به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از پایگاه خبری تحلیلی «مرآت»؛ ویروس نقص ایمنی (HIV) یکی از پیچیده‌ترین چالش‌های پزشکی و علمی بوده که تأثیرات گسترده‌ای بر سلامت عمومی دارد، ایدز (AIDS) مرحله پیشرفته عفونت HIV است که با تخریب سیستم ایمنی بدن را در برابر عفونت‌های فرصت‌طلب آسیب‌پذیر می‌کند.
ویروس ایدز از طریق تماس جنسی محافظت‌نشده، استفاده مشترک از سرنگ، انتقال خون آلوده، و مادر آلوده به فرزند منتقل می‌شود.
استفاده از درمان‌های ضدویروسی (ART) می‌تواند بار ویروسی را کاهش داده و کیفیت زندگی بیماران را بهبود بخشد.
ویروس ایدز می‌تواند سلول‌های (CD4+ T) را هدف قرار داده و با تخریب تدریجی این سلول‌ها، عملکرد سیستم ایمنی را مختل می‌کند.
ویژگی‌های منحصربه‌فرد ویروس ایدز از جمله نرخ بالای جهش و توانایی پنهان شدن در سلول‌های ایمنی، شناسایی و درمان آن را دشوار می‌سازد.
درمان‌های موجود، اگرچه بیماری را کنترل می‌کنند اما به‌دلیل چالش‌هایی مانند مقاومت دارویی و نهفتگی ویروس، نمی‌توانند ایدز را کاملاً ریشه‌کن کنند.
ایدز قابل کنترل است
مهرزاد یونسی در گفتگو با خبرنگار اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «مرآت»؛ در مورد ویروس ایدز، کنترل و تشخیص به‌موقع آن اظهار کرد: ویروس ایدز یکی از مهم‌ترین چالش‌های بهداشتی قرن حاضر بوده که با وجود پیشرفت‌های علمی گسترده همچنان به آگاهی عمومی و اقدامات پیشگیرانه نیازمند است.
فوق‌تخصص بیماری‌های عفونی درادامه افزود: این ویروس با حمله به سیستم ایمنی بدن به‌ویژه سلول‌های (لنفوسیت تی) توانایی بدن برای مقابله با عفونت‌ها را تضعیف می‌کند و به مرحله‌ای می‌رسد که بدن حتی نمی‌تواند با عفونت‌های ساده مقابله کند و این مرحله ایدز نامیده می‌شود اما برخلاف گذشته که این بیماری مترادف با مرگ تلقی می‌شد امروزه با درمان‌های مؤثر می‌توان آن را کنترل کرد.
وی با بیان راه‌های ابتلا و انتقال ویروس ایدز عنوان کرد: ویروس HIV از طریق تماس مستقیم با مایعات آلوده بدن منتقل می‌شود اما شایع‌ترین راه انتقال HIV، تماس جنسی محافظت‌نشده است.
یونسی با اشاره به انتقال خون یا فرآورده‌های خونی آلوده در ابتلا به ویروس گفت: این روش در گذشته شایع بود، اما امروزه با مشاوره‌های پیش از اهدا خون و آزمایش‌های دقیق در مراکز انتقال خون خطر آن تقریباً صفر شده و هیچ خون آلوده‌ای در مراکز انتقال خون یافت نمی‌شود.
وی ادامه داد: استفاده مشترک از سرنگ یا سوزن آلوده به‌ویژه در میان مصرف‌کنندگان مواد مخدر تزریقی یکی از راه‌های اصلی انتقال ویروس محسوب می‌شود.
یونسی با بیان اینکه ویروس ایدز از مادر به فرزند منتقل می‌شود، افزود: این ویروس می‌تواند در دوران بارداری، زایمان یا شیردهی از مادر به نوزاد منتقل شود اما امروزه درمان‌های ضدویروسی می‌توانند این خطر را به زیر دو درصد برسانند.
وی تاکید کرد: انتقال از طریق زخم‌های باز توسط تماس با مایعات آلوده شایع نیست اما امکان‌پذیر است.
فوق تخصص بیماری‌های عفونی با بیان باورهای نادرست درباره انتقال ویروس ایدز خاطرنشان کرد: برخی تصورات غلط درباره راه‌های انتقال ایدز باعث ایجاد تبعیض و ننگ اجتماعی علیه مبتلایان شده در صورتی که تماس‌های روزمره مانند دست دادن، استفاده مشترک از وسایل عمومی، عطسه یا سرفه و بزاق دهان باعث انتقال ویروس نمی‌شود.
وی تصریح کرد: ایدز هنوز درمان قطعی ندارد اما پیشرفت‌های علمی در دهه‌های اخیر زندگی مبتلایان را متحول کرده و درمان ضدویروسی (ART) یکی از مؤثرترین راه‌های کنترل این بیماری به‌شمار می‌رود.
یونسی ادامه داد: این داروها با کاهش بار ویروسی نه‌تنها کیفیت زندگی بیمار را افزایش می‌دهند بلکه خطر انتقال ویروس به دیگران را به‌شدت کاهش می‌دهند اما نکته مهم این است که درمان باید در مراحل اولیه بیماری آغاز شود تا بهترین نتیجه حاصل شود.
وی تشخیص زودهنگام را یکی از عوامل کلیدی در مدیریت HIV دانست و افزود: آزمایش‌های تشخیصی سریع و دقیق مانند آزمایش آنتی‌بادی HIV یا آزمایش PCR می‌توانند وجود ویروس را در مراحل اولیه شناسایی کنند و افرادی که در معرض خطر قرار دارند باید به‌طور منظم آزمایش دهند و در صورت مثبت بودن نتیجه بلافاصله درمان را آغاز کنند.
فوق تخصص بیماری‌های عفونی عنوان کرد: برای کاهش موارد ابتلا به HIV برنامه‌های آموزشی خودایمنی، اهمیت استفاده از سرنگ‌های استریل و استفاده از داروهای پیشگیری (PrEP) نیز به‌عنوان یکی از روش‌های نوین نقش مهمی در کاهش موارد ابتلا دارد.
وی با بیان اینکه یکی از چالش‌های بزرگ مبتلایان به HIV، تبعیض و انگ اجتماعی است افزود: این نگرش‌های منفی می‌تواند مانع از مراجعه به مراکز درمانی و انجام آزمایش شود بنابراین آگاهی‌رسانی عمومی و فرهنگ‌سازی درباره زندگی با HIV می‌تواند به رفع این مشکلات کمک کند.
یونسی ابراز کرد: اگرچه هنوز ایدز چالشی جدی بشمار می‌رود اما به معنای پایان زندگی نیست و آگاهی، پیشگیری و درمان زودهنگام، سه ستون اصلی در مبارزه با این بیماری هستند و همه ما وظیفه داریم با حمایت از مبتلایان و افزایش آگاهی عمومی، گامی در جهت کاهش شیوع HIV و بهبود کیفیت زندگی افراد برداریم.
ویروس HIV دارای نرخ جهش بسیار بالایی است
مهلا سادات سیدمؤمنی در گفتگو با خبرنگار اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «مرآت»؛ در رابطه با تأثیر HIV بر سیستم ایمنی اظهار کرد: ویروس نقص ایمنی (HIV) یکی از پیچیده‌ترین ویروس‌هایی است که بشر تاکنون با آن روبه‌رو شده زیرا این ویروس نه‌تنها سیستم ایمنی بدن را هدف قرار می‌دهد، بلکه با ایجاد تغییرات بنیادین در عملکرد ایمنی، توانایی بدن را برای دفاع در برابر بیماری‌ها از بین می‌برد.
فوق‌تخصص ایمونولوژی در ادامه افزود: سیستم ایمنی بدن شبکه‌ای پیچیده از سلول‌ها، بافت‌ها و مولکول‌هاست که وظیفه شناسایی و مقابله با عوامل بیماری‌زا را برعهده دارد و یکی از اجزای کلیدی این سیستم، سلول‌های لنفوسیت تی هستند که نقش محوری در فعال‌سازی سایر بخش‌های سیستم ایمنی دارند و بدون آن‌ها بدن نمی‌تواند پاسخ مناسبی به عفونت‌ها و بیماری‌ها بدهد.
وی با بیان اینکه ویروس HIV با اتصال به گیرنده‌های سلول لنفوسیت تی وارد آن‌ها شده و از آن‌ها برای تکثیر خود استفاده می‌کند عنوان کرد: این فرآیند نه‌تنها به تخریب سلول‌های CD4 منجر می‌شود بلکه به مرور زمان تعداد آن‌ها در بدن کاهش می‌یابد و این کاهش تدریجی سیستم ایمنی را تضعیف کرده و فرد را مستعد ابتلا به عفونت‌های فرصت‌طلب و سرطان‌های مرتبط با نقص ایمنی می‌کند.
سیدمؤمنی با بیان مراحل تأثیر HIV بر ایمنی بدن خاطرنشان کرد: در گام نخست ویروس به سرعت در بدن تکثیر شده و بار ویروسی افزایش می‌یابد و سیستم ایمنی تلاش می‌کند با ویروس مقابله کند اما معمولاً موفق به کنترل کامل آن نمی‌شود.
وی با اشاره به مرحله نهفته ویروس HIV گفت: این مرحله ممکن است سال‌ها طول بکشد و تعداد ویروس‌ها در بدن کاهش می‌یابد اما همچنان در سلول‌های ایمنی پنهان بوده و سیستم ایمنی در این مرحله تا حدی فعال است اما به تدریج ضعیف‌تر می‌شود.
سیدمؤمنی افزود: در مرحله آخر HIV تبدیل به ایدز می‌شود و در این مرحله تعداد سلول‌های CD4 به‌شدت کاهش یافته و بدن عملاً نمی‌تواند با بیماری‌ها و عفونت‌های ساده مقابله کند.
متخصص ایمونولوژی تاکید کرد: ویروس HIV دارای نرخ جهش بسیار بالایی بوده و این ویژگی شناسایی و مقابله سیستم ایمنی با ویروس را دشوار می‌کند و همین موضوع مانع از توسعه واکسن‌های مؤثر شده است.
وی درادامه افزود: این ویروس می‌تواند در سلول‌های ایمنی پنهان شود و به‌طور موقت از دسترس سیستم ایمنی و داروها خارج شود و این خاصیت، درمان قطعی بیماری را پیچیده‌تر کرده زیرا کل بخش‌های سیستم ایمنی را تحت تأثیر قرار می‌دهد و عملکرد ایمنی بدن را مختل می‌کند.
سیدمؤمنی با اشاره به درمان‌های ایمنی‌محور عنوان کرد: هرچند درمان قطعی HIV تاکنون ممکن نشده اما درمان‌های موجود می‌توانند فعالیت ویروس را به‌طور چشمگیری کاهش دهند، درمان‌های ضد ویروسی از تکثیر ویروس جلوگیری کرده و سطح CD4 را تا حدی بازسازی می‌کنند.
وی با اشاره به درمان‌های نوین در حوزه‌های تحقیقاتی بیان کرد: داروهایی که سیستم ایمنی را برای شناسایی و نابودی ویروس تحریک می‌کنند و ایمنی‌درمانی که شامل استفاده از آنتی‌بادی‌های خاص برای مسدود کردن ورود ویروس به سلول‌ها و تقویت ایمنی بدن می‌شود روش‌هایی امیدوارکننده در کنترل این ویروس به‌شمار می‌روند.
سیدمؤمنی همچنین به درمان‌های ژنی اشاره کرد و افزود: اصلاح ژن‌های سلول ایمنی به‌گونه‌ای که مقاوم به HIV شوند یکی از راهبردهای نوین درمانی است.
وی تصریح کرد: پیشرفت‌های مداوم در علم ایمونولوژی نه‌تنها درک ما از نحوه تأثیر HIV بر بدن را افزایش داده، بلکه به توسعه روش‌های جدید درمانی کمک کرده و واکسن‌های در حال توسعه و راهکارهای درمانی نوین، امید به کنترل و حتی ریشه‌کنی HIV را زنده نگه داشته است.
کودکان مبتلا به HIV به مراقبت ویژه نیاز دارند
سینا دولتخواه در گفتگو با خبرنگار اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «مرآت»؛ با بیان اینکه HIV ویروسی با ساختاری پیچیده است، اظهار کرد: ویروس HIV یک چالش در تاریخ علم ویروس‌شناسی به‌شمار می‌رود زیرا این ویروس با ساختار منحصربه‌فرد و چرخه زندگی پیچیده خود سیستم ایمنی را تخریب می‌کند و مبارزه علمی با آن نیز دشوار است.
فوق تخصص ویروس شناسی با اشاره به ساختار ویروس HIV بیان کرد: این ویروس از خانواده رتروویروس‌هاست که ماده ژنتیکی آن RNA بوده و با استفاده از آنزیمی به نام ترانس‌کریپتاز معکوس، RNA خود را به DNA تبدیل کرده و آن را در ژنوم سلول میزبان ادغام می‌کند.
وی ادامه داد: این ویژگی HIV را به یک انگل مولکولی تبدیل کرده که می‌تواند در داخل سلول‌های بدن پنهان شود و شناسایی آن را برای سیستم ایمنی و داروها دشوار سازد.
دولتخواه عنوان کرد: ویروس HIV به‌وسیله پروتئین‌های خاص سطحی مانند gp120 و gp41 به گیرنده‌های CD4 روی سلول‌های ایمنی متصل می‌شود و این فرآیند به ویروس اجازه می‌دهد وارد سلول شده و چرخه تکثیر خود را آغاز کند.
وی با بیان چرخه زندگی ویروس HIV خاطرنشان کرد: این ویروس ابتدا به گیرنده‌های CD4+ T متصل می‌شود و پس از اتصال وارد سلول شده و RNA خود را آزاد می‌کند و سپس با استفاده از آنزیم ترانس‌کریپتاز معکوس، RNA ویروس به DNA تبدیل می‌شود.
دولتخواه افزود: DNA ویروسی وارد هسته سلول میزبان شده و با ژنوم آن ترکیب می‌شود در این مرحله، HIV به بخشی از سیستم ژنتیکی سلول تبدیل می‌شود و سلول میزبان تحت فرمان DNA ویروسی، اجزای جدید ویروس را تولید می‌کند و این ویروس‌های جدید از سلول میزبان آزاد شده و چرخه تکثیر را ادامه می‌دهند.
فوق‌تخصص ویروس شناسی بیان کرد: ویروس HIV به‌دلیل عدم دقت آنزیم ترانس‌کریپتاز معکوس، به‌سرعت ژنتیک خود را تغییر می‌دهد و این امر باعث می‌شود که سیستم ایمنی نتواند به‌طور کامل با ویروس مبارزه کند و همچنین توسعه واکسن مؤثر دشوار شود.
وی با بیان اینکه ویروس HIV در سلول‌ها پنهان می‌شود گفت: ویروس HIV می‌تواند به‌صورت نهفته در سلول‌های ایمنی باقی بماند و در شرایط مناسب مجدداً فعال شود و این ویژگی حذف کامل ویروس از بدن را بسیار پیچیده می‌کند.
دولتخواه تأکید کرد: در حال حاضر درمان قطعی برای HIV وجود ندارد، اما درمان‌های ضد ویروسی می‌توانند تکثیر ویروس را مهار کرده و بار ویروسی را تا حد غیرقابل شناسایی کاهش دهند، این درمان‌ها به افزایش تعداد سلول‌های CD4 کمک می‌کنند و خطر انتقال ویروس را به‌شدت کاهش می‌دهند و در نتیجه کیفیت زندگی بیماران را بهبود می‌بخشند.
فوق‌تخصص ویروس‌شناسی با اشاره به انتقال ویروس از مادر به کودک اظهار کرد: انتقال HIV از مادر به کودک یکی از مسیرهای مهم انتقال این ویروس بوده و این انتقال می‌تواند در دوران بارداری، زایمان یا شیردهی رخ دهد، اما خوشبختانه با استفاده از درمان‌های ضد ویروسی در دوران بارداری و زایمان خطر انتقال ویروس از مادر به کودک به شدت کاهش یافته است.
وی با بیان اینکه کودکان مبتلا به HIV به مراقبت ویژه نیاز دارند، افزود: سیستم ایمنی آن‌ها هنوز در حال تکامل است و این ویروس می‌تواند اثرات جدی‌تری بر رشد و سلامت آن‌ها داشته باشد و درمان زودهنگام و منظم با داروهای ضد ویروسی برای کنترل بیماری و کاهش اثرات آن بر رشد کودک حیاتی است.