به گزارش خبرنگار سیاسی شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ آیت‌الله سید حسن مدرس، نماینده شجاع و فداکار مردم در مجلس شورای ملی، از چهره‌های بی‌بدیل تاریخ معاصر ایران است که همواره با صدای بلند در برابر ظلم و فساد ایستاد. او که در دوران خود با تحولات سیاسی و اجتماعی عظیمی روبرو بود، نه تنها در عرصه‌های دینی و علمی به‌عنوان یک مرجع معتبر شناخته می‌شد، بلکه در سیاست نیز به‌عنوان یک پیشگام و دلسوز مردم نقش‌آفرینی کرد. رفتار و منش او در برابر قدرت‌های داخلی و خارجی، تا سال‌ها پس از شهادتش همچنان مورد ارجاع قرار می‌گیرد و همچنان یکی از بزرگ‌ترین نمادهای مقاومت در تاریخ معاصر ایران است.
تولد و تربیت؛ فرزند دین و علم
آیت‌الله سید حسن مدرس در سال 1287 هجری قمری در روستای سرابه کچو از توابع اردستان اصفهان به دنیا آمد. او در خانواده‌ای روحانی و مذهبی به دنیا آمد که پدرش سید اسماعیل طباطبایی از فعالان دینی منطقه بود. مدرس در دوران کودکی تحت تعلیمات مذهبی پدرش قرار گرفت و از همان ابتدا عشق به دانش و علم را در دل خود پرورش داد.
مدرس تحصیلات ابتدایی خود را در اصفهان آغاز کرد و پس از آن برای تکمیل آموخته‌های خود راهی نجف اشرف شد، جایی که تحت نظر بزرگانی همچون آخوند خراسانی و میرزا حسن شیرازی قرار گرفت و در آنجا موفق به رسیدن به درجه اجتهاد شد. تحصیلات علمی او نه‌تنها باعث شد که به عنوان یک فقیه برجسته شناخته شود، بلکه او را به فردی آگاه و آشنا به مسائل سیاسی روز تبدیل کرد.
مبارزات سیاسی؛ از مجلس تا تبعید
فعالیت‌های سیاسی مدرس به‌طور عمده در چارچوب مبارزاتش علیه استبداد داخلی و استعمار خارجی شکل گرفت. او از همان ابتدا با انفعال برخی مسئولان در برابر استعمارگران خارجی و فساد داخلی مخالفت کرد و در دوران عضویت در مجلس شورای ملی، به‌ویژه در دوره دوم، نقش بارزی در مخالفت با توطئه‌های خارجی ایفا کرد. مهم‌ترین نمونه این فعالیت‌ها، مخالفت بی‌رحمانه او با قرارداد ۱۹۱۹ بود که به‌وسیله وثوق‌الدوله، نخست‌وزیر وقت ایران، با دولت انگلیس منعقد شده بود. مدرس که خود را حافظ استقلال ایران می‌دانست، با شجاعت تمام در برابر این قرارداد ایستاد و آن را تهدیدی برای تمامیت ارضی کشور تلقی کرد.
در این دوران، فعالیت‌های مدرس نه‌تنها در عرصه سیاسی، بلکه در عرصه دینی و فرهنگی نیز بارز بود. او در حالی که در مجلس شورای ملی حضور داشت، در کنار دیگر علمای برجسته، بر اساس قانون اساسی ایران، به نظارت بر مصوبات مجلس می‌پرداخت. این کار به‌ویژه در شرایطی که ایران تحت فشارهای سیاسی و اقتصادی شدیدی قرار داشت، اهمیت ویژه‌ای داشت. ایستادگی‌های او در این دوران باعث شد تا قدرت‌های استعمارگر نتوانند به راحتی در امور داخلی ایران دخالت کنند.
تبعید و شهادت؛ اوج ایستادگی در برابر ظلم
تبعید و شهادت مدرس در سال ۱۳۱۶ به دست عوامل رژیم پهلوی نقطه عطفی در تاریخ ایران بود. پس از کودتای ۳ اسفند ۱۲۹۹ که منجر به سلطنت رضاخان شد، آیت‌الله مدرس به قزوین تبعید شد و در مدت کوتاهی به شهرهای مختلفی همچون دامغان و مشهد فرستاده شد. در سال ۱۳۰۷، در پی فعالیت‌های بیشتر او در مخالفت با رژیم رضاخان، سرانجام به خواف و سپس به کاشمر تبعید گردید.
در دهم آذرماه ۱۳۱۶، در حالی که مدرس در خانه خود در کاشمر مشغول عبادت بود، عوامل رژیم پهلوی به خانه‌اش حمله کردند. ابتدا قصد داشتند با استفاده از چای مسموم او را به قتل برسانند، اما در نهایت او را هنگام نماز با انداختن عمامه به دور گردنش به شهادت رساندند. این واقعه یکی از تلخ‌ترین لحظات تاریخ ایران بود، چراکه مدرس نه‌تنها یک شخصیت سیاسی، بلکه نماد شجاعت، دیانت و ایستادگی در برابر ظلم و فساد بود.
تأثیرات در نگاه امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری
زندگی و مبارزات آیت‌الله مدرس همیشه مورد توجه امام خمینی (ره) قرار داشت. امام در بسیاری از سخنرانی‌ها و بیانات خود از مدرس به‌عنوان یک الگوی شجاعت و ایستادگی یاد می‌کردند. امام خمینی در تحلیل تاریخ ایران و ضرورت حرکت بر اساس اصول دینی و اخلاقی، همواره به شخصیت مدرس اشاره می‌کردند و او را نمونه‌ای از نماینده‌ای دانستند که هیچ‌گاه از حق خود دست نکشید و برای منافع مردم و کشور ایستاد.
مقام معظم رهبری نیز بارها در سخنان خود به ویژگی‌های منحصر به فرد آیت‌الله مدرس اشاره کرده‌اند. ایشان خصوصاً بر سه ویژگی اصلی مدرس تأکید داشتند: آگاهی، احساس مسئولیت و شجاعت. از دیدگاه رهبر انقلاب اسلامی، مدرس نه‌تنها یک فقیه برجسته بلکه یک سیاستمدار واقعی بود که هیچ‌گاه تحت تأثیر فشارها و تهدیدات قرار نمی‌گرفت و همواره از اصول خود دفاع می‌کرد.
درس‌های تاریخ؛ از مدرس تا امروز
شهید آیت‌الله سید حسن مدرس نه‌تنها به‌عنوان یک شخصیت مذهبی و علمی، بلکه به‌عنوان یک رهبر سیاسی و اجتماعی نیز در تاریخ ایران باقی خواهد ماند. آموزه‌های او در زمینه شجاعت، استقلال‌طلبی و دفاع از حقوق مردم همواره باید در کانون توجه قرار گیرد، به‌ویژه برای کسانی که در مسئولیت‌های سیاسی و اجتماعی قرار دارند. مدرس نشان داد که چگونه می‌توان با حفظ اصول انسانی و دینی در برابر فشارها ایستادگی کرد و هیچ‌گاه از آرمان‌های ملی و اسلامی عقب‌نشینی نکرد.
زندگی مدرس به‌عنوان یک چهره نمونه در تاریخ ایران، همچنان به‌عنوان چراغی برای نسل‌های جدید باقی مانده است. او با نثار جان خود، درس‌های بزرگی از شجاعت، استقامت و مقاومت در برابر ظلم به تاریخ ایران بخشید. امروز، وقتی به پیشرفت‌های ایران و تلاش‌های مختلف در عرصه‌های داخلی و بین‌المللی نگاه می‌کنیم، بازخوانی زندگی این شخصیت بزرگ می‌تواند الهام‌بخش ما در مقابله با چالش‌ها و تهدیدات جدید باشد.