به گزارش خبرنگار شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ نشست خبری «همایش بینالمللی حقوق ملّت و آزادیهای مشروع در منظومه فکری حضرت آیتالله خامنهای» با حضور دکتر عباسعلی کدخدایی، آیت الله سعدی، دکتر محمد اسحاقی و دکتر هدی غفاری در پژوهشکده شورای نگهبان برگزار شد.
کدخدایی: مقام معظم رهبری ضامن حقوق ملت و آزادیهای مردم هستند
در ابتدای این نشست خبری، عباسعلی کدخدایی رئیس همایش بینالمللی «حقوق ملت و آزادیهای مشروع» با تشریح اقدامات انجامشده طی یک سال گذشته، بر ضرورت تبیین مبانی آزادی در اندیشه انقلاب اسلامی تأکید کرد.
وی با قدردانی از همراهی آیتالله سعدی، دکتر غفاری از دانشگاه علامه طباطبایی و همچنین دکتر اسحاقی و همکاران وی در مؤسسه انقلاب اسلامی که پشتیبان اصلی برگزاری این همایش بودند، اظهار داشت: حمایتهای این مجموعهها ما را تشویق کرد تا در مسیر برگزاری این رویداد علمی بزرگ گام برداریم.
وی سپس با اشاره به محور اصلی همایش گفت: «مفهوم آزادی و حقوق ملت، مفهومی دیرینه است اما رویکرد انقلاب اسلامی و صاحبنظران آن، چه در دوران نهضت اسلامی به رهبری حضرت امام خمینی(ره) و چه پس از پیروزی انقلاب، نگاه ویژهای به این مقوله داشته است. آزادی و استقلال از نخستین شعارهای ملت ایران بود و در قانون اساسی نیز به عنوان دو پایه اصلی تعریف شد.
کدخدایی با بیان اینکه بررسی دوباره مفهوم آزادی در نظام جمهوری اسلامی ضروری است، افزود: باید ببینیم مردم ما که پیش از انقلاب آزادی و استقلال را فریاد میزدند، چه ارادهای از این دو مطالبه داشتند و اندیشمندان ما چه نظریاتی در این حوزه ارائه کردهاند.
وی در ادامه، رهبر معظم انقلاب را از بزرگترین صاحبنظران حوزه آزادی و حقوق ملت در جهان اسلام دانست و توضیح داد: مقام معظم رهبری چه پیش از انقلاب و چه پس از پیروزی آن و در دوران رهبری، درباره آزادی نظریهپردازی کردهاند، آن را ترویج دادهاند و برای تحقق و تضمین آن مجاهدت عملی داشتهاند. این موضوع تازهای نیست، بلکه مسألهای است که ایشان از دهههای گذشته بر آن تأکید داشتند.
کدخدایی به اهمیت «اندیشهورزی» در بیانات رهبر انقلاب اشاره کرد و گفت: ایشان در جایی میفرمایند ما باید برای اندیشهورزی، برای فکر و برای فعال کردن اندیشهها فکری کنیم. این سخن تنها از یک استاد دانشگاه یا پژوهشگر بیان نشده، بلکه از اندیشمندی صادر شده که در بالاترین مقام سیاسی کشور قرار دارد.
وی افزود: آزادی ابعاد گوناگونی دارد و ایشان بارها بر آزادی در بعد معنوی تأکید کردهاند. عرفا و اندیشمندان اسلامی نیز در این زمینه نکات ارزشمندی بیان کردهاند. اما آنچه در این همایش مورد توجه است، آزادیهای سیاسی و اجتماعی است؛ مقولاتی که در بنیانهای اسلامی ما ریشه دارند و برای آنها استدلال و پشتوانه نظری داریم.
رئیس همایش، انقلاب اسلامی را «مطالبه مردم برای تحقق آزادی و استقلال» توصیف کرد و افزود: مقام معظم رهبری همواره به همراه دیگر بزرگان انقلاب در این مسیر حضور داشته و با مردم همراهی و راهبری کردهاند. شکلگیری جمهوری اسلامی ایران گامی در جهت همین تحقق بوده است.
وی یکی از اهداف اصلی همایش را «تحقیق دوباره در منابع اسلامی درباره مفهوم آزادی» برشمرد و با اشاره به برنامهریزیهای یک سال گذشته گفت: طرح اولیه این همایش بیش از یک سال پیش مطرح شد. سال گذشته در همین سالن، در ۱۲ آذرماه، پیشنشست و افتتاحیه را با حضور شخصیتهایی چون آیتالله اعرافی برگزار کردیم.
کدخدایی حجم مشارکت پژوهشگران در این همایش را «بیسابقه» خواند و توضیح داد: در طول یک سال گذشته حدود ۵۴۰ مقاله و چکیده مقاله دریافت کردیم که ۴۰۰ مورد آن مقاله کامل بوده است. بیش از ۸۵۰ نویسنده، استاد و پژوهشگر با ما همکاری داشتند. همچنین ۷۰ پیشنشست در دانشگاهها، پژوهشگاهها و مراکز حوزوی برگزار شد که بسیاری از آنها در رسانهها منتشر شد.
وی افزود: ۳۶ مرکز دانشگاهی و ۲۲ پژوهشگاه دانشگاهی و حوزوی با ما همکاری کردند. محققانی از پنج قاره جهان در این همایش حضور دارند و بخشی از آنان در روز پایانی همایش مقالات خود را ارائه خواهند کرد.
کدخدایی، برگزاری این همایش را «برکتی از اندیشههای رهبر معظم انقلاب» دانست و گفت: این همایش حول سیره و اندیشههای ایشان شکل گرفته است و امیدواریم آغاز راهی برای پژوهشهای عمیقتر در سایر مقولات زیربنایی باشد.
وی خاطر نشان کرد: اگر بخواهم یافته یکساله این مسیر را در یک جمله خلاصه کنم باید بگویم: رهبری معظم انقلاب اسلامی ضامن حقوق ملت و آزادیهای مردم بودهاند. ایشان نهتنها در تبیین و ترویج آزادی و حقوق ملت پیشگام بودهاند، بلکه در عرصه اجرا نیز در مسئولیتهای مختلف برای تحقق آن تلاش کردهاند.
کدخدایی همچنین با اشاره به تأکید ویژه رهبر انقلاب درباره «حقالناس» در حوزه انتخابات گفت: واژه حقالناس که ایشان در ارتباط با انتخابات مطرح کردند، به عنوان تابلوی راهنما برای همه ما قرار گرفت.
آیتالله سعدی: رهبر انقلاب الگویی عملی برای صیانت از حقوق عامه در حکمرانی نوین است
در ادامه این نشست، آیت الله حسینعلی سعدی عضو مجلس خبرگان رهبری، در سخنانی به تبیین چالشهای حکمرانی نوین و جایگاه حقوق عامه پرداخت و با اشاره به اینکه «در حکمرانی مدرن، مسئله جدی کیفیت صیانت از حقوق عامه و حقوق ملتهاست»، تأکید کرد: امروز فیلسوفان حقوق نیز با همین پرسش اساسی مواجهاند و باید برای آن پاسخی روشن ارائه کنند. به گفته وی، هرچه حکمرانی نوین پیچیدهتر میشود، اندیشهورزی درباره حقوق عامه نیز پیچیدهتر شده و ابهامات تازهای پدید میآورد.
وی با اشاره به گزارشهای ارائهشده در همایش افزود: جامعه نخبگانی ما اعم از اساتید دانشگاه و مدرسین حوزه، چه داخلی و چه خارجی، ورود خوبی به این بحث داشتهاند.
وی در همین زمینه، مقام معظم رهبری را در ساحت اندیشه حقوق عامه، «اندیشمندی دینی با ظرفیتهای راهگشا در فلسفه حقوق» معرفی کرد و گفت: «مقالات ارزشمندی در این همایش ارائه شده که تولیدات فکری و اندیشه نورانی معظمله را در نظامواره حقوق عامه تحلیل میکند.
وی با تأکید بر اینکه این ارزیابی «بدون هیچ مبالغه و اغراق» است، اظهار داشت: میتوانیم مقام معظم رهبری را از پیشگامان حوزه حقوق عامه و بهعنوان یک اندیشمند برجسته معرفی کنیم. تشریح ابعاد این مسئله نیازمند گفتوگوی گستردهتر پس از انتشار کامل مقالات همایش خواهد بود.
آیتالله سعدی محور دوم سخنان خود را «چالشهای اجرا» عنوان کرد و گفت: در حوزه حکمرانی، بسیاری از نظریاتی که روی کاغذ طراحی شدهاند، هنگام ورود به مرحله اجرا با مشکلات جدی مواجه میشوند؛ از جمله در زمینه صیانت از حقوق عامه، حقوق ملت و آزادیهای مردم.
وی با اشاره به ساختارهای حقوقی بینالمللی که با شعار دفاع از حقوق بشر تأسیس شدهاند، افزود: شما در این جنگ ناجوانمردانه ۱۲ روزه دیدید که همین ساختارهای حقوقی، در بزنگاههای اجرایی یا نمیخواهند یا نمیتوانند از حقوق مردم صیانت بکنند.
به گفته عضو مجلس خبرگان رهبری، در حقوق عامه و حقوق ملتها نیز با همین ضعف روبهرو هستیم؛ در حالی که تعریف حقوق عامه، صیانت از حقوق شهروندان در برابر قدرتمندان و حاکمان است.
وی ادامه داد: به همان زیبایی که مقام معظم رهبری در عرصه تئوریک خلق اندیشه کردهاند، در دوران زعامت و رهبریشان نیز برگ زرینی به تاریخ اجرایی حکمرانی افزودهاند و نشان دادهاند که چگونه یک حاکم دینی از موضع ولایت فقیه از حقوق عامه شهروندانش صیانت میکند.
آیتالله سعدی تأکید کرد یکی از محورهای مهم این همایش باید «نمایش سیره نورانی مقام معظم رهبری در صیانت از حقوق عامه» باشد؛ سیرهای که میتواند در برابر پیچیدگیهای حکمرانی نوین، الگوی کارآمدی ارائه دهد.
وی افزود: هزینههایی که ایشان در این مسیر تقبل کردند، متعدد است. موارد بسیاری وجود دارد که میتوان نشان داد در نظامی که قانون اساسی جمهوری اسلامی مبتنی بر اندیشه امامین انقلاب است، چگونه این صیانت در عمل تحقق یافته است.
وی با اشاره به وقایع جنگ اخیر نیز تصریح کرد: این حوادث نشان داد که مقام معظم رهبری چگونه توانستند از مهمترین حق ملی، یعنی استقلال ملی و آزادی ملی، دفاع و صیانت کنند. شرح این مسائل نیازمند فرصتی مبسوط است تا اندیشمندان در همایش بهطور کامل ارائه دهند.
غفاری: حقوق زنان در اندیشه مقام معظم رهبری تجلی خاصی دارد
هدی غفاری، عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی، در سخنانی درباره این همایش اظهار کرد: این همایش به واقع یک رویداد بینظیر است. تعداد مقالات و پیشنشستهای بینالمللی و حضور شخصیتهای برجسته در این همایش، نشاندهنده اهمیت آن است. یکی از محورهای مورد تأکید در این همایش، بحث حقوق زنان از منظر مقام معظم رهبری است.
وی با اشاره به توجه ویژه قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به حقوق زنان، گفت: در مقدمه و اصول مختلف قانون اساسی، به خصوص اصل نوزدهم و بیستم، بر برابری حقوق زن و مرد تأکید شده است. اصل بیستم بهطور خاص بیان میکند که همه افراد، اعم از زن و مرد، در حمایت قانون برابرند و از تمامی حقوق انسانی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی برخوردارند.
غفاری افزود: حقوق زنان در اندیشه مقام معظم رهبری تجلی خاصی دارد. ایشان در بیانات خود به اهمیت نقش زنان در جامعه و خانواده اشاره کردهاند و بر این نکته تأکید دارند که زنان به عنوان مادران، نقش ممتازی در خانواده و جامعه ایفا میکنند. ایشان بر این باورند که زنان و مردان از کرامت ذاتی یکسان برخوردارند و در دستیابی به کرامت اکتسابی هیچ تفاوتی میان آنها وجود ندارد.
این استاد دانشگاه ادامه داد: آمارها نشان میدهد که زنان در عرصههای مختلف علمی، پژوهشی و فرهنگی جایگاه بسیار خوبی دارند و مقام معظم رهبری نیز بر این نکته تأکید کردهاند که هیچ تفاوتی در امکان ارتقا و کسب فیوضات میان زنان و مردان وجود ندارد.
غفاری در پایان گفت: نقش تمدنسازی که مورد نظر مقام معظم رهبری است، نگاهی متوازن به مسئولیتهای زنان در حوزههای فردی، خانوادگی و اجتماعی را میطلبد. ایشان بر این نکته تأکید دارند که ما باید در عرصه حقوق زنان مطالبهگر باشیم و الگوی متوازنی از نقش زنان ارائه دهیم.
اسحاقی: مسیر تبیین حقوق و آزادیها در قانون اساسی ادامه دارد/ آغاز روشنسازی حقوق و آزادیها با حضور بیش از ۷۰۰ اندیشمند و ۵۰۰ مقاله
در پایان محمد اسحاقی، معاون پژوهشی مؤسسه انقلاب، گفت: انشاءالله مسیر ترویج و تبیین همراه با اندیشمندان، صاحبنظران و نویسندگانی که در این همایش ملی و بینالمللی حضور یافتهاند، بهخوبی ادامه پیدا کند. با توجه به حجم گسترده فعالیتهای علمی انجام شده چه در قالب مقالات و یادداشتها و چه در قالب مصاحبهها و نشستهای علمی در مراکز مختلف کار ارزشمندی در حوزه تولید علم صورت گرفته است.
وی افزود: این فعالیتها علاوه بر جنبه علمی، یک وظیفه ملی نیز محسوب میشود، زیرا روز ۱۲ آذر، روز قانون اساسی، یادآور میثاقی ملی است که ملت ایران برای ایجاد یک نظام مستقل و برخوردار از حقوق و مفاهیم پیشرفته بر آن توافق کردهاند و این مفاهیم نیازمند پردازش، بازخوانی، گفتوگو و نظریهپردازی مستمر است.
وی گفت: اولین گام در حفظ و پاسداری از قانون اساسی، شناخت درست آن است و این شناخت از مسیر اندیشهورزی، گفتوگو، تضارب آرا و جدال احسن حاصل میشود.
اسحاقی با بیان اینکه این همایش در این مسیر نقشی اساسی ایفا کرده است، تصریح کرد: اگرچه در گذشته نیز نشستهایی برگزار میشد، اما انسجام ملی و پیگیری بینالمللی این همایش اهمیت ویژهای دارد و بسیاری از اندیشمندان جهانی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران را قانونی مترقی میدانند.
وی گفت: قانون اساسی میثاقی است که شهدای بسیاری برای پاسداری از آن جانفشانی کردهاند و پایداری ملی تا شرایط اخیر، از جمله جنگ ۱۲ روزه، ضرورت حفظ این میثاق را افزایش داده است.
وی افزود: با روشن شدن وجوه مختلف دو محور مهم قانون اساسی، یعنی حقوق ملت و آزادیهای مشروع، بهویژه در منظومه فکری رهبر معظم انقلاب، اهمیت شناخت صحیح این مفاهیم دوچندان میشود؛ زیرا در صورت عدم شناخت صحیح، جامعه دچار انحراف و تحریف خواهد شد.
وی گفت: با توجه به برداشتها و الگوهای مختلف از آزادی و حقوق، تبیین صحیح این مفاهیم برای اندیشمندان و رسانهها ضروری است تا بتوانند آنها را به زبان مردم منتقل کنند. وی افزود: در منظومه فکری رهبر معظم انقلاب، موضوع حقوق و آزادیها دستکم در سه مقطع قابل شناسایی است:
- پیش از انقلاب: تبیین آزادی از منظر اسلام و نقد آزادی غرب.
- پس از انقلاب و پیش از رهبری: تبیین شعار «استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی» و ارائه توضیح و تفسیر بخشهای قانون اساسی برای اجرای صحیح آن.
- دوران رهبری: پیگیری تحقق عملی حقوق و آزادیها و ایجاد ضمانت اجرایی برای آنها.
وی گفت: جمعبندی منظومه فکری ایشان درباره حقوق و آزادیها در سه محور قابل ارائه است: تعریف صحیح حقوق و آزادیها، سازوکارهای اجرایی برای تحقق آنها و ضمانت اجرا. وی افزود: حقوق و آزادیها در دو سطح فردی و ملی بررسی میشوند.
وی گفت: در سطح فردی، آزادی و تأمین امنیت، مشارکت فعال مردم در همه امور کشور، حکمرانی مردمی، آزادی فکر و اندیشه، برگزاری کرسیهای آزاداندیشی، حق اشتغال بهویژه برای بانوان و حقوق زنان در عرصههای اجتماعی و ورزشی از جمله موارد مهم است. وی افزود: در سطح ملی، آزادی در مقیاس یک ملت، به معنای استقلال است و حفظ و ارتقای هویت ملی، حاکمیت ملی، عزت و امید ملی، امنیت ملی، اعتماد به نفس ملی و پیشرفت همهجانبه کشور از حقوق ملت محسوب میشوند.
وی گفت: همچنین پیشرفت علمی و فناوری، از جمله حق هستهای، در همین چارچوب قرار دارد و در حوزه حقوق و امنیت قضایی، حقوق سیاسی، اجتماعی و اقتصادی، و حقوق متهمان و محکومان نیز دیدگاههای مشخصی ارائه شده است.
اسحاقی خاطر نسان کرد: نمونههای عملی پیگیری حقوق عامه در دیدارهای سالانه با مسئولان قوه قضاییه و در حوزههایی مانند محیط زیست و معماری شهری مشاهده میشود.
وی با بیان اینکه اکنون با ارائه بیش از ۵۰۰ مقاله و حضور بیش از ۷۰۰ اندیشمند و نویسنده، آغاز روشنسازی دو محور مهم حقوق و آزادیها رقم خورده است، گفت: استمرار این مسیر، طراحیهای جدید و مشارکت گستردهتر نهادها و مراکز علمی و پژوهشی میتواند نتایج نظری و عملی مهمی به همراه داشته باشد و رسانهها نیز در شناسایی خلأها و تبیین درست مفاهیم نقش مؤثری خواهند داشت.