به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛شصت و چهارمین نشست تخصصی اندیشکدۀ راهبردی رسانه‌ها و فضای مجازی با عنوان «بررسی راهبردی عملیات رسانه‌ای در کریدور ترانزیتی آیمک (IMEC)؛ افکارعمومی منطقه و همکاری با اسرائیل» امروز (چهارشنبه ۱۷ بهمن ۱۴۰۳) در خبرگزاری ایکنا برگزار شد.
در ابتدا حمیدرضا حسینی دانا، دبیر علمی نشست، ضمن تبریک ایام دهه فجر اظهار داشت: در دنیای امروز، یکی از مهم‌ترین ارکان اقتصادی، کریدورها و مسیرهای ترانزیتی برای حمل و نقل کالا و انرژی هستند. منطقه‌ای که ما در آن قرار داریم، یکی از بخش‌های استراتژیک برای ترانزیت جهانی به شمار می‌آید.
وی افزود: کریدورهای ترانزیتی با توجه به موقعیت جغرافیایی خاص، برای اتصال کشورهای مختلف و به ویژه برای حمل و نقل انرژی و کالا، بسیار حیاتی هستند. یکی از جنگ‌های اقتصادی امروز، رقابت برای ایجاد و تسهیل این کریدورهاست.
وی ادامه داد: یکی از مهم‌ترین کریدورهای مطرح، کریدوری است که از اجلاس جی۲۰ در هند به تصویب رسید. این کریدور، قرار است کالا و خدمات از کشورهای جنوبی حوزه خلیج فارس را به هند و دیگر کشورهای منطقه منتقل کند. این کریدور شامل مسیرهایی است که از امارات، عربستان سعودی، اردن و حتی رژیم صهیونیستی عبور می‌کند و به بنادر اروپا مانند یونان، لهستان و ایتالیا متصل می‌شود.
حسینی دانا بر اهمیت رقابت‌های موجود میان چین و هند و تأثیر طراحی‌های اقتصادی کشورهای غربی مانند آمریکا و انگلستان در این راستا تأکید کرد. همچنین به حمایت‌های مالی سعودی‌ها از این پروژه اشاره کرد و افزود که این رقابت‌های اقتصادی به نوبه خود اهمیت ویژه‌ای دارند.
وی در ادامه گفت: نکته جالب توجه این است که پس از سال‌ها تلاش برای برقراری ارتباط میان کشورهای عربی و رژیم صهیونیستی، این کریدور ترانزیتی می‌تواند فرصتی برای ارتباط مستقیم میان این کشورها و رژیم صهیونیستی باشد. پژوهشگران اندیشکده بر این باورند که این تلاش‌ها در نهایت موفق نخواهد بود، زیرا افکار عمومی جهانی هنوز نسبت به اقدامات رژیم صهیونیستی و سیاست‌های آن حساس است.
حسینی دانا در ادامه، به بررسی گفتمان‌های رسانه‌ای و تأثیر آنها بر افکار عمومی پرداخته و گفت: پژوهشگران ما که در این جلسه حضور دارند، بررسی‌هایی را در خصوص نحوه ارتباط رسانه‌ها با افکار عمومی انجام داده‌اند. به ویژه در مورد نحوه برخورد با موضوعاتی همچون کودک‌کشی و نسل‌کشی توسط رژیم صهیونیستی، که به شدت توجه و احساسات عمومی را جریحه‌دار کرده است.
وی اشاره کرد: در این میان، اقدامات رسانه‌ها در نحوه پوشش اخبار و تحلیل‌های مربوط به رژیم صهیونیستی و روابط آن با کشورهای عربی، به شدت تأثیرگذار بوده است. نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی در سفر اخیر خود به کشورهای عربی، به دنبال تقویت روابط با این کشورها بوده و نماینده‌ای را به امارات فرستاده است.
وی همچنین به گزارش اخیر کمیساریای حقوق بشر سازمان ملل اشاره کرد که از سکوت برخی کشورهای عربی در برابر نسل‌کشی‌ها و جنایات رژیم صهیونیستی ابراز تعجب کرده است. این گزارش که از نظر بسیاری تحلیلگران مهم است، نشان می‌دهد که تغییرات در سطح منطقه‌ای به سرعت در حال رخ دادن است.
دبیر علمی این نشست در پایان سخنان خود، از پژوهشگران خواست تا نتایج تحقیقات خود را در اختیار حضار قرار دهند و تأکید کرد که این تحقیقات می‌توانند به ما کمک کنند تا درک بهتری از روندهای جاری در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی داشته باشیم. این نشست‌ها نه تنها به تولید راهکارهای علمی می‌پردازند، بلکه می‌توانند به تصمیم‌گیری‌های علمی و استراتژیک در زمینه‌های مختلف کمک کنند.
سپس محمد کاظم کرمی با بررسی طرح جامع خود، تحلیل گسترده‌ای درباره موضع کشور ترکیه و سیاست‌های این کشور در قیاس با دیگر کشورهای منطقه ارائه داد و گفت: کشور ترکیه و رسانه‌های آن در هماهنگی با سیاست‌های دولت، نوعی موضع خاص را دنبال می‌کنند. این موضع ویژه به اهمیت تاریخی و فعلی کریدورهای اقتصادی، مانند کریدور جاده ابریشم، مربوط می‌شود. این مسیرها از دیرباز وجود داشته‌اند و چین نیز با احیای جاده ابریشم موجب حساسیت‌های جهانی شده است. در اجلاس جی ۲۰ نیز کریدور هند-خاورمیانه-اروپا به تصویب رسید که علاوه بر رقابت با جاده ابریشم، تأمین امنیت اسرائیل را هدف قرار داده است. این موضوع در ارتباط با صلح ابراهیم و تهدیداتی مانند حوادث طوفان الاقصی حائز اهمیت است.
وی افزود: از طرف دیگر، رجب طیب اردوغان به دنبال احیای نوع عثمانی و رهبری جهان اسلام است. باوجود حذف ترکیه از مسیر کریدور هند-خاورمیانه-اروپا، ترکیه همچنان تمایل دارد در این طرح مشارکت کند. رسانه‌های ترکیه رویکردی هماهنگ با سیاست‌های دولت را دنبال می‌کنند و به ویژه به پروژه‌هایی چون راه توسعه، که با همکاری عراق و امارات اجرا می‌شود، می‌پردازند.
وی ادامه داد: این رسانه‌ها مانند روزنامه‌های ملیت و ... حتی تحلیل‌هایی درباره سفرهای اردوغان به عراق و قطر و پیگیری پروژه‌های اقتصادی ارائه داده‌اند.
به گفته کرمی؛ سیاست‌های دولت ترکیه در بسیاری موارد ریاکارانه است؛ زیرا از یک سو روابط تندی با اسرائیل در رسانه‌ها را دنبال می‌کنند، ولی از سوی دیگر، مبادلات تجاری با اسرائيل را حفظ می‌کنند.
مهدی مرتضوی و زهرا سهرابی نیز دو پژوهشگر دیگری بوده‌اند که به بررسی و تحلیل رویکردهای رسانه‌های عربستان سعودی و آمریکا پرداخته‌اند.
مرتضوی اشاره کرد که رسانه‌های آمریکایی غالباً بر ابعاد ژئوپلیتیکی و استراتژیک تمرکز دارند و با گزارشات گسترده و تحلیلی در تلاشند تا افکار عمومی جهانی را برای تقویت موقعیت خود در منطقه هدایت کنند.
وی اضافه کرد: در این تحلیل، پروژه IMEC از منظر پوشش رسانه‌ای و تحلیل SWOT در رسانه‌های عربی مورد بررسی قرار گرفته است.
مرتضوی توضیح داد: رسانه‌های عربی با محوریت بر ابعاد اقتصادی و ژئوپلیتیکی پروژه، به ویژه در ارتباط با چشم‌انداز ۲۰۳۰ عربستان سعودی، توانسته‌اند جنبه‌های مثبت آن را به نمایش بگذارند. در این میان، شبکه العربیه به دلیل تحلیل‌های معتبر خود در زمینه‌های اقتصادی و ژئوپلیتیکی و هماهنگی با استراتژی‌های عربستان، موقعیت برجسته‌ای کسب کرده است.
به گفته مرتضوی، رسانه‌های سعودی، به ویژه الاخباریه و العربیه، در تأکید بر ارائه تحلیل‌ها و اطلاعاتی که فواید پروژه کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا را نشان می‌دهند، تمرکز دارند. این رسانه‌ها از پرداختن به چالش‌ها و مخاطرات موجود در پروژه اجتناب می‌کنند و به شدت وابسته به رویکردها و سیاست‌های دولتی هستند.
مرتضوی افزود: پروژه IMEC به دلیل ابعاد گسترده سیاسی، اقتصادی و ژئوپلیتیکی‌اش از جوانب مختلفی توسط پژوهشگران و نویسندگان در سراسر جهان تحلیل شده است. نویسندگان سعودی همچون عبدالرحمن الرشد و فیصل العبیدی در مقالات خود بر مزایای اقتصادی IMEC برای عربستان سعودی تأکید دارند و این پروژه را به عنوان فرصتی برای تقویت موقعیت عربستان در تجارت جهانی، تحقق اهداف چشم‌انداز ۲۰۳۰ و تنوع‌بخشی به اقتصاد ملی معرفی می‌کنند.
همچنین در پژوهشی مشترک، ماندانا طهماسبی‌نژاد، مهدی اسماعیلی و مقداد ذکی‌زاده به تحلیل رویکردهای رسانه‌های اتحادیه اروپا در قبال مسائل خاورمیانه و رژیم صهیونیستی پرداخته‌اند. در این نشست، ماندانا طهماسبی‌نژاد از یافته‌ها و تحلیل‌های این پژوهش می‌گوید.
به گفته طهماسبی نژاد؛ اروپا در حال حاضر با مشکلات اقتصادی زیادی مواجه است و هرگونه تصمیم‌گیری در این حوزه نیازمند اقناع و همراهی خاصی است. در بخش دوم، رسانه‌های اتحادیه اروپا به عنوان مرجع بسیاری از خبرگزاری‌های جهانی عمل می‌کنند. ما اخبار و تحلیل‌های مربوط به کریدورهای خاورمیانه و رژیم صهیونیستی را از سپتامبر ۲۰۲۳ تا ژانویه ۲۰۲۵ بررسی کردیم. در این بازه زمانی، ۲۰۶ خبر به طور دقیق مطالعه شد. این اتحادیه عمدتاً به شیوه‌ای تحلیل‌محور وارد بحث می‌شود و گزارش‌ها و تحلیل‌های آن بررسی دقیق‌تری دارند.
وی همچنین با اشاره به بررسی استراتژی رسانه‌ای کشورهای مختلف اروپایی گفت: در بخش اول، استراتژی رسانه‌ای ده کشور اروپایی را بررسی کردیم. برای مثال، رسانه‌های آلمانی از نظر حمایت از رژیم صهیونیستی موضع مشخصی دارند و به مباحث امنیتی و اقتصادی توجه ویژه نشان می‌دهند. این نگاه در رسانه‌های سوئدی نیز مشاهده می‌شود، هرچند که آنها از منظر حقوق بشر اصلاحاتی را مطرح کرده‌اند. کشور ایتالیا از منظر رویکرد رسانه‌ای به طور عمل‌گرایانه‌ای به مسائل برخورد کرده و تبلیغات مثبتی درباره رژیم صهیونیستی منتشر می‌کند.
طهماسبی‌نژاد گفت: نکته جالب اینجا است که رسانه‌های انگلیسی به رویکردهای متنوعی پرداخته‌اند، برخی کاملاً موافق و برخی دیگر کاملاً مخالف هستند. در حالی که کشورهای دانمارک و هلند به ابعاد اقتصادی و امنیتی تأکید دارند.
وی بیان داشت: رسانه‌ها در اروپا به طرز ماهرانه‌ای تلاش می‌کنند که رژیم صهیونیستی را به عنوان پایگاهی امن و قابل اعتماد معرفی کنند، امری که تنها به تبلیغات داخلی منتهی نمی‌شود بلکه بُعد جهانی نیز دارد.
در ادامه مقداد زکی زاده با اشاره به نقش رسانه ها در رویکردهای اتحادیه اروپا گفت: در دنیای امروز، رسانه‌ها و فضای مجازی نقش بی‌بدیلی ایفا می‌کنند. حتی در کشورهایی که به‌نوعی ابرقدرت هستند و امکانات لجستیکی زیادی دارند، همراه‌سازی افکار عمومی بسیار مهم است. این موضوع در پروژه‌هایی همانند آنچه درباره آن صحبت شد، نمود بیشتری پیدا می‌کند.
وی افزود: رژیم صهیونیستی و متحدانش، با تجهیزاتی مثل اسلحه و سرمایه، عمدتاً به دنبال همراه‌سازی افکار عمومی برای تحقق اهداف خود هستند. این اقدامات به نوعی نسل‌کشی تدریجی را دنبال می‌کند. در چنین شرایطی، همراهی افکار عمومی به شکلی فراتر از یک پیوست رسانه‌ای ساده اهمیت پیدا می‌کند.
وی ادامه داد: به عبارتی، پروژه‌های مهم آنها نیازمند اقدامات رسانه‌ای فراتر از حد معمول است. رسانه‌ها جزئی از برون‌داد رفتار و منش حاکمیت‌ها و دولت‌ها هستند و معمولاً در راستای منافع آنها فعالیت می‌کنند. همان‌طور که دیدید، برخی کشورها از طریق رسانه‌هایشان تلاش می‌کنند تا این همراهی را به حداکثر برسانند.
زکی زاده با بیان اینکه در جنایت‌ها و پروژه‌های اقتصادی نیز رسانه‌ها نقش حمایتی دارند؛ تصریح کرد: اگر حمایت اقتصادی و توانمندسازی اقتصادی برای رژیم صهیونیستی انجام نشود، طبیعتاً بسیاری از کارهای دیگر آنها نیز دچار مشکل خواهد شد.
وی بیان کرد: سرمایه‌گذاری اقتصادی تمایل به ثبات حداقلی دارد و در مناطقی مانند خاورمیانه که مملو از بی‌ثباتی است، به‌راحتی عملی نمی‌شود. این همان چیزی است که باعث می‌شود رژیم صهیونیستی و متحدانش تلاش کنند تا فضا را به نفع خود تغییر دهند و از بی‌ثباتی منطقه به سود خود بهره‌برداری کنند.
همچنین در این نشست پژوهشگران دیگر نیز تحلیل‌های گسترده‌ای در خصوص کشورهای مختلف و تأثیرات کریدورهای اقتصادی بر جایگاه آنها ارائه داده‌اند.