به گزارش خبرنگار شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ تغییر رویکرد جمهوری اسلامی ایران در زمینه همکاری با آژانس بین المللی انرژی اتمی، در حالی رخ داده که ایران همواره بر ماهیت صلح آمیز بودن برنامه هسته‌ای خود تاکید داشته است و  به منظور اثبات صلح آمیز بودن این فناوری، امکان بازرسی در سطح بالا برای بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی را فراهم کرده است.

تجاوز نظامی رژیم صهیونیستی و آمریکا به تاسیسات هسته‌ای ای ایران اما اقدامی غیرقانونی و خارج از اصول پادمانی آژانس بود، اقدامی که می تواند مقدمه ای برای گسترش ناامنی های بیشتر نسبت به فعالیت‌های هسته‌ای کشورهای تحت نظارت آژانس باشد.

همین امر موجب شد تا ایران ضمن اخراج بازرسان آژانس هرگونه دسترسی به تأسیسات هسته‌ای و بازرسی را برای بازرسان این نهاد متوقف کند.

اروپا اما نسبت به توقف همکاری ایران با آژانس احساس نگرانی کرد همین امر موجب شد تا با توسل به اهرم فشار برای امتیاز گیری، به بهانه فعال کردن مکانیزم ماشه، موضوع تفاهم برای از سرگیری همکاری با آژانس را مطرح کند.

ایران اما با ابتکار عمل دستگاه دیپلماسی و با هدف رفع ابهامات و حفظ روند دیپلماتیک با آژانس بین المللی انرژی اتمی تفاهم کرد.

تفاهمی که در آن تاکید شده هرگونه تجاوز علیه کشور و تأسیسات هسته ای ایران یا بازگرداندن قطعنامه‌های خاتمه یافته شورای امنیت این گام های عملی متوقف خواهد شد.

شورای عالی امنیت ملی نیز در خصوص این تفاهم اعلام کرد: پس از ایجاد شرایط لازم امنیتی و ایمنی، ایران صرفاً گزارش خود را پس از کسب نظر شورای عالی امنیت ملی به آژانس ارائه می‌کند.

همچنین در مرحله‌ی بعد، روش‌های اجرایی همکاری بین ایران و آژانس در خصوص گزارش ارسالی به آژانس، باید میان طرفین توافق شده و از جمله طبق رویه داخلی اجرای هر گونه اقدامی باید به تأیید شورای عالی امنیت ملی برسد.

شورای عالی امنیت ملی این را هم تاکید کرده که در صورت اتخاذ هر گونه اقدام خصمانه علیه جمهوری اسلامی ایران و تأسیسات هسته‌ای، از جمله بازگرداندن قطعنامه‌های مختومه شده شورای امنیت، اجرای این ترتیبات متوقف می‌شود.

تضامین قانونی برای بهره صلح آمیز از فناوری هسته ای

حالا اما هم‌زمان با برگزاری شصت و نهمین کنفرانس عمومی آژانس بین المللی انرژی اتمی، جمهوری اسلامی ایران به‌همراه کشورهای بلاروس، چین، روسیه، ونزوئلا و نیکاراگوئه پیش‌نویس قطعنامه‌ای را در شصت‌ونهمین کنفرانس عمومی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارائه کرده است.

پیش نویس این قطعنامه با استناد به منشور ملل متحد، اساسنامه آژانس و قطعنامه‌های پیشین، بر ضرورت ممنوعیت هرگونه حمله یا تهدید به حمله علیه تأسیسات هسته‌ای صلح‌آمیز تحت پادمان آژانس تأکید داشته و هرگونه اقدام به حمله یا تهدید علیه این مراکز را نقض جدی حقوق بین‌الملل و تهدیدی علیه صلح و امنیت بین‌المللی دانسته است.

ارائه این قطعنامه نه تنها در راستای دفاع از حقوق مشروع کشورهای عضو از جمله جمهوری اسلامی ایران است، بلکه با هدف تضمین امنیت کلیه تأسیسات هسته‌ای تحت پادمان در سطح جهانی صورت گرفته است.

در این پیش نویس قطعنامه تصریح شده است که کشورهایی که دارای برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز هستند، محق به دریافت تضامین لازم برای بهره‌مندی ایمن از انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای بوده و بر نقش آژانس در این زمینه تاکید شده است.

از طرف دیگر قطعنامه ضمن تأکید بر حقوق مسلم و غیرقابل انکار کشورهای عضو برای بهره مندی صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای، تاکید می کند که تنها راه رسیدگی به نگرانی‌های مشروع، گفتگو و دیپلماسی است و جامعه بین‌المللی باید با حمایت از این رویکرد، مانع از تکرار اقدامات غیرمسئولانه‌ای گردد که صلح و امنیت جهانی را تهدید می‌نماید.

ماشه علیه ماشه

حسین کنعانی‌مقدم، کارشناس مسائل سیاسی، در گفتگو با دانا با اشاره به توافق فنی ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، این توافق را «موافقت‌نامه‌ای مشروط» توصیف کرد و گفت: آقای عراقچی، وزیر خارجه، مجری سیاست‌های شورای عالی امنیت ملی است و بر اساس قانون مجلس، مسئولیت این موضوع را بر عهده دارد.

وی درباره ماهیت این توافق توضیح داد: این توافقنامه شبیه قراردادی است که من نام آن را گذاشتم ماشه علیه ماشه؛ یعنی بازرسی‌ها مشروط به این است که اروپایی‌ها از مکانیزم ماشه استفاده نکنند؛ همین مسئله خود یک بازدارندگی قوی ایجاد می‌کند.

کنعانی‌مقدم در ادامه با اشاره به ابهامات موجود در بازرسی‌ها اظهار داشت: ما هنوز مدالیته بازرسی‌ها را مشخص نکرده‌ایم. بنا شده اگر اروپایی‌ها ماشه را کنار بگذارند، با آنها گفتگو کنیم. این اقدام یک گام مثبت بود و می‌تواند مانع برخی بهانه‌جویی‌ها برای حمله به مراکز ایران شود. به نظر من کار عاقلانه‌ای انجام شده، اما باید مدیریت شود تا مورد سوءاستفاده قرار نگیرد.