به گزارش خبرنگار اقتصادی شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ در منطقهای که بارشهای طبیعی کم و منابع آبی محدود هستند، کنترل آب به معنای کنترل حیات است. رژیم صهیونیستی از همان روزهای نخست تأسیس خود، این واقعیت را درک کرد و آب را نه به عنوان یک منبع طبیعی، بلکه به عنوان ابزاری استراتژیک برای اشغال، جنگ و مهندسی جمعیتی بهکار گرفت.
ریشه این سیاست به دوران قیمومیت بریتانیا بازمیگردد. در دهه ۱۹۳۰، بریتانیا مأموریتی به مایکل یونیدس داد تا منابع آبی حوضه رود اردن را بررسی کند. یافتههای او بعداً به عنوان پایهای برای طرح تقسیم فلسطین در سال ۱۹۴۷ توسط سازمان ملل استفاده شد، طرحی که عملاً تأسیس رژیم صهیونیستی را رقم زد. از آن پس، آب، ابزاری شد برای رسم مرزهای اشغال و تغییر دموگرافی منطقه.
🔹 آب، ضرورت امنیتی یا ابزار اشغال؟
فلسطین اشغالی در منطقهای نیمهخشک و کمباران قرار دارد. در حالی که شمال آن سالانه حدود ۸۰۰ میلیمتر باران میبیند، بیابانهای جنوبی تنها ۲۰ میلیمتر بارندگی دارند. این کمبود طبیعی، رژیم را به سمت سیاستی تهاجمی سوق داده که در آن، دستیابی به آب، فراتر از مرزهای اشغالی، «ضرورت امنیتی» محسوب میشود.
🔹 جنگها بر سر آب
تاریخ رژیم صهیونیستی پر از نمونههایی است که در آن، حرکتهای نظامی مستقیماً به منابع آبی مرتبط بودهاند:
-
۱۹۴۸: بلافاصله پس از اعلام قیام رژیم، پروژه «حامل آب ملی» آغاز شد تا آب رود اردن به صحرای نقب منتقل شود. این پروژه، زیرساختی برای گسترش شهرکهای صهیونیستی و تغییر بافت جمعیتی فلسطین شد.
-
۱۹۶۴: سوریه با ساخت سدهایی بر روی رودهای بانیاس و دان در جولان، از دستاندازی اسرائیل به آب جلوگیری کرد. پاسخ اسرائیل، تخریب این سدها با حملات هوایی بود — یکی از عوامل اصلی بروز جنگ ششروزه ۱۹۶۷.
-
پس از ۱۹۶۷: با اشغال جولان، کرانه باختری و غزه، رژیم کنترل کامل منابع آبی این مناطق را به دست گرفت. حتی توافق اسلو در دهه ۹۰ نتوانست این وضعیت را تغییر دهد. امروز، سهم روزانه هر فلسطینی از آب کمتر از ۵۰ لیتر است — در حالی که حداقل استاندارد سازمان جهانی بهداشت ۱۰۰ لیتر است.
اشغال جولان از نظر آبی بسیار حیاتی است؛ زیرا بارشهای این ارتفاعات، دریاچه طبریه (که رژیم آن را اشغال کرده) را تغذیه میکند — مهمترین منبع آب شیرین این رژیم.
🔹 منابع آبی تحت کنترل اشغالگران
رژیم صهیونیستی از سه منبع اصلی آب استفاده میکند:
- آبهای سطحی: شامل رود اردن و دریاچه طبریه که با سدسازی و انحراف جریان، طبیعت آنها تغییر کرده و آلودگی شدیدی دارند.
- آبهای زیرزمینی: آبخوانهای ساحلی و کوهستانی که با برداشت بیرویه توسط رژیم، رو به تخریب هستند.
- منابع اشغالی: در غزه، ۹۶ درصد آب زیرزمینی غیرقابل شرب است و این وضعیت به بحران بهداشتی تبدیل شده است.
در سال ۲۰۲۰، مصرف آب رژیم به ۲.۴ میلیارد مترمکعب رسید و پیشبینی میشود تا سال ۲۰۶۵ به ۵ میلیارد مترمکعب برسد، رقمی که بدون گسترش اشغال یا وابستگی شدید به فناوریهای پرهزینه، غیرممکن است.
🔹 نمکزدایی و بازیافت: راهحلهای پرهزینه و خطرناک
برای جبران کمبود، رژیم امروز:
- نیمی از آب مصرفی خانگی خود را از طریق نمکزدایی از آب دریا تأمین میکند.
- ۵۰ درصد آب کشاورزی را از پساب تصفیهشده استفاده میکند.
اما این راهکارها مشکلاتی جدی دارند:
- نمکزدایی هزینه انرژی بالایی دارد و پیامدهای زیستمحیطی جدی مثل آلودگی دریا و افزایش کربن دارد.
- پساب تصفیهشده اغلب شُور و آلوده به مواد شیمیایی است و به مرور خاک و سلامت انسان را تهدید میکند.
🔹 آب، سلاح فشار و جنگ روانی
رژیم صهیونیستی از آب نه فقط برای بقای داخلی، بلکه به عنوان ابزار فشار سیاسی علیه کشورهای منطقه استفاده میکند:
- اشغال منابع آبی فلسطین و لبنان
- نفوذ در طرحهای آبی اردن و مصر
- قطع آب و برق از غزه در زمان جنگها
اما اخیراً، این سیاست بُعد تبلیغاتی و روانی پیدا کرده است. چندی پیش، نخستوزیر رژیم صهیونیستی در پیامی ویدیویی به مردم ایران گفت: «ما میتوانیم به شما آب بدهیم، فقط علیه حکومت خود قیام کنید.»
این پیام، دو هدف آشکار دارد:
- تضعیف اعتماد مردم به نظام جمهوری اسلامی و ایجاد بیاعتمادی نسبت به مدیریت آب کشور.
- تطهیر چهره یک رژیم اشغالگر که همین حالا در سرتاسر فلسطین آب را به عنوان سلاح استفاده میکند.
🔹 تحلیل: آب، پاشنه آشیل اشغالگری؟
رژیم صهیونیستی با وجود همه فناوریها، با یک بحران ساختاری آب روبهروست. تغییرات اقلیمی، رشد جمعیت شهرکنشین و تخریب منابع طبیعی، آینده این رژیم را تهدید میکند.
اما خطر اصلی، استفاده ابزاری از آب است:
- در داخل: برای تداوم شهرکسازی و اشغال.
- در خارج: برای نفوذ، فشار و جنگ روانی.
اما این همان نقطه ضعف است. اگر ملتها و دولتهای منطقه، کنترل منابع آبی را به عنوان خط قرمز دفاعی و مقاومتی در نظر بگیرند، میتوانند این نیاز حیاتی رژیم را به پاشنه آشیل یک اشغالگر بدل کنند.
به گزارش راه دانا، آب در غرب آسیا فقط یک مسئله زیستمحیطی نیست، بلکه یک مسائل ژئوپلتیکی و امنیتی است. رژیم صهیونیستی از آب به عنوان سلاحی خاموش علیه ملتهای منطقه استفاده کرده است. اما وعدههای «کمک آبی» به ایران، نه نشانه انسانیت، بلکه عملیات نفوذ روانی است که باید با هوشیاری و افتخار ملی در برابر آن مقاومت کرد.
در پایان باید توجه داشت که کسی که به یک کودک فلسطینی آب نمیدهد، نمیتواند منجی تشنگی ملتها باشد.