به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ از «صبح قزوین»، بحران آب یکی از نظاممسائل استان قزوین به شمار میرود که هر سال با کاهش بارندگیها و در کنار آن برداشت از منابع آب زیرزمینی و سطحی، تشدید میشود و در حال حاضر هم پنجمین سال خشکسالی در این استان را تجربه میکنیم که زنگ هشدار جدی برای بحران آب است.
استان قزوین به لحاظ شرایط جغرافیایی که دارد جزو استانهایی با ظرفیت کشاورزی است به طوری که در بخشهای مختلف تولیدات کشاورزی رتبه اول تا پنجم در کشور را داراست؛ این ویژگی دشت قزوین فرصتی گرانبها برای این استان است اما باتوجه به شرایط بحران آبی، نیاز است با تجهیز به کشاورزی نوین نیز هم از هدررفت آب جلوگیری شود و هم بهرهوری در این بخش را بالا برد.
اجرای طرح «الگوی کشت» یکی از سیاستهای مهم در کشور و استان در انتخاب محصولات راهبردی برای کشت و مدیریت منابع آبی است که در سالهای اخیر به بحث داغی در حوزه کشاورزی تبدیل شده به طوری که بسیاری از کشاورزان به کشت محصولات راهبردی روی آوردند و این امر به کاهش مصرف آب در کشت محصولات و تامین امنیت غذایی کشور کمک کرده است.
سابقه الگوی کشت در قزوین
علی رهانجام در گفتگو با خبرنگار صبح قزوین، اظهار کرد: بحث الگوی کشت در سابقه کشاورزی استان به دهه ۴۰ و ۵۰ بازمیگردد؛ به طوری که اولین کشاورزی نوین کشور در سازمان عمران قزوین و جیرفت پایهگذاری و اجرا شده است.
وی افزود: از این رو کشاورزان قزوین با سیستم و بهینهسازی تولید که امروز تحت عنوان الگوی کشت نام برده میشود نیز آشنا بودند.
معاون تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان قزوین ادامه داد: همچنین در سال ۱۴۰۰ مجلس شورای اسلامی در برنامه بودجه سال ۱۴۰۱ وزارت کشاورزی را مکلف به طرح الگوی کشت یا بهینهسازی تولیدات کشاورزی کرد.
این مسئول بیان کرد: در هجدم آبانماه سال ۱۴۰۱ از الگویه اولیه زراعت رونمایی شد؛ همچنین متعاقب آن وزیر کشور نامهای را به همه استانداران ابلاغ کردند که مسئولیت اجرای الگوی کشت با استانداران و دبیری آن هم برعهده جهاد کشاورزی است.
رهانجام ابراز کرد: خوشبختانه در استان قزوین هم همکاری بسیار خوبی در این زمینه انجام شد و در شورای تامین استان و شهرستانها جلساتی برگزار شد و همه قوای سهگانه مستقر در استان با مقوله الگوی کشت آشنایی پیدا کردند و این روند تا به امروز ادامه داشته است.
وی عنوان کرد: به دلیل بحران آبی که در استان مواجه هستیم و بارشهای اندکی که در این سالها اتفاق افتاده و برای پنجمین سال متوالی خشکسالی را تجربه میکنیم، بحث کشت محصولات راهبردی و غیرراهبردی مطرح است.
طرحهای حمایتی برای کشت محصولات راهبردی
معاون تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان قزوین گفت: محصولات راهبردی شامل گندم، ذرت، پنبه، یونجه، سیبزمینی، پیاز، دانههای روغنی، چغندر قند است که از ۱۵ محصول زراعی که در قالب الگوی کشت تعریف شده نیز ۱۳ محصول را در استان کشت میکنیم به جز سویا و نیشکر.
این مسئول ادامه داد: به کشاورزان استان توصیه کردیم که کشت محصولات غیرراهبردی از جمله هندوانه، کاهو و کلم و... به حداقل ممکن برسد و در برخی مواقع صفر شود چون نیاز کشور، کشت محصولات راهبردی است و دولت از کشت این محصولات راهبری حمایت میکند نه غیرراهبردی.
رهانجام با بیان اینکه مهمترین مسئله در تولیدات پایدار کشاورزی است، تصریح کرد: خوشبختانه کشاورزان استان قزوین هم حمایت و استقبال خوبی از رعایت الگوی کشت داشتند. موارد تخلفی را با همکاری اداره برق، آب منطقهای و دادستانهای سطح استان شناسایی میکنیم و برخورد لازم صورت میگیرد.
وی عنوان کرد:حمایتهایی از قبیل اعطای تسهیلات، کود و نهاده و ... به کشت محصولات راهبردی اختصاص مییابد و حمایتی از محصولات غیرراهبردی اتفاق نمیافتد چراکه استان قزوین هم با بحران کمآبی مواجه است و هم برداشتهایی بیش از ظرفیت منابع آبی استان اتفاق میافتد؛ از طرفی فرونشست دشت قزوین به ویژه در مناطق بوئینزهرا و تاکستان را داریم که کشاورزی در استان قزوین را دچار مخاطره کرده است.
معاون تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان قزوین خاطرنشان کرد: انتقال کشتهای سبزی و صیفی از محیط باز به فضای گلخانه از دیگر سیاستهای ما است که در سالهای اخیر اجرا شده و همچنین ارقام جایگزین که آب کمتری را مصرف میکند از دیگر سیاستهای اجراشده است.
دشت قزوین، دشت ممنوعه است
مسعود نصیری در گفتگو با خبرنگار صبح قزوین، با بیان اینکه وضعیت آب استان قزوین مناسب نیست، اظهار کرد: دشت قزوین نزدیک به ۵۰ سال است که به لحاظ منابع آبی دشت ممنوعه است و نباید برداشت آب از این دشت، بیش از ظرفیت آن اضافه میشد.
وی افزود: ظرفیت آبخوان دشت قزوین اجازه نمیدهد که بیشتر از این به آن فشار وارد کنیم و حتی باید برداشت آب از اندازه فعلی هم کاهش پیدا کند تا بتواند به حالت پایدار برسد.
سرپرست معاونت مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی استان قزوین ادامه داد: باتوجه به اینکه در گذشته بیش از ظرفیت دشت قزوین، از آن آب برداشت شده نیز امروز یکی از مباحثی که پیش آمده علاوهبر بحران آب، فرونشست دشت قزوین است که معضلاتی را به دنبال داشته است که این پدیده با پایین رفتن سطح ایستابی اتفاق میافتد.
این مسئول عنوان کرد: حتی در شرایط افت آبخوان و از دست دادن آب اگر بتوانیم کمبود آب را مشکل آب را از طریق واردات آب حل کنیم دیگر امکان جلوگیری از فرونشست دشت وجود ندارد. یعنی فرونشست دشت یک موضوع جدی در بحث برداشت از منابع آبی است.
نصیری عنوان کرد: شهرستان بوئینزهرا جزو شهرستانهای بحرانی در بحث فرونشست است که براساس آماری که سازمان نقشهبرداری به عنوان متولی این امر ارائه میکند سالانه حدود ۱۷ سانتیمتر فرونشست داریم.
وی اضافه کرد: اگر به این روند ادامه یابد شاید روزی برسد که حتی زیرساختهای استان هم دچار مشکلات جدی شود؛ به عنوان مثال راه، راه آهن، تاسسیات زیربنایی نیز با خطر جدی مواجه خواهند بود بنابراین کنترل منابع آبی علاوهبراینکه میتواند کمک کند که ما به شرایط پایدار منابع آب زیرزمینی برسیم نیز میتواند کمک کند که زیستگاهمان را در خطر نبینیم.
سرپرست معاونت مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی استان قزوین گفت: موضوع فرونشست یکی از معضلاتی است که به صورت جدی با آن مواجه هستیم و باید فکر اساسی برای آن داشته باشیم.
اجرای الگوی کشت، مرحله دوم مدیریت آب در کشاورزی است
این مسئول ابراز کرد: وقتی بحث کشاورزی به عنوان بزرگترین مصرفکننده آب مطرح میشود؛ نیاز است که کار اساسی صورت گیرد. اگر ما بخواهیم برنامه های حل بحران آب را به عنوان مرحلهای ببینیم ، بحث الگوی کشت و افزایش بهرهوری آب کشاورزی در مرحله دوم قرار میگیرد چراکه در مرحله اول باید از برداشتهای مازاد بر ظرفیت آبخوان جلوگیری کنیم.
نصیری با اشاره به اینکه الگوی کشت موضوع بسیار پیچیدهای است و موارد زیادی را شامل میشود، بیان کرد: الگوی کشت از اینجا اهمیت پیدا میکند که در این روش میتوانیم با رعایت یکسری اصول در مواجهه با شرایط کمآبی و در صورت اعمال سیاستهای کنترل میزان برداشت از منابع آبی، امنیت غذایی مردم را تامین کنیم.
وی با بیان اینکه در برنامه ریزی الگوی کشت، مواردی از قبیل اقلیم، تناسب اراضی، فرهنگ، اقتصاد، کیفیت خاک، کیفیت آب و برخی موارد دیگر دخیل است، گفت: صرفا از این بابت که رعایت الگوی کشت باعث برورنرفت از بحران آب میشود؛ نباید به موضوع نگاه کنیم چون لازمه برونرفت از بحران آب این است که کنترلهای لازم در خصوص برداشت از منابع آب سطحی و زیرزمینی را انجام دهیم.
این مسئول با بیان اینکه در زمینه الگوی کشت اتفاقات خوبی در سنوات اخیر افتاده است، عنوان کرد: رعایت الگوی کشت یکی از راهکارهای سازگاری با شرایط کمآبی و خشکسالی است.