به گزارش خبرنگار اجتماعی شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ در ازدحام خیابانهای پایتخت، گاه صدای برخورد عصایی سفید با سنگفرشها، آهنگ آرام اراده است؛ نوایی که از جهانی خاموش برمیخیزد و از امید سخن میگوید.
روز جهانی نابینایان و عصای سفید، فرصتی است برای دیدن کسانی که دیده نمیشوند؛ انسانهایی که در دل تاریکی، چراغی از جنس ایمان و تلاش برافروختهاند و هر روز، بیصدا ولی پیوسته، از نادیدهانگاری جامعه عبور میکنند.
تولد یک انقلاب از دل تاریکی
بیش از دو قرن پیش، نوجوانی نابینا در فرانسه با اختراع «خط بریل»، معجزهای در تاریخ بشر آفرید. از آن روز تا امروز، نابینایان ثابت کردهاند که «محدودیت» تنها واژهای در ذهن ماست و میتوان حتی در تاریکی، روشنتر از بسیاری از بینایان دید.
در ایران نیز، هزاران روشنضمیر با توکل و پشتکار، مرزهای ناتوانی را درنوردیدهاند؛ از شاعر و نویسنده گرفته تا استاد دانشگاه، برنامهنویس، گوینده و ورزشکار.
بر اساس آخرین آمار سازمان بهزیستی، بیش از ۲۰۰ هزار نفر از شهروندان ایرانی دارای معلولیت بینایی هستند که حدود ۵۵ درصد آنان در شهرها و از این میان بیش از ۴۰ هزار نفر در استان تهران زندگی میکنند؛ این جامعهی بزرگ اما خاموش، بخش قابلتوجهی از سرمایه انسانی کشور را تشکیل میدهد؛ بااینحال، سهم آنان از امکانات شهری، آموزشی و اشتغال هنوز در سایه قرار دارد.
با وجود اجرای طرحهای مناسبسازی در سالهای اخیر، در بسیاری از خیابانها، خطوط برجستهی ویژه نابینایان در نیمهراه قطع میشود؛ تقاطعها فاقد چراغهای صوتیاند و پیادهروهای ناهموار، خطر را به بخشی از روزمرهی نابینایان بدل کرده است. در مترو، سکوهای مجهز به راهنمای برجسته هنوز بهطور کامل پیاده نشده و در اتوبوسهای شهری، معدود رانندگانی با صدای بلند مقصد را اعلام میکنند.
در سال ۱۳۹۷، مجلس شورای اسلامی قانون جامع حمایت از حقوق معلولان را تصویب کرد؛ قانونی که دستگاهها را موظف میکند محیط کار، خدمات عمومی و معابر را برای معلولان مناسبسازی کنند.
اما پرسش جدی این است: این قانون تا چه اندازه در شهرها اجرا شده است؟
بسیاری از ساختمانهای اداری هنوز فاقد امکانات پایه برای نابینایان هستند، از جمله تابلوهای بریل، راهنمای صوتی و مسیرهای برجسته. حتی وبسایتهای بسیاری از سازمانهای دولتی برای نرمافزارهای خوانشگر نابینایان قابل استفاده نیستند؛ تناقضی آشکار میان قانون و واقعیت.
در این میان یکی از بزرگترین دغدغههای نابینایان، اشتغال پایدار و دسترسی به فرصتهای برابر کاری است؛ بسیاری از فارغالتحصیلان نابینا با وجود تحصیلات دانشگاهی، بهدلیل نبود شرایط کاری مناسب یا نگاه تبعیضآمیز، از بازار کار حذف میشوند.
در عصر اینترنت، نابینایان نیز در فضای مجازی حضوری فعال دارند؛ آنان پادکست تولید میکنند، در شبکههای اجتماعی آموزش میدهند و حتی در حوزه برنامهنویسی فعالیت میکنند؛ اما هنوز بسیاری از سایتها، اپلیکیشنها و سامانههای بانکی و خدماتی برای کاربران نابینا دسترسپذیر طراحی نشدهاند.
کارشناسان فناوری معتقدند که دولت باید سامانه ملی فناوریهای یاریگر و آموزش دیجیتال نابینایان را راهاندازی کند تا استقلال این قشر با فناوری تقویت شود.
فرهنگسازی؛ حلقه گمشده دیدن
مشکل نابینایان فقط فیزیکی نیست؛ فرهنگی است. بسیاری از مردم هنوز نمیدانند «عصای سفید» به چه معناست و چگونه باید در برخورد با فرد نابینا رفتار کنند.
فرهنگ احترام به عصای سفید، هنوز به یک عادت عمومی تبدیل نشده است؛ در حالیکه در بسیاری از کشورهای جهان، توقف خودروها در برابر عبور نابینایان قانونی الزامی است.
در میان همه این دشواریها، روشندلانی زندگی میکنند که نه از روی ترحم، بلکه با ایمان و کار، جهان خود را ساختهاند؛ از بانوی نابینایی که کلاس آموزش بریل برگزار میکند تا دانشجوی روشندلی که اپلیکیشن گویای نقشه شهری را طراحی کرده است؛ هر کدام چراغی هستند در مسیر تاریکِ نگاههای نادانسته.
روز جهانی نابینایان تنها یادآور یک قشر خاص نیست؛ آینهای است برای دیدن خود ما و شیوه نگاهمان به انسانیت. عصای سفید، ابزار حرکت نیست؛ پرچم استقلال، عزت و ایمان است.