به گزارش خبرنگار اقتصادی شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ با ادامه خاموشیهای منطقهای در سراسر کشور به دلیل ناترازی برق، یکی از اولین و مهمترین قربانیان این خاموشیها، شبکه تلفن همراه است. قطع برق به معنای قطع آنتن نیز هست؛ چرا که دکلهای مخابراتی (BTS) که به باتری و ژنراتور وابستهاند، در بسیاری از مناطق به دلیل فرسودگی باتریها و نبود پشتیبان مناسب، پس از چند دقیقه از خاموشی از مدار خارج میشوند. این اتفاق، کاربران را از تماس، پیامک، اینترنت و حتی خدمات بانکی و اورژانس محروم میکند. در ادامه، سخنرانی مسئولان و کارشناسان درباره این بحران و راهکارهای آن به صورت مجزا و خبری ارائه میشود.
در شرایطی که خاموشیهای منظم و برنامهریزیشده به دلیل ناترازی برق، بخشی از زندگی روزمره شده است، یکی از نخستین اثرات این قطعیها، قطع ارتباطات سیار است. دکلهای مخابراتی که نقش حیاتی در پوشش شبکه موبایل دارند، در صورت قطع برق شهری، باید از باتری یا ژنراتور استفاده کنند. اما در بسیاری از نقاط کشور، باتریهای این دکلها فرسوده و عمر مفیدشان به پایان رسیده است و تنها در مدت کوتاهی پس از قطع برق، از مدار خارج میشوند.
نتیجه؟ کاربران برای ساعتها بدون سیگنال، بدون اینترنت و بدون امکان تماس میمانند — در حالی که در عصر دیجیتال، این مسئله نه تنها آزاردهنده، بلکه تهدیدی برای امنیت، اقتصاد و سلامت عمومی است.
محمد جعفرپور، مدیرعامل شرکت مخابرات ایران، در گفتوگویی با یکی از رسانه های بر خط در این خصوص گفت:«در مراکز مخابراتی اصلی و مادر، از دیزل ژنراتورهایی استفاده میکنیم که با سوخت گازوئیل یا بنزین، برق را تأمین میکنند. بنابراین در این مراکز معمولاً مشکلی ایجاد نمیشود.»
اما او درباره دکلهای موبایل هشدار داد و افزود:«قطعاً قطعی برق برای سایتهای موبایل مشکلاتی ایجاد میکند. راهکار این است که باید نوسازی باتریها انجام شود، اما این کار به سرمایهگذاری بسیار بالایی نیاز دارد. امروز به جرأت میگویم که هیچ یک از اپراتورها توانمندی این سرمایهگذاری را ندارند.»
کیوان نقرهکار، کارشناس حوزه ارتباطات نیز در همین رابطه اظهار کرد:«اینترنت فقط یک ابزار برای فضای مجازی نیست. بسیاری از زیرساختهای اقتصادی، سلامت، آموزش و امنیت به اینترنت وابستهاند. قطعی آن میتواند آسیبهای جبرانناپذیری ایجاد کند.»
او تأکید کرد:«اپراتورها باید از الان با سازمانهای مرتبط هماهنگ کنند و این شرایط را پیشبینی کنند. اگر این اقدامات انجام نشود، با هر قطعی برق، کل کشور دچار اختلال میشود.»
نقرهکار درباره تحریمها نیز گفت:«سالهاست به دلیل تحریمها نمیتوانیم تجهیزات اصلی را تهیه کنیم. مجبوریم از نسخههای پایینتر استفاده کنیم یا به صورت مداوم تجهیزات را تعمیر کنیم. این وضعیت باعث میشود تجهیزات به سرعت از رده خارج شوند.»
سید ستار هاشمی، وزیر ارتباطات، در واکنش به این موضوع گفت:«باتریها برای جبران ناترازی برق طراحی نشدهاند. آنها فقط برای مدیریت قطعیهای پیشبینینشده هستند. استاندارد جهانی، حداکثر نیم ساعت پشتیبانی از دکلها توسط باتری است.»
او توضیح داد:«اگر قطعی برق دو ساعت طول بکشد، به صورت سلسلهوار دکلها و باتریها دچار اختلال جدی میشوند و حتماً بر کیفیت ارتباطات تأثیر میگذارد.»
هاشمی تأکید کرد:«نوسازی تجهیزات و تأمین باتریهای نو، تنها راه حل پایدار است. اما این کار نیازمند بودجه، هماهنگی با وزارت نیرو و رفع موانع وارداتی است.»
باتریهای دکلهای BTS، عموماً از نوع VRLA یا لیتیوم-یونی هستند و بین ۳ تا ۶ سال عمر مفید دارند. اما در ایران، به دلایل زیر، عمر این باتریها به شدت کاهش یافته است:
- قطعیهای مکرر برق: هر بار که برق قطع میشود، باتری شارژ خود را از دست داده و باید دوباره شارژ شود. این چرخههای مکرر، عمر باتری را به شدت کوتاه میکند.
- شرایط نگهداری نامناسب: دمای بالا، رطوبت و عدم تهویه مناسب در دکلها، به باتریها آسیب میزند.
- تحریمها و ناتوانی در تهیه تجهیزات نو: به دلیل تحریمها، امکان واردات باتریهای نوین و باکیفیت وجود ندارد و شرکتها مجبور به استفاده از نمونههای فرسوده یا تعمیر مداوم هستند.
🔹 پنلهای خورشیدی: کمک کننده، اما ناکافی
استفاده از پنلهای خورشیدی یکی از راهکارهای پیشنهادی است. این پنلها میتوانند بخشی از انرژی دکل را تأمین کنند و باتریها را شارژ کنند. اما کارشناسان تأکید دارند:«پنل خورشیدی به تنهایی ناکافی است. در شب یا روزهای ابری، تولید انرژی آن متوقف میشود.»
راهکار پیشنهادی:
استفاده از سیستم ترکیبی شامل پنل خورشیدی + باتری نوین + ژنراتور، تا تابآوری شبکه افزایش یابد.
قطع اینترنت و تماس تلفنی فقط یک مسئله فنی نیست. پیامدهای آن شامل:
- عدم دسترسی به خدمات بانکی (کارت به کارت، خرید اعتبار)
- دشواری در تماس با اورژانس و آمبولانس
- اختلال در آموزش آنلاین و جلسات کاری
- کاهش اعتماد عمومی به شبکههای داخلی
- توقف فعالیت کسبوکارهای دیجیتالی
همانطور که برخی کاربران گفتند:
«وقتی برق قطع میشود، همه چیز متوقف میشود. نه میتوانم پول واریز کنم، نه با پزشک تماس بگیرم، نه به فرزندم در مدرسه پیام بفرستم.»
راهکارهای عملی برای رفع قطعی آنتن و اینترنت در زمان خاموشی برق
در شرایط قطعی برق که دکلهای مخابراتی به دلیل فرسودگی باتریها از مدار خارج میشوند، کاربران با قطع اینترنت و تماس مواجه میشوند. در این شرایط، راهکارهای زیر میتوانند به بهبود موقت آنتندهی و دسترسی به اینترنت کمک کنند:
-
تغییر دستی شبکه (Manual Network Selection)
- تنظیم گوشی به حالت دستی و انتخاب یک اپراتور فعال از لیست شبکههای موجود (مثل رایتل یا کدهای عددی).
- مراحل: غیرفعال کردن گزینه «انتخاب خودکار» در بخش تنظیمات شبکه تلفن همراه و انتخاب دستی یک شبکه پایدار.
-
استفاده از اینترنت 3G به جای 4G/5G
- در شرایط بحرانی، شبکه 3G پایدارتر است.
- تنظیم گوشی به حالت «فقط 3G» یا «ترجیحاً 3G» در بخش Preferred Network Type.
-
خاموش و روشن کردن حالت هواپیما (Airplane Mode)
- فعالسازی حالت هواپیما برای 10-15 ثانیه و سپس غیرفعال کردن آن تا گوشی دوباره شبکه را جستجو کند.
-
ریست کردن تنظیمات شبکه (Reset Network Settings)
- در صورت عدم پاسخگویی، بازنشانی تنظیمات شبکه بدون حذف اطلاعات شخصی (اما پاک شدن وایفای و بلوتوث ذخیرهشده).
-
تغییر مکان فیزیکی
- جابهجایی به نزدیکی پنجره، سقف یا فضای باز برای دستیابی به سیگنال بهتر.
-
بررسی وضعیت اپراتور
- مقایسه وضعیت با سیمکارت اپراتور دیگر یا تماس با پشتیبانی برای اطمینان از عدم مشکل عمومی شبکه.
این راهکارها ماهیت موقت دارند و در صورت فرسودگی تجهیزات دکل، تنها تا حدی از قطعی ارتباط جلوگیری میکنند. راهکار پایدار، نوسازی باتریهای دکلها و بهبود زیرساختهای انرژی است.
اینترنت، زیرساختی حیاتی، نه لوکس
به گزارش راه دانا؛ قطع آنتن، نه یک مشکل فنی ساده، بلکه نشانهای از ضعف در زیرساختهای حیاتی کشور است. در دنیای امروز، اینترنت و ارتباطات سیار، همچون آب و برق، زیرساختی ضروری محسوب میشوند.
اما با توجه به:
- تحریمها
- ناتوانی مالی اپراتورها
- فرسودگی تجهیزات
- و عدم هماهنگی بین وزارتخانهها
این زیرساخت در معرض خطر است."وقتی برق قطع میشود، اینترنت نداریم و وقتی اینترنت قطع میشود، جامعه متوقف میشود."
نوسازی باتریها، استفاده از سیستمهای ترکیبی انرژی، هماهنگی بین وزارت نیرو و ارتباطات، و تخصیص بودجه ویژه — اقداماتی که اگر همین امروز آغاز شود، فردا ممکن است بحرانی جدی را پیش از وقوع متوقف کند.