به گزارش خبرنگار شبکه اطلاع رسانی راه دانا یکی از آیین های ویژه هنگام گردش سال شمسی، خواندن « نیایش گردش سال» یا «دعای تحویل سال» است که خانواده های ایرانی با توجه به باورهای خود در این هنگام دعایی که به صورت رسمی در رسانه ها پخش می شود را می‌خوانند، دعای معروف «یا مقلب القلوب و الابصار، یا مدبر اللیل و النهار، یا محول الحول و الاحوال، حول حالنا الا أحسن الحال» است.
, شبکه اطلاع رسانی راه دانا,
در کتاب‌های مشهور ادعیه همچون «اقبال الاعمال» سید‌ابن‌طاووس و «مصباح المتهجد» شیخ طوسی اشاره‌‌ای به دعای تحویل سال نگردیده و این نشان می‌دهد چه در منابع اهل سنت و چه در منابع تشیع، سند روایی مورد اعتماد برای آن موجود نیست. اما علامه محمد باقر مجلسی(۱۰۳۷-۱۱۱ه.ق) در کتاب «زادالمعاد» در خصوص این دعا گزارش می‌کند که در کتب غیر مشهوره؛ روایت کرده‌اند که در وقت تحویل سال این دعا را بسیار بخوانید: یا مقلب‌القلوب والابصار یا مدبر اللیل والنهار یا محول الحول و الاحوال حول حالنا الی احسن الحال، بعضی ذکر کرده‌اند، این دعا ۳۶۶ مرتبه گفته شود. بنابراین با توجه به این گزارش، دعای تحویل سال در دوره صفویه مرسوم و معمول بوده است…
,در هر حال جدای از این که دعای تحویل سال تا پیش از دوره صفویه چگونه بوده و این دعا در کدام یک از مآخذ حدیثی نقل شده است، نفس دعا یا قرائت قرآن یا حتی نمازگزاردن، هنگام تحویل سال نشان از اسلامی شدن نوروز دارد. حتی بعضی‌ها معتقدند عبارات دعای تحویل سال برگرفته از عبارات قرآنی یا احادیث و روایاتی است که در معتبرترین مآخذ شیعی نظیر «التهذیب» شیخ طوسی نقل شده است.
,
بنا بر نقل علامه مجلسی، این دعا در بعضی کتب چنین آمده است: «یا محول الحول و الاحوال، حول حالنا الی احسن الحال.» و در روایت دیگر: «یا مقلب القلوب والابصار یا مدبر الیل و النهار یا محول الحول و الاحوال ، حول حالنا الی احسن الحال.» ذکر شده است.
,در این گزارش مجلسی تصریح دارد این دعا در «کتاب های غیر مشهور» ثبت و ضبط شده است، اما در کتب اربعه شیعه و کتاب های مشهور ادعیه نیامده است.
,اگر چه بیشتر ترکیبات این دعا در قرآن سابقه ندارد و تنها شباهت هایی دیده می شود. ولی در متون معتبر عربی و کتب دینی، بعضی از این عبارت ها و مشابه آن ها آمده است که به ذکر چند مورد از آن ها بسنده می کنیم.
,عبارت «مقلب القلوب و الابصار» با این مفهوم در قرآن سابقه ندارد و منظور از عبارت « … یوما تتقلب فیه القلوب و الابصار » نیز که یک بار در قرآن سوره نور آیه ۳۷ آمده ، منظور روز قیامت است و ارتباط مستقیمی به تحویل سال ندارد؛ البته در بعضی متون دینی دگرگونی طبیعت در فصول سال و زنده شدن طبیعت را به قیامت تشبیه کرده اند.
,عبارت «یا مقلب القلوب و الابصار» در برخی احادیث که در مورد اذکار نوافل است آمده است، از جمله در کتاب إعلام الورى بأعلام الهدی شیخ طبرسی ، ص ۴۳۲، با عبارت «یَا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ وَ الْأَبْصَارِ ثَبِّتْ قَلْبِی عَلَى دِینِک.» و نیز در مصباح المتهجد شیخ طوسی، ص ۱۳۲٫ در روایتی که مرحوم صدوق در « کمال الدین » ص ۳۵۳ از قول امام صادق علیه السلام آورده است .
,
سید بن طاووس نیز عبارتی دارند در کتاب « اقبال الاعمال » ج۱ ص ۲۹۴ : «فمنها ما وجدناها فی کتب أصحابنا رحمهم الله العتیقة ، وقد سقط منها أدعیة لیال ، وهو دعاء اللیلة الخامسة عشر : سبحان مقلب القلوب والأبصار ، سبحان مقلب اللیل والنهار».
,عبارت « مدبر اللیل و النهار» نیز به این صورت و مفهوم در قرآن نیامده و عبارت قرآنی « یقدر اللیل و النهار» از سوره مزمل آیه ۲۰ ، به این عبارت « مدبر اللیل و النهار » شباهت دارد.
,برخی احتمال می دهند، دعای تحویل سال از دوران صفوی با استفاده از ترکیبات عربی و یا الگو برداری از آن ها ساخته و پرداخته شده است. ولی این احتمال ضعیف است، چرا که این دعا در کتب قبل از مرحوم علامه مجلسی (یعنی قبل از صفوی) نیز بوده است . و لو اینکه آن کتب الآن در دسترس نیستند، ولی به لحاظ زمانی متقدم بر دوران صفویه بوده اند.
,اگر چه صد در صد نمی توانیم، این دعا را به معصومین استناد دهیم، ولی محتوای آن هیچ منافاتی با معارف اهل بیت (ع) ندارد. البته قبول داریم که هر دعایی را نمی توان قبول کرد. در روایات هم آمده است، اهل بیت (ع) راهکاری برای شیعیان نشان می دادند تا آنها خودسرانه برخی ادعیه را نخوانند!
,در بررسی ادعیه ای که در کتب روایی آمده است و شاید از لحاظ سند به ظاهر ضعیف هستند، قاعده ای به نام «تسامح ادله» در میان فقها می باشد و بسیاری از فقها، ادعیه ای را که مضامین والا دارند و با روایات و عقاید شیعه قابل اثبات هستند، بر اساس همین قاعده ، تصحیح می نمایند!
,
عمده در این دعا، مضمون دعایی آن است که منافاتی با تعالیم دینی ندارد، بلکه کاملا هم نیکوست، البته بحث سندی جای خود را دارد. دعاهای دیگری از این دست داریم که سند محکمی برای آنها ذکر نشده، اما به سبب مضامین عالیه ای که دارند مورد تایید علمای دین قرار گرفته اند، همانند مناجات شعبانیه که مرحوم امام خمینی سفارش زیادی بر خواندن آن دارند. در مورد دعای تحویل سال هم شاهد هستیم که هیچ یک از علما مخالفتی با آن نکرده و مقام معظم رهبری و امام خمینی(ره) در پیامهای نوروزی همواره آنرا می خواندند که این کار تایید بر صحت محتوایی این دعا می باشد.
,,
اما حجت‌الاسلام والمسلمین محمدصادق کفیل، رئیس مرکز تخصصی نماز با اشاره به اینکه لحظه تحویل سال به مثابه لقاء الی الله، تحویل دل، دگرگونی، تغییر، رشد و از حالی به حالی شدن است، بیان داشت: انسان همیشه از سکون و یکنواختی بیزار است، در واقع انسان طالب پیشرفت است و از زیبایی‌های نوروز تغییر و دگرگونی است که در تغییر لباس، محیط خانه و زندگی نمود می‌یابد.
*بهترین زمان برای تغییر روح، نوروز است
وی با بیان اینکه تغییرات نوروز برای انسان جذاب است، افزود: انسان در نوروز سفر می‌رود تا تغییرات عالم را ببیند، همچنان که نوروز زمان حرکت است، افراد در این مدت به خانه دیگران می‌روند یا سفر می‌کنند، هر کس به نوعی یک گامی بر می‌دارد، حال با توجه به اینکه انسان برای جسم خویش برنامه‌ریزی می‌کند، بنابراین بهترین زمان برای تغییر روح، نوروز است.
*بن‌مایه دعای تحویل سال سخن از دگرگونی است
حجت‌الاسلام کفیل با اشاره به اینکه بن‌مایه دعای تحویل سال، سخن از دگرگونی و انقلاب است، خاطرنشان کرد: دعای نوروز «حول حالنا الی احسن الحال» است، زیرا انسان به دنبال این است که به بهترین حالات برسد، در دعای نوروز مفاهیمی مانند بلند نظری، افق داشتن، در خوبی‌ها بهترین را انتخاب کردن، به سمت زیباترین‌ها حرکت کردن نهفته است، نظر بلند، افق بلند و دید وسیع در زندگی، بهترین مدل حیات است، حال اگر بخواهیم به «احسن الحال» برسیم، اولین گام این است که حال دیگران را عوض کنیم.
*بهترین احسن الحال به روایت قرآن کریم
وی ادامه داد: در این راستا قرآن کریم می‌فرماید: «وَلْیَعْفُوا وَلْیَصْفَحُوا أَلَا تُحِبُّونَ أَن یَغْفِرَ اللَّهُ لَکُمْ»، می‌خواهید پاک شوید، برای رسیدن به احسن الحال، بخشش کنید، هیچ کینه و بغضی نداشته باشید، اگر در ظهور امام زمان(عج) سخن از این است که بهترین حالت‌ها رخ می‌دهد و انسان‌ها به اوج رشد و پیشرفت می‌رسند، در ظهور کینه دیگر جایگاه ندارد.
رئیس مرکز تخصصی نماز با تأکید بر اینکه وقتی مهدی فاطمه می‌آید، کینه را از دل‌ها می‌برد، اظهار داشت: یا مقلب القلوبی که در دعای اول سال می‌گوییم؛ یعنی قلبمان بی‌کینه باشد، یعنی زیبایی ظهور حضرت مهدی(عج) این است که دیگر حسد و بخل نیست، احسن الحال یعنی یکدل و یکرنگ شدن.
* منتظر همه زیبایی‌های ظهور را در وجود خویش احیا کند
وی با اشاره به برخی آداب نوروز افزود: سفر زیبا یعنی سفری که در آن غیبت، دروغ، تخریب و ... نیست، انسانی که به مهمانی می‌رود، صاحبخانه امام او می‌شود، بنابراین باید نسبت به صاحبخانه ادب به خرج دهد، باید توجه کرد که همه زیبایی‌های ظهور در وجود منتظر جلوه کند، فقط زبانی یا مهدی نگوید، بلکه تلاش کند تمام صفات بعد از ظهور را در وجود خویش هنگام نوروز زنده کند، زیرا اگر امام زمان(عج) دوست دارند که با هم و دور هم باشیم، بنابراین نکو است که انسان منتظر همه زیبایی‌های ظهور را در وجود خویش احیا کند.
*دید و بازدید و سفر در نوروز عمل به دستورات دین است
حجت‌الاسلام کفیل با بیان اینکه نوروز و فاطمیه مسأله‌ای جدا از هم نیستند، تصریح کرد: ما نمی‌گوییم نوروز یک مسیر است و فاطمیه یک مسیر، آنچه که در نوروز انجام می‌‌گیرد، عمل به دستورات دینی است، دید و بازدید یک کار دینی است، سفر ما دستور دینی است، در قرآن کریم از ۱۸ نوع سفر سخن به میان آمده است، بسیاری از آیات قرآن پیرامون سفر است؛ یعنی سفر حرکت دینی است، صدها روایت در وصف سفر و چگونگی سفر داریم، سفر قالب دین است، صله رحم دین است.
* دین، نوروز را زیبا کرده است
وی با اشاره به اینکه از زیبایی عید نوروز این است که همه دور هم جمع می‌شوند که یک دستور دینی است، ادامه داد: این لبخندی که روی صورت همدیگر می‌زنیم، ثواب دارد، پیامبر(ص) می‌فرماید: دو تا مؤمن به هم لبخند می‌زنند، ثواب می‌برند، وقتی در نوروز افراد به هم دست می‌دهند، این دست دادن سبب می‌شود گناهان ریخته شود، آنچه که در عید انجام می‌دهیم، همه آن مطابق دستورات دین است، اصلاً دین نوروز ما را زیبا کرده است.
* ادب به خرج دهیم، نوروز را به گناه آلوده نکنیم
رئیس مرکز تخصصی نماز با اشاره به عید فاطمی پیش‌رو گفت: امام زمان(عج) فرمود: دختر رسول خدا(ص) برای من الگوی خوبی است، اگر حضرت زهرا(س) الگوی امام زمان(عج) هستند، اگر به نوعی الگوی همه رفتارهای دینی ما هستند، در نوروز هم ادب به خرج دهیم که نوروز را به گناه آلوده نکنیم و نوروز را با لهویات بیهوده نسازیم، در واقع فاطمی بودن در نوروز یعنی اهل لهو نبودن، فاطمی بودن یعنی خود را مدیون صدیقه طاهره(س) بدانیم و ساعتی از این تعطیلات را به حضرت(س) اختصاص دهیم، یعنی در این لحظات محفل انس بیشتر شود و در جلسات شرکت کنیم.
*دعای «اللَّهُمَّ کُنْ لِوَلِیِّکَ» بهترین دعا در لحظه تحویل سال است
وی با تأکید بر اینکه عمل به دستورات حضرت فاطمه(س) موجب نشاط و آسایش بیشتر نوروزی می‌شود، درباره بهترین عمل در لحظه تحویل سال افزود: شام جمعه مثل شب جمعه می‌ماند و زیبایی تحویل سال امسال این است که سحر است، بهترین دعایی که در لحظه تحویل سال خوب است خوانده شود دعای «اللَّهُمَّ کُنْ لِوَلِیِّکَ ....» است.
*لحظه تحویل سال به یاد پدر عالم «امام زمان(عج)» باشیم
حجت‌الاسلام کفیل با بیان اینکه انسان در لحظه تحویل سال به یاد والدینش می‌افتد، ابراز داشت: ذهنیت انسان در لحظه تحویل سال به یاد پدر و مادر بودن است، پدر و مادر به فکر فرزند بودن است، اما در لحظه تحویل سال آن کسی که بیش از همه به فکر ما است، امام زمان(عج) است، زیرا پدر حقیقی عالم، امام زمان(عج) است، حضرت(عج) بیش از همه ما را دوست دارد، در لحظه تحویل سال به یاد پدرمان باشیم.
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
انتهای پیام/م
]