به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ از «سفیرافلاک»، لرستان که به استان آبشارهای پُر آب، رودخانههای خروشان و جنگلهای سرسبز معروف است و یکی از پرآبترین استانهای زاگرس و غرب کشور به شمار میآید، به دلیل کاهش شدید نزولات آسمانی با خشکسالیهای پی درپی دست و پنجه نرم میکند.
شهرستان پلدختر و معمولان به عنوان جنوبیترین مناطق استان که سیل سال ۱۳۹۸ در آنها به تیتر یک رسانههای کشور تبدیل شد و خسارتبارترین سیل قرن اخیر در آنها رخ داد، حالا بعد از گذشت ۶ سال از آن سیل ویرانگر، با خشکسالی روبهرو شدهاند تا به دلیل نبود مدیریت آب، بار دیگر مردم و کشاورزان شاهد خسارتهای پی درپی به معیشت و دسترنج خود باشند.
رودخانههای کشکان، چولهول و مادیانرود که دو رودخانه آن در معمولان سرچشمه میگیرند، این روزها و چندینماه زودتر از سالهای گذشته زنگ خطر بیآبی را به صدا درآورده و کشاورزان و باغداران را نگران کرده و دسترنج چندین ساله آنها را در معرض خطر قرار داده است.
در شهرستان پلدختر یکهزار و ۲۰۰ هکتار باغ انجیر وجود دارد که عمده این باغات در مناطق بابازید، جلگه و کرکی قرار دارند و سطح زیر کشت باغات در منطقه معمولان بیش از ۲ هزار و ۵۰۰ هکتار است که ۷۰۰ هکتار باغات منطقه زیودار و بنلار تحتپوشش رودخانه مادیانرود، ۵۰۰ هکتار تحتپوشش چولهول و مابقی تحتپوشش رودخانه کشکان قرار دارند و عمده باغات انجیر در منطقه کلات زیودار، افرینه، چولهول و دمرود افرینه است.
بزرگترین انجیرستان ایران در خطر بیآبی
به گفته امور آب شهرستان پلدختر، رودخانه مادیانرود که بزرگترین انجیرستان ایران را سیراب میکند دبی آن نسبت به سال گذشته ۸۴ درصد کاهش داشته که عدد بسیار نگرانکنندهای است و باید هر چه سریعتر چارهای برای حفظ باغات بزرگترین انجیرستان ایران اندیشیده شود.
رودخانه چولهول به طول ۴۷ کیلومتر از قلعهنصیر شروع شده و با عبور از کوهها و زمینهای کشاورزی در افرینه به رودخانه کشکان سرریز میشود و باغات انجیر منطقه را سیراب و معیشت چندین هزار کشاورز و مردم منطقه را تامین میکند.
دبی این رودخانه به دلیل خشکسالی، برداشتهای بیرویه و غیرمجاز، مدیریت نامناسب منابع آبی نسبت به سال گذشته ۶۶ درصد کاهش پیدا کرده است؛ بهطوری که در روز جمعه دوم خردادماه سال جاری آب آن به آبشار افرینه نرسید و چندین ماه زودتر از سالهای گذشته زنگ خطر بیآبی در منطقه نواخته شد.
این روزها خشکسالی و عدم مدیریت صحیح منابع آبی گریبان کشاورزان را گرفته و زندگی آنها را در تنگنا قرار داده است. مشاهدات میدانی خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «سفیرافلاک» نشان میدهد که دبی رودخانه چولهول به شدت کاهش پیدا کرده و در صورت عدم مدیریت صحیح، باغات منطقه در معرض خطر قرار میگیرند.
کاهش دبی رودخانهها مردادماه سال ۱۴۰۱ یعنی در گرمترین فصل سال و در اوج گرما و پیک برداشت آب رودخانه چولهول، از جریان ایستاد و به سختی باغات منطقه از خشکسالی نجات پیدا کردند، اما امسال چندماه زودتر و در فصلی که هنوز به آن برداشت و گرمای هوا ورود پیدا نکردهایم، زنگ خطر بیآبی به صدا درآمده است که راهکار بلندمدت حل این مشکل و نجات باغات منطقه، بسته به اجرایی شدن سد چولهول در این منطقه دارد؛ سدی که به مطالبه چندین ساله مردم این منطقه تبدیل شده و با وجود نزدیک به ۱۵سال از شروع مطالعات آن هنوز به سرانجام مشخصی نرسیده است.
کاهش شدید دبی رودخانهها در معمولان
اکبر مهری رئیس امور آب پلدختر در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «سفیرافلاک» اظهار داشت: متوسط بارش استان لرستان در سال آبی جاری تا پایان اردیبهشتماه بر اساس آمار سازمان هواشناسی کشور ۳۶۰ میلیمتر بوده که نسبت به سال آبی گذشته حدود ۱۶درصد و نسبت به متوسط دوره آماری حدود ۳۱درصد کاهش داشته است.
وی افزود: متوسط بارش لرستان بر اساس آمار وزارت نیرو در سال جاری ۱۲۹ میلیمتر بوده که نسبت به بلندمدت ۴۶درصد کاهش بارندگی داشته است.
رئیس امور آب پلدختر با بیان اینکه کمترین حجم بارشهای استان در شهرستانهای کوهدشت، رومشکان و پلدختر اتفاق افتاده است، عنوان کرد: مجموع بارش شهرستانهای پلدختر و معمولان در سال آبی جاری یعنی از پائیز سال گذشته تا فروردینماه امسال ۲۶۷ میلیمتر بوده که نسبت به دوره مشابه سال آبی گذشته حدود ۵۰ درصد و نسبت به میانگین بلندمدت حدود ۴۴درصد کاهش داشته است.
وی بیان کرد: میزان دبی رودخانه چولهول در اردیبهشتماه امسال ۹۶۰ لیتر بر ثانیه و سال گذشته ۲.۷۵ مترمکعب و بلندمدت ۵.۵ متر مکعب بوده که نسبت به سال گذشته ۶۶درصد و نسبت به طول دوره آبیاری۸۳ درصد کاهش آبدهی داشته است.
مهری گفت: رودخانه مادیانرود در اردیبهشتماه ۱۱۰میلیمتر بوده که نسبت به سال گذشته ۸۴درصد و نسبت به بلندمدت ۹۳درصد کاهش آبدهی را داشته که این میزان بسیار نگرانکننده است.
وی تصریح کرد: میزان دبی رودخانه کشکان در افرینه در اردیبهشتماه ۱۵متر مکعب بر ثانیه، سال گذشته ۲۵ متر مکعب و بلندمدت ۷۰ متر مکعب بر ثانیه بوده است، یعنی در ایستگاه کشکان افرینه در اردیبهشتماه امسال نسبت به سال گذشته ۳۹درصد و نسبت بلندمدت ۷۹ کاهش داشتهایم.
رئیس امور پلدختر خاطرنشان کرد: رودخانه چمشک در اردیبهشتماه امسال هزار و ۲۴۰ لیتر بر ثانیه بوده که نسبت به اردیبهشت سال گذشته ۴۸درصد کاهش و نسبت به بلندمدت ۴۶درصد کاهش داشته است.
وی افزود: رودخانه قلعهنصیر در اردیبهشتماه امسال ۳۲۰ لیتر بر ثانیه آبدهی داشته که نسبت به اردیبهشت سال گذشته ۴۲درصد کاهش و نسبت به بلندمدت ۴۴درصد کاهش آبدهی داشته است.
عدم رهاسازی آب سد ایوشان
مهری گفت: سطح آبخوانها و سفرههای آب زیرزمینی در شهرستان پلدختر و معمولان طی دوره ۲۰ ساله حدود دو متر افت داشته است و بهطور متوسط سالانه ۱۰سانتیمتر کاهش سطح منابع آبهای زیرزمینی را داریم که به دلیل بروز خشکسالی، کاهش تغذیه و برداشتهای بیرویه از آبهای زیرزمینی است.
وی بیان کرد: در مخازن ۶ سد استان لرستان که حجمشان ۲۰۸متر مکعب است، ۷۳ میلیون متر مکعب آب وجود دارد، یعنی تنها یک سوم سطح مخازن سدهای استان پُر است و دو سوم به علت بروز خشکسالی خالی است.
رئیس امور پلدختر تصریح کرد: آبی که در مخزن سد ایوشان و در بالادست شهرستانهای پلدختر و معمولان قرار دارد، در حال حاضر حدود ۳۷ میلیون متر مکعب است که شرکت آب منطقهای هزار و ۷۰۰ هکتار شبکه آبیاری برای آن اجرا کرده و تعهد دارد که آب این مقدار را تامین کند.
وی گفت: امسال رهاسازی آب از سد ایوشان را نداریم، سنوات قبل چون شبکه نداشت رهاسازی آب را شاهد بودیم، ولی چون در حال حاضر شبکه دارد و تامین آب شبکه تحتپوشش جزو تعهدات سد است، رهاسازی آب نداریم؛ باید این موضوع اطلاعرسانی شود که در حوزه شهرستانهای پلدختر و معمولان به ویژه در پائین دست کشت انجام ندهند.
احداث سد چولهول مطالبه کشاورزان
رئیس امور آب پلدختر تصریح کرد: در صورتی که کشاورزان کشت محصولات آبدوست انجام دهند ما هیچ تعهد و تضمینی برای تامین آب آنها نداریم.
وی اظهارداشت: رهاسازی حقابه ما از سد معشوره یکی از مطالبات مردم است که نماینده مردم پلدختر و معمولان در مجلس در جلسهای با وزیر نیرو بهطور جدی پیگیر این موضوع است.
مهری افزود: در بالادست نباید آب رودخانه را بهصورت بیرویه برداشت و حقابه پائیندست را رها نکنند که این موضوع نیاز به برنامهریزی دارد.
وی با بیان اینکه احداث سد چولهول و بنلار در بلندمدت برای فائقآمدن بر مشکلات ضروری و مطالبه جدی مردم منطقه است و باید اجرایی شود، گفت: در جلسه اخیر وزیر نیرو دستور داد که ماده ۲۳ و ردیف اجرایی سد چولهول اجرایی شود که نیاز به پیگیری دارد.
رئیس امور آب پلدختر عنوان کرد: در سنوات قبل نیز چون اعتبار مطالعاتی سدها یک ردیف متمرکز داشته، مطالعه این سدها پیشرفت چندانی نداشته است. مطالعات مرحله شناخت سد چولهول که شامل ژئوتکنیک، زمینشناسی، آبشناسی و هواشناسی انجام شده و با توجه به بازدیدی که مشاور وزیر نیرو از منطقه، پیگیر مطالعات فاز یک و دو هستند که تکمیل و تحویل دهند تا ردیف اجرایی بگیرد.
وی بیان کرد: در صورت احداث سد چولهول آسیب سیلهای بهاره و زمستانه را میتوان ذخیره کرد، اما در شرایط فعلی آبی برای ذخیره نداریم که بخواهیم از آن استفاده کنیم، همین آب موجود در رودخانههای چولهول، مادیانرود و کشکان است که باید آن را مدیریت کنیم.
کمبود منابع آبی در معمولان
احمدرضا ساتیاروند رئیس جهاد کشاورزی پلدختر در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «سفیرافلاک»، اظهار داشت: براساس آماری که مسئولان امور آب ارائه میدهند منابع آبی سطحی شهرستان معمولان نسبت به سال گذشته ۸۰ درصد کمبود دارد و با توجه به کاهش بارشها و کمبود منابع آبی، محصولات کشاورزی و شرایط کشاورزی مردم خوب نیست.
وی افزود: رودخانه چولهول ۴۷ کیلومتر طول دارد که ۳۷۰ هکتار باغ منطقه از این رودخانه استفاده میکنند؛ باغات منطقه مذکور همه مجوز دارند، بنابراین رسالت ما این است که یک درخت از این باغات خشک نشود؛ با توجه به دبی پایه رودخانهها باید الگوی دوره آبیاری را عملیاتی و اکیپهای جهاد کشاورزی، امور آب و بخشداران فعال و به باغداران اعلام شود در صورتی که میخواهند باغشان حفظ شود باید هفتهای یکبار آن را آبیاری کنند.
وی بیان کرد: اگر روی الگوی آبیاری کار نکنیم دچار مشکل میشویم، باید با توجه به دبی رودخانهها، دوره مدیریت آبیاری باغات را عملیاتی کنیم. اراضی وجود دارند که میتوان آنها را هر ۱۰ روز یکبار آبیاری کرد، ممکن است شاهد کاهش محصول این باغات شویم ولی قطعاً از خشکشدن باغات جلوگیری میکند.
ضرورت مدیریت صحیح منابع آبی
ساتیاروند با بیان اینکه کشاورزان، باغداران و بهرهبرداران باید کمک کنند تا بتوانیم آب را مدیریت کنیم، گفت: موتور آب ۷۰درصد باغات چولهول گازوئیلی و موتور تلمبه است که عملاً ما اختیاری بر روی میزان مصرف آنها نداریم؛ بنابراین باید ساز و کار درستی از طرف جهاد کشاورزی و امور آب در نظر گرفته شود.
وی بیان کرد: کشاورزان منطقه چولهول صدای کمبود آب را در منطقه شنیدند، باغات روزهای گذشته نیاز آبی آنچنانی نداشتند و دوره آبیاری اصلی باغات شروع نشده و حدود ۱۵ روز دیگر پیک آبیاری باغات فرا میرسد.
رئیس جهاد کشاورزی پلدختر تصریح کرد: ۳۲۰ هکتار از باغات منطقه زیودار از جمله مناطق بنلار، بادامستان، سرنجه، زیودار و طاق عباسعلی از رودخانه مادیانرود آبیاری میشوند.
وی با بیان اینکه دبی رودخانه مادیانرود ۸۰درصد کاهش پیدا کرده است که باید آب این منطقه مدیریت شود، عنوان کرد: بیشتر موتورآلات این منطقه برقی است که باید آنها را مدیریت و کنترل کرد و اکیپهای نظارتی باید بازرسیها را آغاز کنند.
ساتیاروند با بیان اینکه ایستگاههای دیزلی غیرمجاز چون سبب مشکل شدهاند باید ساماندهی و یا جمعآوری شوند تصریح کرد: ۵۰درصد باغات ما از طریق پمپاژهای هوشمند و ۵۰درصد از طریق موتورهای دیزلی آبیاری میشوند که باید آنها را مدیریت کنیم.
وی گفت: در بالادست اگر کشتی غیر از باغات که مصرف روزانه دارند، وجود دارد باید شناسایی و با صاحب آن برخورد شود؛ همچنین باید علاوه بر ممنوعیت کشت محصولات آبدوست، از توسعه باغات جلوگیری شود و آبیاری باغات فعلی نیز مدیریت شود.
رئیس جهاد کشاورزی پلدختر عنوان کرد: جهاد کشاورزی مبالغی را بهصورت بلاعوض برای اجرای سیستمهای نوین آبیاری به کشاورزان پرداخت میکند که یکی از این روشها آبیاری قطرهای است.
وی خاطرنشان کرد: متاسفانه کشاورزان و باغداران منطقه یاد گرفتند که باید باغات انجیر را بهصورت غرقابی آبیاری کنند و برای این نوع آبیاری با ایجاد حوضچههایی بالای ۳۰۰ لیتر آب را ذخیره میکنند تا بتوانند آب را رها و باغات را آبیاری کنند.
ساتیاروند گفت: جهاد کشاورزی برای اجرای سیستمهای نوین آبیاری این ظرفیت را دارد و اعلام کرده و برخی باغداران سیستمهای نوین آبیاری را اجرا کردند ولی تنها ۵درصد از کشاورزان این کار را انجام میدهند.
وی تصریح کرد: جهاد کشاورزی برای قطرهای کردن هر هکتار باغ انجیر ۷۵ میلیون تومان و برای اجرای طرح آبیاری بارانی ۵۳ میلیون تومان به باغداران تسهیلات ارائه میدهد، جهاد کشاورزی هیچ مشکلی برای ارائه تسهیلات بلاعوض و ابزارهای تشویقی و مشوقهای لازم به کشاورزان برای تغییر الگوی آبیاری باغات ندارد.
رئیس جهاد کشاورزی پلدختر با بیان اینکه باید با تغییر الگوی کشت با کمترین آب بیشترین بهرهوری را به دست بیاوریم، گفت: قطعاً تنش و قطعی آب در منطقه معمولان را داریم و این تنش دو ماه زودتر شهرستان را درگیر کرده است. با فرمانداران شهرستانهای پلدختر و معمولان نامهنگاری انجام و به آنها اعلام کردیم که زودتر از سالهای گذشته دچار تنش آبی میشویم که باید تدابیر لازم برای مقابله با آن اندیشیده شود.
وی بیان کرد: باید از همین زمان، دوره آبیاری باغات را کاهش داد تا درختان بتوانند سازگارتر شوند و اگر در فصل گرما با کمبود آب مواجه شدیم درختان بتوانند احیا شوند.
ساتیاروند یادآورشد: کمبود سوخت سبب نمیشود کشاورزان موتور تلمبهها را روشن نکنند، چون سوخت را از جای دیگر تامین میکنند. ما باید ابزارهای لازم را داشته باشیم تا دوره آبیاری باغات مدیریت شود.
قطب انجیر سیاه ایران در معرض خطر
مسلم فاضلی بخشدار مرکزی معمولان نیز در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «سفیرافلاک»، اظهار داشت: با توجه به وضعیت بارشها و کاهش دبی رودخانه مادیانرود، در بحث آبرسانی باغات منطقه زیودار با مشکلاتی مواجه خواهیم بود که موضوع به فرماندار شهرستان منعکس و تصمیمگیری لازم توسط وی در شورای حفاظت از منابع آب شهرستان صورت گرفته است.
وی افزود: عبور از وضعیت پیشرو نیازمند همکاری کشاورزان و باغداران است و از کلیه بهرهبرداران خواستاریم نسبت به اصلاح الگوی آبیاری و تغییر در دوره آبیاری اقدام کنند تا انشاءالله تنش آبی سال جاری به نفع تمامی کشاورزان و باغداران منطقه ختم به خیر شود.
زنگ خطر بیآبی در معمولان به صدا در آمد
بابک امرایی فرماندار معمولان در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «سفیرافلاک»، با بیان اینکه زنگ خطر بیآبی در این شهرستان به صدا درآمده است گفت: تنشهای آبی در معمولان ایجاد شده است که باید با برنامهریزی مناسب مانع از بروز مشکل برای کشاورزان شده و تبعات خشکسالی را کاهش دهیم.
وی با بیان اینکه بیشترین باغات منطقه در معمولان قرار دارند که اکیپهای جهاد کشاورزی باید در منطقه مستقر شوند، افزود: باید بالادست معمولان توسط مسئولان استانی مدیریت شود، چون اگر کشت محصولات آبدوست انجام گیرد، آبی برای آبیاری باغات به منطقه معمولان نمیرسد.
فرماندار معمولان با بیان اینکه در مناطق چولهول و مادیانرود دچار تنش آبی هستیم و باید دوره آبیاری باغات این مناطق افزایش پیدا کند، عنوان کرد: حفظ باغات معمولان اولویت همه مسئولان است که در این رابطه باید اکیپهای جهاد کشاورزی در این شهرستان مستقر و وضعیت منطقه را مورد پایش قرار دهند.
امرایی تصریح کرد: برای جلوگیری از خشکشدن باغات باید آب رودخانههای معمولان مدیریت و به روش صحیح مورد استفاده قرار گیرد تا از بروز مشکل در منطقه جلوگیری شود.