به گزارش خبرنگار اقتصادی شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ مرکز مبادله ارز و طلای ایران با هدف انجام معاملات با سررسید کمتر از یک سال و نظارت بر داراییهای پایه مانند طلا و ارز افتتاح شد. یک سال بعد، در اواخر ۱۴۰۲، این مرکز از سامانه معاملاتی ویژهای برای خرید و فروش سکه طلا رونمایی کرد. این سامانه به منظور تعیین شفاف قیمتها بر اساس عرضه و تقاضا طراحی شد و قرار بود قیمتهایی پایینتر از بازار آزاد ارائه کند.
کارشناسان بر این باورند که راهاندازی این سامانه، امکان مشارکت گستردهتر مردم در سراسر کشور را در حراج سکه فراهم کرد. علاوه بر این، نزدیک به هزار شعبه بانک ملی در ایران مسئولیت تحویل سکههای خریداریشده به برندگان این حراجها را بر عهده گرفتند.
از ۱۳ اسفند ۱۴۰۱ تا ۱۳ اسفند ۱۴۰۳، مرکز مبادله ارز و طلا توانست طی ۸۰ حراج رسمی، نزدیک به ۹۲۱ هزار و ۱۷۰ قطعه سکه طلا را به متقاضیان عرضه کند. از این تعداد، ۴۴۸ هزار و ۱۹۵ قطعه به ربعسکه، ۱۱۶ هزار و ۷۱۷ قطعه به نیمسکه و ۳۵۶ هزار و ۲۵۸ قطعه نیز به سکه تمام اختصاص داشت. همچنین اعلام شده است که از سال آینده عرضه سکههای تولیدی سال ۱۴۰۴ آغاز خواهد شد.
برخی اقتصاددانان این سیاست را انتقاد کردهاند و هشدار میدهند که چنین اقدامی میتواند آسیبهایی جدی به اقتصاد وارد کند. به عقیده آنها، فروش گسترده سکه با هدف کنترل حباب قیمت و جمعآوری نقدینگی، رویکردی است که در گذشته و طی سالهای ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۸ با فروش بیش از ۱۵ میلیون سکه نیز اجرا شد، اما نتیجهای مطلوب نداشت. آنها این اقدام را اتلاف ذخایر بانک مرکزی و عاملی برای افزایش تقاضای سکه میدانند. با اینکه این سیاست در کوتاهمدت ممکن است تأثیراتی مثبت همچون کاهش قیمت حبابی سکه داشته باشد، اما کارشناسان نسبت به پیامدهای طولانیمدت آن تردید دارند.
دیدگاههای مخالف حراج سکه:
-
کامران ندری این سیاست را ابزاری موقت برای کنترل تورم و کاهش پایه پولی میداند که مستلزم فروش ذخایر طلای بانک مرکزی است.
-
میثم رادپور معتقد است حراج سکه صرفاً برای کاهش حباب قیمت طراحی شده اما بدون حمایت سیاستهای ارزی نمیتواند در بلندمدت
نتیجه مثبتی داشته باشد. وی همچنین بر لزوم شفافیت در اهداف فروش طلا تاکید دارد. -
ابراهیم محمدولی بیان میکند که حراج سکه در نبود تفاوت قیمت با بازار آزاد، تأثیر چندانی در کاهش قیمت نداشته و بانک مرکزی نیز قصد
عرضه سکه با قیمت پایینتر را ندارد.
دیدگاههای موافقان حراج سکه:
-
مجتبی یوسفی این طرح را راهکاری برای مهار نوسانات مصنوعی بازار میداند که آرامش را به خریداران بازمیگرداند.
-
محمدجانی حراج و پیشفروش سکه را ابزاری برای جمعآوری نقدینگی و کنترل حباب قیمت میداند که تأثیری بر ذخایر طلای بانک مرکزی ندارد.
-
محمد کشتیآرای کاهش اخیر قیمت طلا را نتیجه حراج سکه و افت نرخ ارز معرفی کرده و پیشبینی میکند این سیاست به حفظ ثبات بازار کمک
کند.
توجه به این تحلیلها و بررسی پیامدهای بلندمدت این سیاست، برای جلوگیری از آسیبهای احتمالی اقتصادی ضروری است.
کاهش ارزش پول ملی و تبعات آن
عبدالمجید شیخی، اقتصاددان درباره این موضوع با اشاره به کاهش ارزش پول ملی به حدود ۵۰ درصد، به راه دانا؛ گفت: این طرح را به منزله تیر خلاص به اقتصاد کشور ارزیابی کرد. او بیان کرد که این کاهش ارزش، منجر به افزایش قابل توجه قیمتها شده و فروش سکه طلا تنها تأییدی بر این روند است. این کارشناس اقتصادی هشدار داد که شوکهای اقتصادی میتوانند عواقب وخیمی داشته باشند و احتمال دو برابر شدن قیمتها در این شرایط وجود دارد.
ناهماهنگی با قوانین اقتصادی
شیخی به افزایش نرخ ارز و افت ارزش پول ملی اشاره کرده و این اقدامات را مغایر با قانون اساسی و نظام پولی کشور دانست. او تأکید کرد که حراج ذخایر پولی توسط دولت، نه تنها به تثبیت مشکلات قبلی کمک میکند، بلکه باعث خارج شدن بازار از روند طبیعی خود میشود. به گفته او، این سیاست موجب افزایش تقاضا همزمان با افزایش قیمتها شده که به طور کلی بر خلاف قانون تقاضاست.
فروش ذخایر طلای کشور و اثرات آن
این استاد دانشگاه به سیاستهای دولت دوازدهم در فروش ذخایر طلای کشور اشاره کرد و آن را خیانتی بزرگ دانست. او خاطرنشان کرد که این سیاست باعث انتقال منابع مالی از بازارهای مولد به بازارهای غیرمولد میشود و با اهداف اقتصاد اسلامی در تضاد است.
پیشنهادات برای حفظ ارزش پول ملی
شیخی پیشنهاد کرد که برای حفظ ارزش پول ملی، باید پایه پولی بر اساس طلا تعریف شود و پشتوانه آن ذخایر طلا و نقره باشد. همچنین، او بر اهمیت استفاده از ذخایر نفت به عنوان پشتوانه پول تأکید کرد و گفت که دولت باید اطمینان دهد که ارزش اسکناسها بر اساس درصدی از طلا تعیین شود.
تبعات منفی سیاستهای فعلی
این کارشناس اقتصادی در جمعبندی سخنان خود به گزارش رسمی رشد اقتصادی اشاره کرد. طبق آمار، رشد اقتصادی در بهار ۱۴۰۳ به ۴.۷ درصد رسید که در تابستان به ۳.۱ درصد و در پاییز به ۱.۶ درصد کاهش یافت. او هشدار داد که افزایش نرخ ارز و کاهش شدید ارزش پول ملی، به همراه تحریک مردم برای خرید سکه، تأثیرات منفی زیر را به دنبال خواهد داشت:
- خروج سرمایه از بخش واقعی اقتصاد به سمت بخش غیرمولد
- انباشت طلا که عملی حرام است
- کاهش ذخایر طلای ملی و فاصله گرفتن از هدف پایه طلا کردن پول
- انتقال داراییهای مردم به خانهها و تسهیل سرقت
- افزایش تمایل به خروج سرمایه و طلا از کشور
- تسهیل قاچاق
- تعطیلی تولید واقعی به دلیل نگرانی از افت ارزش داراییها
- بیاعتمادی به آینده و بلاتکلیفی در سرمایهگذاری
- سختتر شدن مبادلات پولی و افزایش بیاعتمادی در روابط اقتصادی خارجی
بیشتر بخوانید:
سکههای بانک مرکزی با چه قیمتی پیشفروش میشوند؟
جزئیات قیمتگذاری سکههای پیشفروش ۱۴۰۴؛ چقدر باید بپردازید؟
صوت این گفتگو از زبان این اقتصاددان