به گزارش خبرنگار اقتصادی شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ حمله نظامی رژیم صهیونیستی به ایران باعث افزایش نگرانیهای بینالمللی درباره اختلال در عرضه نفت غرب آسیا شده است. این تحولات قیمت نفت را در بازارهای جهانی به بالاترین سطح خود رسانده و تهدیدی جدی برای اقتصاد اروپا و کشورهای وابسته به انرژی به وجود آورده است. در حالی که برخی کارشناسان پیشبینی میکنند قیمت نفت ممکن است به ۲۰۰ دلار در هر بشکه برسد، دولت ایران اعلام کرده است که تأسیسات نفتی آن بدون آسیب و بهصورت عادی فعالیت میکنند.
حمله اسرائیل به ایران، که یکی از اعضای کلیدی اوپک است، باعث شد قیمت نفت در بازارهای جهانی نوسان شدیدی داشته باشد. در معاملات آسیایی روز سهشنبه، قیمت نفت برنت با افزایش ۳۴ سنتی (معادل ۰٫۵ درصد)، به ۷۳ دلار و ۵۷ سنت رسید. همچنین، قیمت نفت وست تگزاس اینترمدیت آمریکا نیز با افزایش ۲۹ سنتی (معادل ۰٫۴ درصد)، به ۷۲ دلار و ۶ سنت در هر بشکه افزایش یافت.
در ابتدای معاملات، هر دو شاخص بیش از ۲ درصد صعود کرده بودند. این افزایش قیمت نفت به دلیل نگرانیهای بازار از احتمال اختلال در عرضه نفت خاورمیانه است که به دلیل حمله به ایران ایجاد شده است.
خطر بستهشدن تنگه هرمز
یکی از مهمترین موضوعاتی که بازارهای جهانی را نگران کرده، احتمال بستهشدن تنگه هرمز است. این تنگه استراتژیک حدود ۲۰ درصد از جریان جهانی نفت را تحت پوشش قرار میدهد. آژانس دریایی بریتانیا هشدار داده است که افزایش تنشها میتواند تأثیر مستقیمی بر کشتیرانی در آبراههای حیاتی مانند تنگه هرمز داشته باشد.
در صورت بستهشدن تنگه هرمز، قیمت نفت ممکن است به محدوده ۱۲۰ تا ۱۳۰ دلار در هر بشکه برسد. این وضعیت نهتنها بر اقتصاد ایران، بلکه بر تمامی کشورهای واردکننده نفت تأثیر منفی خواهد گذاشت.
وضعیت تولید و صادرات نفت ایران
شرکت ملی توزیع و پالایش نفت ایران اعلام کرده است که تأسیسات ذخیرهسازی و پالایش نفت آسیبی ندیدهاند و بهصورت عادی فعالیت میکنند. ایران بهعنوان سومین تولیدکننده بزرگ عضو اوپک، حدود ۳٫۳ میلیون بشکه نفت در روز تولید میکند و بیش از ۲ میلیون بشکه در روز صادرات دارد.
با این حال، نگرانی وجود دارد که در صورت بروز اختلال در عرضه نفت ایران، قیمتها افزایش بیشتری خواهد یافت. وزیر نفت عراق نیز اعلام کرده است که تشدید تنشها میتواند قیمت نفت را به ۲۰۰ دلار در هر بشکه برساند.
تأثیر بر اقتصاد اروپا
اقتصاد اروپا که در حال حاضر با رکود و تورم مواجه است، بیشترین تأثیر را از این افزایش قیمت نفت خواهد داشت. تورم بازار نفت حدود ۱۵ درصد افزایش یافته است که این میزان میتواند حداقل یک درصد به تورم تمام کالاهای اروپا اضافه کند.
کشورهایی مانند آلمان و فرانسه که اقتصاد آنها نسبت به سایر کشورها شکنندهتر است، بیشترین ضربه را خواهند دید. تورم بالا میتواند به بحران گرانی و اعتراضات مردمی دامن بزند.
صادرات نفت عراق و موقعیت آمریکا
در حالی که ایران در معرض تنشهای امنیتی قرار دارد، عراق بهعنوان یکی از صادرکنندگان بزرگ نفت، موقعیت خود را در میان ۵ صادرکننده بزرگ نفت به آمریکا تحکیم کرده است. صادرات نفت عراق به آمریکا در ماه گذشته به ۵ میلیون بشکه رسیده است که بالاترین حجم صادرات ماهانه بغداد به پالایشگاههای آمریکایی است.
این افزایش صادرات، منعکسکننده تمایل آمریکا برای گریدهای نفتی سنگینتر خاورمیانه است. با این حال، تشدید رویارویی میان ایران و اسرائیل ممکن است پایانههای صادرات جنوبی عراق در نزدیکی بصره را به خطر بیندازد. حدود ۸۵ درصد نفت عراق از طریق این پایانهها به بازارهای جهانی جریان مییابد.
توقف عرضه کشتیها و ارزیابی ریسکها
برخی از مالکان و مدیران نفتکشها از روز جمعه، به دنبال حمله اسرائیل به ایران، تصمیم گرفتند عرضه کشتیهای خود برای مسیرهای خاورمیانهای را متوقف کنند. این افراد هماکنون مشغول ارزیابی دقیق ریسکهای امنیتی ناشی از این تنشها هستند. کارگزاران و کرایهدهندگان کشتی که هویتشان فاش نشده است، در گفتوگو با بلومبرگ اعلام کردند که تولیدکنندگان و معاملهگران نفت خام در تلاش برای رزرو کشتی و بارگیری از خلیجفارس، با پیشنهادهای بسیار محدودی روبهرو شدهاند. این موضوع زمینهساز افزایش نرخ کرایه و احتمال اختلال در کشتیرانی منطقه شده است.
ثبات کشتیرانی تحت تأثیر تنشها
در حال حاضر، احتمال اختلال قابل توجه در عرضه نفت کم است، اما ثبات کشتیرانی در خاورمیانه در هفتههای آینده به طور جدی در معرض توجه بازارهای جهانی قرار خواهد گرفت. این منطقه حدود یکسوم نفت جهان را تولید میکند و هر گونه اختلال در عملیات کشتیرانی میتواند تأثیرات گستردهای بر بازارهای جهانی داشته باشد. صادرکنندگان بزرگ نفت مانند عربستان سعودی و امارات عربی متحده، در صورت مختل شدن کشتیرانی، فضای کافی برای تغییر مسیر صادرات خود ندارند.
افزایش نرخ کرایه و تأثیر بر بازار
مالکان کشتیها از برنامهریزی سفرهای جدید در خلیجفارس خودداری کردهاند. این موضوع باعث شده نرخ کرایه نفتکشها در مسیر بین خاورمیانه و چین، در یک هفته گذشته حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد افزایش یابد. هلیما کرافت، رئیس بخش استراتژی جهانی کالا در شرکت آربیسی کپیتال مارکتس لیمیتد، در یادداشتی تأکید کرد: «اگر عرضه نفت مختل شود، دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، احتمالاً از اتحاد اوپک پلاس به رهبری عربستان سعودی خواهد خواست تا از ظرفیت تولید اضافی خود استفاده کنند.»
چالش جبران تولید ایران
با این حال، مشخص نیست که سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) توانایی جبران کاهش تولید ایران را داشته باشد. ایران حدود ۳٫۴ میلیون بشکه نفت در روز تولید میکند و این میزان نقش مهمی در بازار جهانی دارد. کلی سیگل، عضو ارشد مرکز مطالعات استراتژیک و بینالمللی در واشنگتن دیسی، اظهار داشت: «ظرفیت مازاد اوپک میتواند برای جبران کاهش تولید ایران استفاده شود، اما این اقدام از نظر سیاسی برای کشورهایی مانند عربستان سعودی و امارات خطرناک خواهد بود.»
اطمینان از عدم آسیب به تأسیسات نفتی
تاکنون، خوشبختانه تأسیسات بزرگ نفتی از آشوبهای فعلی در امان ماندهاند. این موضوع به بازارها اطمینان خاطر داده است. واندانا هاری، بنیانگذار شرکت مشاوره انرژی واندا اینسایتس در سنگاپور، در این باره گفت: «احتمالاً باید شواهدی از تشدید جنگ و خسارات گستردهتر مشاهده کنیم تا انتظارات بازار تغییر کند و ریسک افزایش قیمت نفت خام بیشتر شود.»
به گزارش راه دانا، تنشهای ایران و اسرائیل باعث شده است که بازار نفت و صنعت کشتیرانی در خاورمیانه تحت فشار قرار گیرد. افزایش نرخ کرایه، توقف عرضه کشتیها و نگرانیهای امنیتی، همگی نشاندهنده حساسیت وضعیت فعلی هستند. با این حال، تا زمانی که تأسیسات نفتی از آسیبهای مستقیم در امان بمانند، بازارها احتمالاً به حالت تعادل نسبی بازمیگردند. اما اگر تنشها ادامه یابند و به تعارض گستردهتری تبدیل شوند، قیمت نفت و وضعیت کشتیرانی در منطقه ممکن است با چالشهای جدیتری روبرو شوند.
حمله اسرائیل به ایران نهتنها بر بازار نفت، بلکه بر کل اقتصاد جهانی تأثیر منفی گذاشته است. افزایش قیمت نفت به ۸۰ دلار در هر بشکه، درآمدهای کشورهای تولیدکننده نفت را تقویت کرده است، اما همچنان تهدیدی جدی برای ثبات اقتصادی جهانی بهحساب میآید.
در حالی که برخی کارشناسان امیدوارند تلاشهای دیپلماتیک برای توقف جنگ میان ایران و اسرائیل، قیمت نفت را کاهش دهد، نگرانیهای بینالمللی همچنان ادامه دارد. اگر شرایط فعلی ادامه یابد، دیدن نفت ۲۰۰ دلاری دور از انتظار نخواهد بود.