به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ از حرف رک، شب یلدا یا شب چله، یکی از آیین‌های باستانی و مهم ایرانیان است که هر سال در تاریخ ۳۰ آذر، در ایران و کشورهای همسایه جشن‌گرفته می‌شود.
شب یلدا به مناسبت فصل زمستان و نزدیک‌شدن به‌روز تولد خورشید (طلوع خورشید) برگزار می‌شود و با آتش‌افروزی، خواندن شعر و آواز، خوردن آجیل و میوه‌های خشک، خاص و انجام رقص‌های محلی همراه است شب یلدا نماد تلاقی نور و تاریکی، امید به روزگار بهتر و بازگشت نور به زمین است.
شب یلدا تنها یک جشن نیست، بلکه پیوندی عمیق با فرهنگ و تاریخ ایرانیان دارد این مراسم، فرصتی برای نزدیکی و تقویت پیوندهای خانوادگی، اجتماعی و انتقال میراث معنوی به نسل‌های جوان است.
شب یلدا که به بلندترین شب سال معروف است خانواده‌ها به همراه خویشاوندان در خانه بزرگ‌خاندان جمع می‌شوند تا از آیین این شب لذت ببرند.
شب چله به چه معناست
شب یلدا در میان کُردها با برپایی کرسی آغاز می‌شود وسیله‌ای که به‌خوبی آغاز اولین روز سرد سال را گرمابخش می‌کند هرچند این روزها برف و کولاک یلدایی کمتر به‌چشم می‌آید. به یاد دارم وقتی که کودک بودم و برای شب یلدا به خانه مادربزرگ در روستا می‌رفتیم، اولین برف زمستانی نشانه‌ای از آغاز این شب بود و خبر از فرا رسیدن فصل سرد زمستان می‌داد.
شب یلدا با شب اول زمستان آغاز می‌شود و به دو دوره تقسیم می‌شود چله بزرگ که شامل ۴۰ روز اول زمستان است و چله کوچک هم شامل ۲۰ روز بعد از چله بزرگ است چله بزرگ همیشه میان مردم به اسم برادر بزرگ یاد می‌شود و برادر بزرگ همیشه سردتر و سوزناک‌تر از برادر کوچک یعنی چله کوچک است این تقسیم‌بندی به مردم کمک می‌کند تا بهتر با فصول و تغییرات آب‌و‌هوایی سازگار شوند و امیدوار باشند که با عبور از دوره‌های سخت‌تر، روزهای گرم‌تر و روشن‌تر به‌همراه داشته باشند.
شب یلدا در مهاباد، همچون سایر نقاط ایران، فرصتی است برای گردهمایی خانواده‌ها و دوستان به منظور استقبال از بلندترین شب سال و آغاز زمستان. در این شب، مردم به رسم سنتی دور هم جمع می‌شوند و با تدارک سفره‌ای رنگین از میوه‌های فصل مانند انار، هندوانه و نارنگی، آجیل، و شیرینی‌های خانگی، شب را تا دیروقت سپری می‌کنند. قصه‌گویی و شعرخوانی نیز از دیگر آداب شب یلدا در مهاباد است که فضای گرم و صمیمی این شب را بیشتر می‌کند. این شب به نوعی جشن آغاز سال نو خورشیدی نیز محسوب می‌شود و مردم امیدوارند که شب یلدا، نشانه‌ای از برکت و روشنی در طول سال باشد.
آداب‌ورسوم کوردها در ((شه وی چله))
در مهاباد، برای برپا کردن شب یلدا یا شه وی چله، تمام اعضای خانواده و فامیل در همایشی مانند شب نوروز، شب یلدا هم لباس‌های کوردی می‌پوشند و کنار یک کرسی چوبی جمع می‌شوند تا برای زنده کردن آیین و خاطره‌های چندین ساله کوردها، با اجرای بازی جورابین، تعریف حکایت‌های قدیمی، با خواندن شعر کوردی و آواز کوردی و همچنین سفره که در حضور خویشان گشوده شده است پر از سوغاتی‌های محلی، غذاهای محلی، میوه به‌ویژه هندوانه و آجیل، تنقلات سفره بلندترین شب سال را رنگین‌تر می‌کند.
بعد از جوراب بازی نوبت به بازی دوز با “چوز” در کُردی که شکل سنتی این بازی امروزی بود و با نخود و لوبیا انجام می‌شد؛ می‌رسید. همزمان که دو نفر مشغول بازی دوز بودند، دو نفر از اعضای خانواده روی کُرسی مشغول مچ انداختن بودند؛ بعد از همه این‌ها دوباره آرام دور کُرسی می‌نشستیم، مادر بزرگ یا پدربزرگ چیستان یا به اصطلاح کُردی “مه‌ته‌ل” مطرح می‌کرد و هرکسی در تکاپوی یافتن جواب بود.
تجملگرایی در شب یلدا
متأسفانه تجملگرایی و چشم‌وهم‌چشمی باعث شده بلندترین شب سال به پرخرج‌ترین شب سال تبدیل شود و این موضوع باعث کم‌رنگ‌شدن آداب‌ورسوم شب یلدا ایرانیان شده است و توصیه می‌شود که این شب را با رعایت رسوم و آیین‌های ساده پیشینیان بگذرانیم تا بتوانیم این میراث فرهنگی را به نسل‌های آینده منتقل کنیم و آنان نیز ادامه دهند.
این روند می‌تواند به فراموشی سنت‌های ساده و اصیل منجر شود، ارزش‌هایی که در طول قرن‌ها از نسلی به نسل دیگر منتقل شده است، هدف اصلی شب یلدا، یادآوری گرما و محبت خانوادگی در میانه سرمای زمستان و همچنین لذت‌بردن از لحظات ساده اما معنادار است در این شب طولانی، به‌خاطر سپردن ارزش واقعی همبستگی و اشتراک عشق و دوستی مهم‌تر از هر نوع تجملگرایی و رقابت‌های بی‌مورد است.
خبرنگار گروه اجتماعی حرف‌رک برای بررسی میدانی این موضوع راهی بازار مهاباد شد، رشید خضری یکی از مغازه داران میوه در بازار سر برداش مهاباد که واقع در خیابان ملا جامی است، در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی حرف‌رک گفت: مردم دیگر توان خرید میوه برای روزهای عادی هم ندارند، چه برسد به شب یلدا که یکی از مهم‌ترین و سنتی‌ترین جشن‌های ایرانیان است. قیمت میوه و آجیل به شدت افزایش یافته و سر به فلک کشیده است به عنوان مثال، نارنگی و پرتقال کیلویی۴۰ هزار تومان و انار کیلویی ۶۰ هزار تومان به فروش می‌رسد این افزایش قیمت‌ها نه تنها بر روی سفره‌های شب یلدا تأثیر گذاشته، بلکه زندگی روزمره مردم را نیز تحت فشار قرار داده است.
خضری افزود: قشر خاکستری جامعه، که شامل افرادی است که در مرز بین طبقات اقتصادی مختلف قرار دارند، با این شرایط اقتصادی دشوار مواجه شده‌اند. بسیاری از خانواده‌ها برای تأمین نیازهای اولیه خود با چالش‌های جدی روبرو هستند و حالا با این قیمت‌های نجومی، خرید میوه و آجیل برای یک شب خاص مانند یلدا تبدیل به یک آرزو شده است.
یکی دیگر از خریداران میوه و آجیل در گفتگو با گروه اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی حرف‌رک بیان کرد: با توجه به شرایط اقتصادی کنونی، خرید میوه و آجیل برای بسیاری از خانواده‌ها تبدیل به یک چالش شده است. ما انتظار داریم که مسئولان تدابیری برای کنترل قیمت‌ها اتخاذ کنند تا بتوانیم از محصولات تازه و سالم بهره‌مند شویم.
وی افزود: قیمت میوه و آجیل به طور غیرمنتظره‌ای افزایش یافته و این موضوع فشار زیادی بر روی خانواده‌ها وارد کرده است.
آغاز طرح نظارت در آستانه شب یلدا
لقمان نهارده مسئول واحد نظارت و بازرسی اتاق اصناف مهاباد در گفتگو با خبرنگار هالان-۲۴ اظهارکرد: برای کنترل قیمت‌ها و نظارت بر بازار، تصمیم بر این شد که چهار گروه نظارتی متخصص از اداره جهاد کشاورزی و اتاق اصناف تشکیل شود این گروه‌ها توانایی مدیریت و کنترل قیمت‌ها را دارد و با همکاری دو سازمان مذکور، به‌منظور حفظ تعادل در بازار و جلوگیری از افزایش قیمت‌ها، فعالیت می‌کند.
وی افزود: برای ساماندهی قیمت‌های بازار اولین نظارت این گروه بر واحدهای خرید یلدایی شامل میوه، آجیل، شیرینی، خشکبار خواهد بود.
لقمان نهارده در رابطه با این خبر بیان کرد: مسئولان مربوطه با تشکیل تیم‌های بازرسی متشکل از کارشناسان و ناظران، به بررسی قیمت‌ها و کیفیت محصولات در فروشگاه‌ها، سوپرمارکت‌ها و بازارهای محلی خواهند پرداخت. هدف از این اقدام جلوگیری از هرگونه تخلف احتمالی مانند گران‌فروشی، کم‌فروشی و عرضه کالاهای بی‌کیفیت است.
معاون نظارت و بازرسی اداره کل صنعت معدن و تجارت آذربایجان غربی با اشاره به افزایش نامتعارف قیمت برخی اقلام غذایی و میوه و آجیل، در روزهای منتهی به شب یلدا گفت: اجرای طرح نظارتی ویژه شب یلدا در استان از شنبه ۱۷ تا ۳۰ آذرماه با نظارت ۳۱ تیم دو نفره ادامه دارد.