به گزارش خبزنگار سیاسی شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ محمد حسنی نژاد پیرکوهی، مدیرکل صلح و امنیت بینالملل وزارت امور خارجه، در نخستین همایش «روز جهانی حافظان صلح» که صبح یکشنبه ۱۱ خرداد ۱۴۰۴ برگزار شد، با تشریح ریشههای شکلگیری سازمان ملل متحد و نقاط ضعف ساختاری آن، تأکید کرد که نابرابری قدرت در شورای امنیت باعث ناکارآمدی این سازمان در مواجهه با چالشهای جدی صلح و امنیت بینالمللی شده است.
وی در ابتدای سخنان خود به پیشینه تاریخی تشکیل سازمان ملل اشاره کرد و گفت: پس از پایان جنگ جهانی اول، اشتیاقی جهانی برای جلوگیری از تکرار آن فاجعه بهوجود آمد. همین روحیه، بهویژه در جریان جنگ جهانی دوم، باعث شد که کشورهای پیروز جنگ پیش از پایان رسمی آن، تدوین منشور ملل متحد را آغاز کنند. این منشور، با هدف ایجاد ترتیبات جدید جهانی و حفظ صلح، پایهگذار سازمان ملل شد.
قدرتهای پیروز جنگ جهانی دوم، ساختاری ناعادلانه بنا کردند
وی با اشاره به امتیازات ویژهای که قدرتهای پیروز جنگ جهانی دوم برای خود در شورای امنیت قائل شدند، خاطرنشان کرد: سازوکار شورای امنیت از همان ابتدا بهگونهای طراحی شد که پنج قدرت اصلی، یعنی همان پیروزهای جنگ، حق وتو و نقش مسلط در تصمیمگیریها داشته باشند. این نابرابری و امتیازطلبی، به نقطهضعف اصلی ساختار سازمان ملل تبدیل شد؛ ضعفی که امروزه نیز باعث ناتوانی سازمان در رسیدگی به بحرانهای واقعی صلح و امنیت بینالمللی شده است.
مدیرکل صلح و امنیت بینالملل وزارت خارجه تأکید کرد: در ۸۰ سال گذشته، سازمان ملل نهتنها نتوانسته از وقوع جنگهای بزرگ جلوگیری کند، بلکه شاهد فجایع بزرگی همچون قتلعامها و نسلکشیها بودهایم؛ فجایعی که امروز نیز در فلسطین جریان دارد و یادآور جنایات قرن بیستم است.
منشور ملل متحد، روی کاغذ مانده است
حسنینژاد با انتقاد از غیرعملیاتی بودن بسیاری از مفاد منشور سازمان ملل، بهویژه فصل هفتم آن، افزود: اگرچه فصل هفتم منشور، اقدامات لازم برای برخورد با تهدیدات جدی علیه صلح و امنیت بینالمللی را پیشبینی کرده، اما به دلیل اختلاف منافع و نبود همکاری میان قدرتهای بزرگ، مواد ۴۲ تا ۴۷ هرگز به مرحله اجرا نرسیدهاند. حتی کمیته نظامی مشترک که در منشور تعریف شده، تاکنون تشکیل نشده است.
وی با بیان اینکه اجرای واقعی فصل هفتم عملاً تعطیل شده، گفت: تنها در دورههای پس از پایان منازعات، شورای امنیت اقدام به اعزام نیروهای حافظ صلح کرده، آن هم نه بر اساس مکانیسمهای پیشبینیشده در منشور، بلکه در چارچوب ترتیبات سیاسی خاص که گاه فارغ از جدیت بحرانها بوده است.
نقش کلاهآبیها در مناطق بحرانی
مدیرکل صلح و امنیت بینالملل وزارت خارجه ادامه داد: با وجود تمام این محدودیتها، نمیتوان از نقش مثبت و اساسی نیروهای حافظ صلح سازمان ملل، موسوم به کلاهآبیها، در ثبات مناطق بحرانی جهان چشمپوشی کرد. این نیروها اغلب در محیطهای متخاصم و دشوار مستقر میشوند و دامنه مأموریت آنها، از صرفاً جلوگیری از درگیری، به حوزههای اجتماعی، فرهنگی و سیاسی نیز گسترش یافته است.
وی اضافه کرد: چندبعدی شدن تهدیدات جهانی مانند تغییرات اقلیمی، مواد مخدر، جنایات سازمانیافته و چالشهای نهادسازی، باعث شده آموزشها و وظایف حافظان صلح نیز ماهیت چندوجهی پیدا کند.
چالشهای عملیاتهای حفظ صلح
حسنینژاد پیرکوهی در بخش دیگری از سخنانش به چالشهای نوظهور عملیاتهای حفظ صلح اشاره کرد و گفت: یکی از آسیبهای جدی در این زمینه، تقدم یافتن اولویتهای کشورهای کمکدهنده بر اولویتهای واقعی کشورهای میزبان بحرانزده است. این مسئله گاه موجب آسیب به فلسفه وجودی مأموریتهای حافظ صلح میشود.
وی در ادامه افزود: مشکلات بودجهای ناشی از کاهش کمکهای بینالمللی نیز یکی دیگر از موانع اجرای مؤثر این عملیاتهاست؛ بهویژه در شرایطی که چالشهای جهانی در حال افزایش است و کشورهای بحرانزده نیازمند حمایت بیشتری هستند.
ایران، کشوری صلحدوست و حافظ صلح
در پایان، مدیرکل صلح و امنیت بینالملل وزارت امور خارجه با قدردانی از تلاشهای نیروهای ایرانی حافظ صلح، گفت: توفیقات نیروهای اعزامی جمهوری اسلامی ایران در عملیاتهای سازمان ملل، نشاندهنده ظرفیت بالای کشورمان در ایفای نقش مؤثر در عرصه صلح و امنیت بینالمللی است. ایران کشوری صلحطلب است و باید جایگاه آن بهعنوان حافظ صلح در مجامع بینالمللی بیشازپیش ارتقا یابد.