جمیل علیزاده شایق، دبیر انجمن برنج ایران در گفتگو با خبرنگار اقتصادی شبکه اطلاع رسانی راه دانا در خصوص علل گرانی بیش از حد برنج ایرانی در شرایطی که سال گذشته اعلام شده بود به خودکفایی نزدیک هستیم گفت: هنوز به دوران خودکفایی در تولید برنج نرسیدهایم و باید به واقعیتها نگاه کنیم. وی ضمن انتقاد از برخی آمارهای مطرح شده درباره خودکفایی، گفت: تنش آبی سالهاست که وجود دارد و این موضوع خودکفایی در برنج و محصولات دیگر را غیرممکن کرده است.
شایق توضیح داد: در سالهای اخیر، متوسط تولید برنج داخلی حدود 2 میلیون و 250 هزار تن بوده است، در حالی که مصرف سالانه ما به 3 میلیون تن میرسد. یعنی هر سال 750 هزار تن کسری داریم که باید از طریق واردات تأمین شود.
مصرف برنج کاهش یافته است، نه افزایش!
در واکنش به ادعاهایی مبنی بر افزایش تقاضا و نیاز به واردات بیشتر، دبیر انجمن برنج ایران گفت: باید پرسید که آیا مصرف برنج در کشور افزایش یافته است؟ آیا وضعیت اقتصادی مردم بهبود پیدا کرده که بیشتر برنج بخرند؟ یا جوانان الان بیشتر از قبل برنج میخورند؟
او افزود: با توجه به شرایط اقتصادی فعلی، مصرف سرانه برنج در ایران نه تنها افزایش نیافته، بلکه کاهش هم داشته است. مصرف سرانه برنج در ایران الان حدود 36 کیلوگرم در سال است. بنابراین، هیچ دلیلی برای افزایش قابل توجه واردات برنج وجود ندارد.
چرا واردات بیشتر از نیاز است؟
علیزاده شایق با اشاره به اینکه واردات برنج در حال حاضر بیشتر از 750 هزار تن (کسری واقعی) است، گفت: این عدد نشان میدهد برخی واردکنندگان به دنبال منافع شخصی خود هستند، نه نیاز واقعی کشور.
او افزود: اخیراً یک انجمن هم به رئیسجمهور نامه نوشته و درخواست لغو ممنوعیت واردات برنج را داده است. درحالی که این ممنوعیت درست در دوره برداشت برنج داخلی اعمال شده است. یعنی زمانی که برنج تازه کشاورزان روی دستشان است و باید فرصت فروش داشته باشند، واردکنندگان میخواهند برنج خارجی را وارد کنند.
ممنوعیت واردات، حق کشاورزان است
دبیر انجمن برنج ایران با تأکید بر اینکه ممنوعیت چهارماهه واردات برنج تصمیمی هوشمندانه و ضروری بوده است، گفت: این ممنوعیت از اول مرداد تا آخر آبان ابلاغ شده است، دقیقاً زمانی که برنج تازه داخلی در بازار میآید.
او ادامه داد: این تصمیم در مجلس تصویب شده است و اگر هم اکنون درخواست لغو آن داده شود، یعنی به کشاورزان و تولیدکنندگان داخلی ظلم میشود. همچنین، نشانهای از بیاحترامی به تصمیمات قانونی است.
برنج ایرانی، گران نیست، ولی نظارتی هم نیست
درباره افزایش قیمتهای اخیر برنج، علیزاده شایق گفت: افزایش قیمت در بازار ما یک اتفاق زنجیرهای است. وقتی تخممرغ گران میشود، تولیدکنندگان سایر محصولات هم قیمتها را بالا میبرند. این یک چشمبههمزدن بین تولیدکنندگان است.
او افزود: متاسفانه نظارتی بر قیمتها وجود ندارد و سازمانهای نظارتی در وضعیت خواب هستند. در حالی که برنج ایرانی از نظر کیفیت و قیمت رقابتپذیر است، مردم به دلیل عدم نظارت و دخالت سودجویان، با قیمتهای غیرواقعی مواجه هستند.
علیزاده شایق در پایان گفت: برنج یک کالای اساسی است، نه یک کالای لوکس. ارقامی که محققان ایرانی معرفی کردهاند نشان میدهد که حتی دهکهای پایین جامعه هم میتوانند برنج با کیفیت بخرند. این موضوع باید به خوبی به مردم نشان داده شود.
او اضافه کرد: همه باید بدانیم که تولید برنج یکی از سنگینترین فعالیتهای کشاورزی است. لذا باید از تولیدکنندگان داخلی حمایت کنیم و اجازه ندهیم واردکنندگان با سودجویی خود، شرایط را برای آنها سختتر کنند.
نیاز به مدیریت بهتر و تعامل عادلانه
بر اساس گفته های دبیر انجمن برنج، مشکلات بازار برنج در ایران فقط به قیمت نمیرسد، بلکه ساختارهای مدیریتی، نظارتی و هماهنگی بین نهادها هم باید بهبود یابد. ممنوعیت واردات در زمان مناسب، حمایت از تولید داخلی و کنترل قیمتها از جمله اقداماتی هستند که باید با برنامهریزی دقیق انجام شوند.
اما بدون حضور موثر سازمانهای نظارتی و تمایل برخی ذینفعان به سودجویی، این اقدامات معنا پیدا نمیکنند. لذا دولت باید نه تنها به قیمتها، بلکه به ساختار کلی تولید و توزیع برنج هم نگاه کند.