials)
مواد قالب‌گیری برای ایجاد قالب‌های دقیق از دندان‌ها و بافت‌های دهانی استفاده می‌شوند. این مواد به دندانپزشکان کمک می‌کنند تا پروتزها، ترمیم‌های غیرمستقیم و ابزارهای ارتودنسی را طراحی و بسازند. برخی از رایج‌ترین مواد قالب‌گیری عبارتند از آلژینات، پلی‌وینیل سیلوکسان و پلی‌اتر.
آلژینات (Alginate)
آلژینات یکی از رایج‌ترین مواد قالب‌گیری است که برای ساخت قالب‌های ابتدایی و آزمایشی استفاده می‌شود. این ماده از جلبک‌های دریایی استخراج شده و قیمت مناسبی دارد. با این حال، آلژینات به دلیل دقت کمتر و حساسیت به رطوبت بیشتر در ساخت پروتزهای دائمی استفاده نمی‌شود.
پلی‌وینیل سیلوکسان (Polyvinyl Siloxane)
پلی‌وینیل سیلوکسان یا PVS یکی از دقیق‌ترین و پایدارترین مواد قالب‌گیری است که برای ساخت قالب‌های نهایی استفاده می‌شود. این ماده از انعطاف‌پذیری خوبی برخوردار است و پس از قالب‌گیری تغییر شکل نمی‌دهد، به همین دلیل در پروتزهای دائمی و ترمیم‌های پیچیده مورد استفاده قرار می‌گیرد.
پلی‌اتر (Polyether)
پلی‌اتر یک ماده قالب‌گیری با دقت بالا است که از پایداری ابعادی خوبی برخوردار است. این ماده برای قالب‌گیری‌هایی که به دقت بالا نیاز دارند، مانند ساخت پروتزهای کامل یا جزئی، بسیار مناسب است. با این حال، پلی‌اتر نسبت به PVS حساسیت بیشتری به رطوبت دارد.
چسب دندانپزشکی(Adhesive Materials)
مواد چسبنده در دندانپزشکی برای اتصال ترمیم‌ها به ساختار دندان یا اتصال پروتزها به پایه دندان استفاده می‌شوند. برخی از مهم‌ترین مواد چسبنده عبارتند از سمان‌های دندانپزشکی و سیستم‌های باندینگ.
سمان‌های دندانپزشکی (Dental Cements)
سیمان‌های دندانپزشکی برای چسباندن ترمیم‌ها یا پروتزها به دندان استفاده می‌شوند. این سمان‌ها انواع مختلفی دارند که شامل سمان‌های زینک فسفات، زینک پلی‌کربوکسیلات و رزینی می‌شود. هر نوع سمان مزایا و معایب خاص خود را دارد. به‌عنوان مثال، سمان زینک فسفات بسیار مقاوم است اما ممکن است باعث تحریک پالپ شود، در حالی که سمان‌های رزینی چسبندگی بسیار خوبی دارند اما قیمت بالاتری دارند.
سیستم‌های باندینگ (Bonding Systems)
سیستم‌های باندینگ شامل مواد چسبنده‌ای هستند که برای اتصال کامپوزیت به دندان استفاده می‌شوند. این سیستم‌ها به 8 نوع کلی تقسیم می‌شوند: باندینگ‌های نسل چهارم (Total Etch)، باندینگ‌های نسل پنجم (Self Etch) و باندینگ‌های نسل ششم (Universal) هر یک از این نسل‌ها تکنیک‌های متفاوتی برای ایجاد اتصال قوی بین دندان و ماده ترمیمی دارند.
مواد پروتزی (Prosthetic Materials)
مواد پروتزی برای ساخت پروتزهای دندانی استفاده می‌شوند. پروتزها ممکن است شامل دندان‌های مصنوعی کامل، جزئی، یا روکش‌های ثابت باشند. برخی از مهم‌ترین مواد پروتزی عبارتند از آکریلیک، فلزات و زیرکونیا.
آکریلیک (Acrylic)
آکریلیک‌ها موادی هستند که به‌طور گسترده در ساخت دندان‌های مصنوعی استفاده می‌شوند. این مواد به‌دلیل سبکی، قیمت مناسب و قابلیت شکل‌دهی بالا مورد توجه قرار دارند. با این حال، آکریلیک‌ها مقاومت کمتری نسبت به مواد دیگر دارند و ممکن است به مرور زمان سایش پیدا کنند.
فلزات (Metals)
فلزات، به‌ویژه آلیاژهای طلا و کروم-کبالت، به‌طور گسترده‌ای در ساخت پروتزهای ثابت مانند روکش‌ها و پل‌ها استفاده می‌شوند. فلزات به دلیل مقاومت بالا در برابر خوردگی و تحمل فشارهای زیاد بسیار کارآمد هستند. با این حال، ظاهر فلزی آنها از نظر زیبایی‌شناختی ممکن است برای برخی بیماران ناخوشایند باشد.
زیرکونیا (Zirconia)
زیرکونیا یک ماده سرامیکی پیشرفته است که در پروتزهای دندانی به دلیل مقاومت و زیبایی بالا به‌کار می‌رود. زیرکونیا علاوه بر اینکه از نظر زیبایی مشابه دندان طبیعی است، مقاومت بسیار بالایی در برابر شکست و سایش دارد. این ماده برای ساخت روکش‌ها و پل‌های دندانی بسیار مناسب است.
مواد ارتودنسی (Orthodontic Materials)
مواد ارتودنسی برای اصلاح ناهنجاری‌های دندانی و فکی به‌کار می‌روند. این مواد شامل براکت‌ها، سیم‌ها و الاستیک‌ها هستند که در فرآیند صاف کردن دندان‌ها استفاده می‌شوند.
براکت‌ها (Brackets)
براکت‌ها اجزای کوچکی هستند که به دندان‌ها چسبانده می‌شوند و به‌وسیله سیم‌ها به یکدیگر متصل می‌شوند. براکت‌ها از جنس‌های مختلفی مانند فلز، سرامیک و پلاستیک ساخته می‌شوند. براکت‌های فلزی از مقاومت بیشتری برخوردارند، اما براکت‌های سرامیکی و پلاستیکی از نظر زیبایی برتری دارند.
سیم‌ها (Wires)
سیم‌های ارتودنسی به براکت‌ها متصل می‌شوند و با ایجاد فشار تدریجی، دندان‌ها را به موقعیت درست هدایت می‌کنند. این سیم‌ها از جنس‌های مختلفی مانند استیل ضدزنگ و نیکل-تیتانیوم ساخته می‌شوند که هر یک ویژگی‌های خاص خود را دارند.
اینها تنها برخی از مواد دندانپزشکی هستند که امروزه در دندانپزشکی مورد استفاده قرار می گیرند و دندانپزشکان باید با آن ها آشنایی داشته باشند.
منبع: مهرنیوز