به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ از «هشتدی» در دهههای اخیر بسیاری از کشورها بهویژه جوامع در حال توسعه یا توسعهیافته با پدیدهای به نام «پیری جمعیت» مواجه شدهاند. این پدیده که در نتیجه کاهش نرخ باروری و افزایش امید به زندگی رخ میدهد، ساختار جمعیتی را به سمتی سوق میدهد که سهم افراد سالمند در جامعه افزایش یافته و نسبت جمعیت جوان کاهش مییابد.
وقتی ایران پا به سن میگذارد
پیری جمعیت نهتنها پیامدهای اجتماعی و اقتصادی گستردهای به دنبال دارد، بلکه توازن پویای میان نسلها را نیز به چالش میکشد. افزایش جمعیت سالمند موجب بالا رفتن هزینههای بهداشت و درمان، فشار بیشتر بر صندوقهای بازنشستگی، کاهش نیروی کار فعال و افت بهرهوری میشود. از سوی دیگر، کاهش جمعیت جوان به معنای افت نرخ نوآوری، کمبود نیروی متخصص در آینده و تهدید جدی برای رشد و توسعه پایدار کشور است.
گیلان در بنبست جمعیتی
در چنین شرایطی، فرزندآوری نهتنها یک انتخاب شخصی یا خانوادگی، بلکه یک مسئله ملی و راهبردی تلقی میشود.
سیاستهای تشویقی برای فرزندآوری، در بسیاری از کشورها با هدف جبران نرخ پایین تولدها اجرا شدهاند. این سیاستها شامل حمایتهای مالی، تسهیلات شغلی برای مادران، مرخصیهای زایمان، تأمین مسکن، آموزش رایگان و حمایتهای اجتماعی گسترده میشود.
با این حال، چالشها و آسیبهای عدم فرزندآوری تنها به بعد جمعیتی محدود نمیشود. در بُعد فرهنگی و اجتماعی، کاهش تمایل به فرزندآوری میتواند موجب تضعیف نهاد خانواده، کاهش انسجام اجتماعی و تغییر در سبک زندگی و هویت فرهنگی جوامع شود. همچنین، در بلندمدت، نبود فرزندان و خالی شدن نسل آینده، مشکلات روانشناختی و احساسی برای افراد سالخورده به وجود خواهد آورد.
عوامل مؤثر در کاهش فرزندآوری شامل افزایش سن ازدواج، نگرانیهای اقتصادی، نبود امنیت شغلی، افزایش تحصیلات بهویژه در زنان، تغییر نگرشها نسبت به ازدواج و فرزند، و نبود زیرساختهای حمایتی برای خانوادههاست. برای مقابله با این روند، نیازمند برنامهریزی جامع، آگاهسازی فرهنگی، و سیاستهای حمایتی هوشمندانه هستیم.
توجه به مسئله جوانی جمعیت و مدیریت پیری جمعیت، نهتنها یک ضرورت اجتماعی و اقتصادی، بلکه یک اولویت ملی برای تأمین آیندهای پایدار، پویا و متعادل است. ترویج فرهنگ فرزندآوری و حمایت عملی از خانوادهها، نقشی کلیدی در تحقق این هدف ایفا میکند.
هشدار جمعیتی در ایران و بهتبع آن گیلان به صدا درآمده و این هشدارها با عناوین خوشرنگ و لعابدار از لسان مسئولین تراوش میکند؛ عناوینی چون چاله جمعیتی، خانه سالمندان، تکفرزندی، تجددگرایی و در معنایی واحد به نام پیری جمعیت خلاصه میشود که گریبان استان زیبا و خوش آب و هوای گیلان را گرفته است و طبق گفته کارشناسان و مسئولان ذیربط اگر چارهای برای آن اندیشیده نشود تا چند سال آینده باید با قوم گیلک و تات و تالشی خداحافظی کنیم.
ثبتنام ۴ هزار گیلانی برای دریافت خدمات جوانی جمعیت
زهرا یعقوبنژاد مدیرکل امور بانوان و خانواده استانداری گیلان در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری «هشتدی»، با اشاره به جزئیات قانون جوانی جمعیت اظهار کرد: قانون جوانی جمعیت در آبانماه ۱۴۰۰ تصویب شد و برای اجرا به وزارتخانهها ابلاغ شد و به مدت هفت سال قرار است این قانون به شکل آزمایشی اجرا شود.
به گفته وی، پس از ابلاغ قانون جوانی جمعیت، ستاد خانواده و جمعیت در گیلان تشکیل شد.
قانون حمایت از جوانی جمعیت مشتمل بر ۷۳ ماده و ۸۱ تبصره بوده و بالغ بر ۵۰ دستگاه اجرایی مستقیم و غیرمستقیم با تکالیف اختصاصی ارتباط دارند و تکالیف عمومی هم پیوست دارد که برای همه دستگاههای اجرایی لازمالاجرا است.
مدیرکل امور بانوان و خانواده استانداری گیلان با اشاره به تکالیف عمومی دستگاهها در قانون جوانی جمعیت، اضافه کرد: بر اساس ماده ۲۲ قانون جوانی جمعیت، دستگاهها مکلف هستند نسبت به تأمین فضای مناسب برای رفع نیازهای نوزادان و کودکان و مادران باردار برای استراحت و شیردهی اقدام کنند.
یعقوبنژاد با اشاره به ماده ۴ قانون جوانی جمعیت، تصریح کرد: بر اساس این ماده دولت مکلف است یک قطعه زمین یا مسکن حداکثر به میزان ۲۰۰ مترمربع، در اختیار خانوادههای پس از فرزند سوم و بیشتر قرار دهد.
وی از ثبتنام ۴ هزار و ۵۳ خانوار برای دریافت خدمات قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت در گیلان خبر داد و افزود: از این تعداد، ۱۹۰۲ خانوار تأیید شدند و به ۸۶۶ خانوار زمین تخصیص داده شده است و درصدد تحقق نسبت تخصیص زمین به متقاضیان تأییدشده ۴۵ درصد است.
فقط ۹ شهر گیلان پایکار بودند
آنطور که آمارها روایت میکند، از ۵۴ شهر گیلان، فقط ۹ شهر استان واگذاری زمین به خانوادههای بالای ۴ فرزند و بیشتر صورت گرفته و بر اساس داده آماری، رشت، کیاشهر، منجیل، فومن، رودسر، لنگرود و املش از جمله شهرهایی است که در آن واگذاری زمین صورت گرفته و از این میان رشت با ۳۶۸ خانوار و بندر کیاشهر با ۱۱۵ خانوار بیشتری واگذاریها را داشته است.
مدیرکل امور بانوان و خانواده استانداری گیلان با اشاره به اقدامات انجام شده در راستای جوانی جمعیت در استان، بیان کرد: تا پایان اردیبهشت امسال ۸۰۵ خانوار تسهیلات فرزندآوری دریافت کردند و ۲۲۴۱ نفر هم در نوبت دریافت تسهیلات هستند و همچنین ۱۶۰۸ مورد تسهیلات ازدواج پرداخت شده و ۳۳۲۲ نفر هم در انتظار دریافت وام ازدواج هستند.
یعقوبنژاد از تشکیل ۱۳ جلسه ستاد جوانی جمعیت در گیلان خبر داده و گفته؛ در این راستا ۲۰۰ جلسه ستاد جوانی جمعیت شهرستانی در شهرستانهای گیلان تشکیل شده است.
وی از راهاندازی مرکز رصد جمعیت گیلان خبر داد و افزود: این مرکز برای بررسی و ارزیابی وضعیت چهارگانه (تولد، ازدواج، طلاق و فکت) در گیلان تشکیل شده است.
پرداخت تسهیلات فرزندآوری به ۸۰۵ خانوار
مدیرکل امور بانوان و خانواده استانداری گیلان با بیان اینکه آموزشمحور توسعه در همه بخشها است، اضافه کرد: برگزاری دورههای آموزشی برای افراد و گروههای مختلف از جمله بخشداران، کارشناسان جمعیت و همچنین برگزاری نشستهای توجیهی و تخصصی آگاهسازی با دستگاهها و نهادهای مرتبط با جوانی جمعیت از اهم فعالیتها بوده است.
یعقوبنژاد از راهاندازی شبکه فعالان جمعیت در گیلان خبر داد و بیان کرد: این شبکه با حضور جمعی فعالان، گروهها و دغدغهمندان حوزه جمعیت تشکیل شده است.
وی با بیان اینکه از طرحهای پژوهشی و ایدهمحور در حوزه جوانی جمعیت استقبال میشود، افزود: حمایت از چهار طرح پژوهشی با موضوع جوانی جمعیت و فرزندآوری در گیلان در دستور کار قرار گرفته است.
پرداخت ۲۵ میلیارد تومان هزینه بیمه به زوجین نابارور
مدیرکل امور بانوان و خانواده استانداری گیلان با بیان اینکه توسعه بیمه درمانی زوجین نابارور در اولویت است، گفت: از ابتدای ابلاغ قانون جوانی جمعیت تاکنون بالغ بر ۲۵ میلیارد تومان هزینه بیمه زوجین نابارور شده است.
آنطور که یعقوبنژاد گفته؛ در بخش مراکز دولتی ۹۰ درصد و در بخش خصوصی ۷۰ درصد هزینههای زوجین نابارور شده است.
وی با اشاره به ماده ۲۱ قانون جوانی جمعیت مبنی بر اجراییشدن بیمه مادران روستایی و عشایری دارای سه فرزند و بیشتر افزود: بر اساس این ماده تاکنون ۲۷۳۸ نفر از مادران روستایی و عشایری دارای سه فرزند و بیمه شدند.
جوانی جمعیت شوخی نیست
مدیرکل امور بانوان و خانواده استانداری گیلان با اشاره به نقش مهم و محوری خبرنگاران و اصحاب رسانه در آگاهسازی و فرهنگسازی، بیان کرد: خبرنگاران و اصحاب رسانه در آگاهسازی مردم و خانوادهها جهت شناخت و اطلاعات بیشتر از جزئیات مواد قانون جوانی جمعیت تلاش کنند.
آنطور که به نظر میرسد با توجه به هشدار سطح قرمز چاله جمعیتی و بحران جمعیت در کشور و گیلان که منجر به چالش جدی حفظ نسل و هویت ایرانی و گیلانی شده، اجرای قانون جوانی جمعیت از سوی دستگاههای مرتبط میتواند گامی مؤثر در برونرفت کشور و استان از چاله جمعیتی باشد.