به گزارش خبرنگار اجتماعی شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ مصرف دخانیات همچنان یکی از بزرگ‌ترین معضلات بهداشت عمومی در ایران و سراسر جهان محسوب می‌شود. براساس آمار وزارت بهداشت، سالانه بیش از ۵۰ هزار نفر در ایران به‌طور مستقیم بر اثر مصرف دخانیات جان خود را از دست می‌دهند و میلیاردها دلار صرف هزینه‌های درمان بیماری‌های مرتبط با سیگار می‌شود. در همین راستا، سیگارها و قلیان‌های الکترونیکی به‌عنوان جایگزین‌های به ظاهر “بی‌خطر” مورد توجه قرار گرفته‌اند.

در سال‌های اخیر، ظهور سیگارها و قلیان‌های الکترونیکی (VAP) توجه بسیاری را به خود جلب کرده است. این محصولات که به‌عنوان گزینه‌هایی کم‌خطرتر نسبت به سیگارهای سنتی تبلیغ می‌شوند، مصرف‌کنندگان را با وعده کاهش آسیب هدف قرار می‌دهند. اما تحقیقات مستقل، از جمله گزارش آکادمی ملی علوم، مهندسی و پزشکی آمریکا، نشان می‌دهد که جوانانی که این محصولات را مصرف می‌کنند، در معرض علائمی همچون افزایش سرفه، خس‌خس سینه و تشدید علائم آسم قرار دارند. همچنین، مطالعه‌ای از دانشگاه کارولینای شمالی به خطرات بیشتر، نظیر آسیب حاد ریه، COPD، آسم، سرطان ریه و افزایش ریسک بیماری‌های قلبی ـ عروقی اشاره دارد.

سارا نیکنام، کارشناس بهداشت عمومی و متخصص در زمینه کنترل دخانیات در گفتگو با راه دانا با اشاره به اینکه افزایش مصرف سیگارهای الکترونیکی بسیار نگران‌کننده است، اظهار داشت: مصرف سیگارهای الکترونیکی در سال‌های اخیر به سرعت در حال افزایش است و این مسئله نگرانی‌های جدی برای سلامت عمومی به همراه دارد. این محصولات، برخلاف آنچه تبلیغ می‌شود، خطرات زیادی برای سلامت دارند.

وی افزود: این تصور که سیگارهای الکترونیکی کم‌خطرتر از سیگارهای سنتی هستند، اشتباه است و باید توجه داشت که نیکوتین موجود در این محصولات به شدت اعتیادآور است و می‌تواند مشکلات جدی برای سلامت عمومی ایجاد کند.

این کارشناس بهداشت عمومی با بیان اینکه تبلیغات گسترده و طراحی‌های جذاب و رنگارنگ این محصولات، به‌ویژه در میان جوانان و نوجوانان، نقش مهمی در جذب آنها دارد، افزود: طعم‌های متنوع و دسترسی آسان به این محصولات باعث شده تا جوانان تصور کنند که مصرف آنها بی‌خطر است، در حالی که واقعیت خلاف این است.

وی با اشاره به اینکه اگر به سرعت اقدامات پیشگیرانه و آگاه‌سازی‌های مؤثر انجام نشود، احتمالاً با افزایش وابستگی به نیکوتین در میان جوانان مواجه خواهیم شد، تصریح کرد: این مسئله می‌تواند تأثیرات منفی بلندمدتی بر سلامت نسل‌های آینده داشته باشد. سیاست‌گذاری‌های سخت‌گیرانه‌تر در زمینه تبلیغات و فروش این محصولات ضروری است و آموزش عمومی باید به بخش اصلی استراتژی‌های مقابله با این بحران تبدیل شود.

این متخصص با تأکید بر اینکه مهم‌ترین اقدام در مقابله با این پدیده، وضع قوانین سخت‌گیرانه‌تر در مورد تبلیغات این محصولات است، عنوان کرد: تبلیغات اغواکننده تأثیر زیادی در افزایش مصرف دارند. آموزش‌های عمومی، به‌ویژه در مدارس و محیط‌های آموزشی، باید تقویت شود تا جوانان و خانواده‌ها به‌خوبی از خطرات این محصولات آگاه شوند. همچنین، ایجاد برنامه‌های ترک نیکوتین و حمایت از کسانی که می‌خواهند سیگارهای الکترونیکی را ترک کنند، اهمیت زیادی دارد.

نیکنام گفت: سیگارهای الکترونیکی همان‌طور که ممکن است در نگاه اول جذاب به‌نظر برسند، اما در واقع خطرات جدی برای سلامت دارند. والدین باید با فرزندانشان درباره این محصولات صحبت کنند و آنها را از خطرات واقعی مصرف نیکوتین آگاه سازند. هیچ لذتی نباید به بهای سلامت فرد تمام شود.

اثرات روانی و گرایش به مصرف

یکی از دلایلی که افراد به سمت سیگارهای الکترونیکی می‌روند، تلاش برای کاهش اضطراب و تنش است. اما یافته‌های علمی خلاف این ادعا را ثابت می‌کنند.

رسانهٔ هلث‌دی نیوز به نقل از امیلی استوکینگز، محقق دانشگاه سیدنی، گزارش داده است که افراد با استرس متوسط و بالا بیشتر به سیگارهای الکترونیکی روی می‌آورند. این مسئله به‌ویژه در نوجوانان با سطح سلامت روان پایین به چشم می‌خورد و مصرف سیگارهای الکترونیکی در این گروه به‌طور چشمگیری بیشتر است.

واقعیت تلخ این است که به‌رغم وعده‌های تبلیغاتی شرکت‌ها، سیگارهای الکترونیکی همچنان خطرات جدی‌ای برای سلامت عمومی دارند و باید با آنها با نگاه دقیق‌تری برخورد شود. آموزش درست و سیاست‌گذاری‌های مناسب می‌توانند نقش مؤثری در مقابله با گسترش این بحران داشته باشند.

اقدامات پیشنهادی:

اعمال محدودیت‌های سخت‌گیرانه‌تر بر تبلیغات سیگارهای الکترونیکی.
افزایش آگاهی عمومی از خطرات سیگارهای الکترونیکی از طریق برنامه‌های آموزشی.
تقویت برنامه‌های پیشگیری و آموزش در مدارس و جوامع.
حمایت از تحقیقات مستقل برای بررسی اثرات بلندمدت مصرف این محصولات.

در نهایت؛ با وجود گسترش فناوری و تغییر شکل دخانیات، مبارزه با مصرف سیگار و حفاظت از سلامت عمومی همچنان به‌عنوان یکی از اولویت‌های اصلی جوامع باید باقی بماند.