پرتفوی بورسی چیست؟

اصطلاح پرتفو یا پرتفولیو (Portfolio) در بازارهای مالی به معنی مجموعه‌ای از ابزارهای قابل معامله است که سرمایه‌گذار آنها را گردآوری کرده و به‌صورت یکجا مدیریت می‌کند. در بازار بورس، این اصطلاح به شکل تخصصی‌تر، یعنی پرتفوی بورسی به‌کار می‌رود. سبد یا مجموعه‌ای منتخب از ابزارهای قابل معامله در بازار بورس از سهام شرکت‌ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری تا اوراق قرضه و کالاها که سرمایه‌گذار روی آنها سرمایه‌گذاری کرده است.

درحقیقت به‌عنوان یک فعال بازار بورس لازم است سرمایه خود را بین دارایی‌های مختلف با درجات ریسک و سود متنوع توزیع کنید. در غیر این صورت، یعنی تمرکز صرف بر یک نوع دارایی، احتمال ضرر شما افزایش و احتمال سودتان نیز کاهش می‌یابد. دلیل این موضوع، رفتار متفاوت دارایی‌های متفاوت بازار بورس در شرایط اقتصادی مختلف است.

به‌عنوان مثال، با افزایش تورم، قیمت سهام شرکت‌ها معمولا کاهش می‌یابد و درعوض، شاهد افزایش قیمت طلا و درنتیجه سودآوری بیشتر صندوق‌های سرمایه‌گذاری طلا هستیم. همچنین در این شرایط، اوراق قرضه دولتی با درآمد ثابت نیز می‌توانند از منفی شدن سود سرمایه‌گذاری شما جلوگیری کنند.

فرآیند تشکیل و مدیریت پرتفوی بورسی را می‌توانید خودتان به شرط تسلط بر مواردی مانند تحلیل بنیادی و تکنیکال، اصول مدیریت ریسک و مدیریت سبد انجام داده یا به شرکت‌های متخصص این حوزه بسپارید. این شرکت‌ها تحت عنوان سبدگردان شناخته می‌شوند.

دیگر مزایای مهم تشکیل پرتفوی بورسی نیز عبارتند از:

·       فراهم شدن امکان کسب سود حداکثری از نوسان همه بخش‌های بازار

·       تسهیل فرآیند مدیریت سرمایه با تشخیص سریع‌تر دارایی‌های سودده و ضررده در هر لحظه

·       سهولت و سرعت بیشتر اصلاح توزیع سرمایه

·       فرصتی مناسب برای مطالعه عملی همه بخش‌های بازار بورس

انواع پرتفوی بورسی را بشناسید

بسته به نوع دارایی‌های گنجانده‌شده در پرتفوی بورسی و نسبت ریسک به پاداش تقریبی آنها، این مفهوم خود به انواع دیگری تقسیم می‌شود. پیش از معرفی آنها لازم است تصویری کلی از ریسک‌پذیری مهم‌ترین ابزارهای قابل معامله در بورس به‌شرح زیر داشته باشید:

طبیعی است که با کاهش ریسک، پتانسیل کسب سودهای سریع و بزرگ نیز کاهش می‌یابد. بر این اساس، پرتفوی بورسی به انواع زیر تقسیم می‌شود.

پرتفوی بورسی تهاجمی

این پرتفو، عمدتا از دارایی‌های با ریسک بالا مانند سهام شرکت‌های حاضر در بازار فرابورس و صندوق‌های سرمایه‌گذاری متمرکز بر سهام این شرکت‌ها تشکیل می‌شود. احتمال سود تهاجمی و ضرر هنگفت آن نیز زیاد است.

پرتفوی بورسی متمرکز بر رشد

این سبد، عمدتا شامل سهام شرکت‌هایی است که سرمایه‌گذار گمان می‌برد در آینده رشد خوبی خواهند داشت. برای این منظور نیز لازم است شرکت‌های منتخب از نظر بنیادی به دقت بررسی شوند. در عین حال، آنها در ابتدای فعالیت، ممکن داده‌های چندانی برای مطالعه در اختیار شما قرار ندهند. به همین دلیل، ریسک تشکیل این پرتفوی بورسی نیز بالاست.

پرتفوی بورسی متمرکز بر درآمد

در این پرتفو، عمدتا شاهد حضور یا سهم بیشتر سهام شرکت‌های با سود ثابت هستیم. شرکت‌های بزرگ و شناخته‌شده معمولا چنین وعده‌ای به سرمایه‌گذاران خود می‌دهند. ریسک این سبد نیز متوسط برآورد می‌شود.

پرتفوی ریسک گریز بورسی

افراد تمایل به سرمایه‌گذاری در بورس با کمترین میزان تحمل ریسک، معمولا پرتفوهای ریسک‌گریز یا محافظه‌کارانه تشکیل می‌دهند. اعضای چنین سبدی نیز معمولا اوراق بدهی با درآمد ثابت، صندوق‌های کم‌ریسک و در بیشترین حالت ریسک‌پذیری سهام شرکت‌های بزرگ هستند.

پرتفوی بورسی ترکیبی

با ترکیب همه انواع سبد سرمایه‌گذاری نیز می‌توان یک پرتفوی بورسی متعادل تشکیل داد که به آن پرتفوی ترکیبی می‌گویند. در آن، شاهد حضور دارایی‌های پرریسک مانند سهام شرکت‌های فرابورس تا اوراق قرضه دولتی با درآمد ثابت هستیم.

مراحل تشکیل پرتفوی بورسی چیست؟

مراحل تشکیل پرتفوی بورسی را می‌توان به‌صورت زیر خلاصه کرد:

۱- تعیین هدف سرمایه‌گذاری اعم از کسب درآمد ثابت، حفظ ارزش دارایی‌ها، رشد سرمایه و غیره

۲- تعیین ریسک‌پذیری سرمایه‌گذار با توجه به شاخص‌هایی مانند سن، میزان درآمد و افق سرمایه‌گذاری

۳- تحلیل فاندامنتال بازار و اقتصاد کلان با بررسی شاخص‌های بورس، نرخ بهره و نرخ تورم

۴- گزینش دارایی‌های مناسب سبد بر اساس مراحل قبلی و نیز تحلیل تکنیکال

۵- مدیریت و بازبینی دوره‌ای و مداوم پرتفو و انجام محاسبات و اصلاحات لازم

چند اصطلاح مهم مرتبط با سبد سرمایه‌گذاری بورسی

به‌منظور مدیریت پرتفوی بورسی یا حتی تشکیل آن نزد یک سبدگردان، لازم است با اصطلاحات تخصصی این حوزه نیز آشنا باشید. مهم‌ترین آنها عبارتند از:

·       ریسک غیرسیستماتیک پرتفوی: ریسک یک ناشر یا دارایی خاص که برخلاف ریسک‌های سیستماتیک ناشی از تحولات اقتصادی‌-سیاسی، در کنترل سرمایه‌گذار است.

·       ضریب همبستگی: بیانگر میزان هم‌جهت بودن نوسان قیمت دارایی‌های یک سبد با یکدیگر در بازه منفی یک (بسیار غیرهم‌جهت و مستقل) تا مثبت یک (بسیار هم‌جهت و وابسته).

·       ارزش روز پرتفوی بورسی: مجموع ارزش لحظه‌ای دارایی‌های سبد

·       ارزش بهای تمام‌شده پرتفو: مجموع قیمت خرید دارایی‌های موجود در سبد

·       وزن سهم در پرتفو: نسبت لحظه‌ای ارزش هر دارایی به ارزش کل پرتفو

سخن آخر درباره پرتفوی بورسی

تنظیم و مدیریت یک پرتفوی بورسی، فرآیندی تخصصی و نیازمند دانش در تجربه در حوزه‌های متنوع از تحلیل فاندامنتال و تکنیکال تا مدیریت ریسک و احساسات است. همچنین برای این منظور باید به محاسبات لازم درخصوص نسبت ریسک به پاداش و غیره سبد نیز مسلط باشید. به همین دلیل، توصیه می‌شود در ابتدای فعالیت خود در بورس، پرتفوی خود را تحت نظر یک شرکت معتبر و دارای مجوز در این زمینه تشکیل دهید.